We hebben bij de presentatie van het overzicht van de gedragsinterventies onderscheid gemaakt in deze 3 verschillende categorieën. Daarbij zijn de 18 specifieke plannen van aanpak gesplitst in (1) de plannen van aanpak van de 10 aanpakken die nader zijn geanalyseerd en (2) de resterende 8 plannen van aanpak. De 3 categorieën zijn:
1. De 10 aanpakken uit de verdiepingsfase (gebruikte bronnen zijn hier de specifieke plannen van aanpak en de interviews).
2. De 8 restende aanpakken met specifieke plannen van aanpak. 3. De 5 aanpakken met alleen een algemeen plan van aanpak.
11.3.1 De 10 criminele jeugdgroepen uit de verdiepende fase
Van de criminele jeugdgroepen die betrokken zijn in de verdiepende fase weten we uit de plannen van aanpak welke gedragsinterventies kunnen worden ingezet. Uit de interviews weten we ook welke gedragsinterventies daadwerkelijk ingezet zijn.
Het gaat in tabel 20 om de daadwerkelijk ingezette interventies in de aanpak van de 10 criminele jeugdgroepen. In de tabel 21 staan de gedragsinterventies genoemd die ingezet kunnen worden in het kader van de aanpak van criminele jeugdgroepen. Uit de interviews is niet naar voren gekomen dat ze ook daadwerkelijk zijn ingezet. We zijn echter meestal niet op persoonsniveau te weten gekomen welke gedragsinterventies wel of niet zijn ingezet. We weten wel dat dit niet de meest voorkomende gedragsinterventies zijn. In beide tabellen is voor elke interventie weergegeven of deze voorkomt in één van de databanken/database en hoe de interventie beoordeeld is.
Tabel 20: Ingezette gedragsinterventies 10 criminele jeugdgroepen uit verdiepende fase
Gedragsinterventie NJI Erkenningscommissie Gedragsinterventies Justitie
CCV
Multisysteem Therapie Ja, beoordeling Erkenningscommissie Gedragsinterventies Justitie
Ja, beoordeling: Erkend
Nee
FFT (Functional Family Therapy) Ja, beoordeling:
Theoretisch goed onderbouwd
Ja, beoordeling: Erkend
Nee Ouders van Tegendraadse Jeugd Ja, beoordeling:
Theoretisch goed onderbouwd
Nee Ja, beoordeling:
Sterke aanpak Nieuwe Perspectieven Ja, beoordeling:
Theoretisch goed onderbouwd
Nee Nee
EOG (Ernstige Overlastgevende Gezinnen met Politie en Justitie Contacten)
Nee Nee Ja, beoordeling:
Veelbelovende aanpak
JPP Plus Nee38 Nee Nee
JPP Presentiebenadering Nee38 Nee Nee
Inzet gezinsmanagers Nee Nee Nee
Patserproject Nee Nee Nee
OMPG (Overlastgevende multiprobleemgezinnen)
Nee Nee Nee
Tabel 21: In te zetten gedragsinterventies 10 criminele jeugdgroepen uit verdiepende fase
Gedragsinterventie NJI Erkenningscommissie Gedragsinterventies Justitie
CCV
Nieuwe Perspectieven bij Terugkeer Ja, beoordeling Erkenningscommissie Gedragsinterventies Justitie Ja, beoordeling: Erkend Ja, beoordeling Sterke aanpak
TITAN (dagbesteding) Ja, beoordeling:
Theoretisch goed onderbouwd
nee Ja, beoordeling
Sterke aanpak ACT (Assertive Community
Treatment)
Nee39 nee nee
In totaal is 13 keer melding gemaakt van een gedragsinterventies. Hiervan hebben er 7 een positieve beoordeling gekregen, variërend van theoretisch goed onderbouwd (NJI) , en veelbelovend (database
38
JPP (Jeugd Preventie Programma) staat wel benoemd onder het kopje ‘niet opgenomen’ bij de databank Effectieve Jeugdinterventies van het NJI met als reden dat er geen contactpersoon is die informatie over de interventie kan geven en de interventie niet meer in Nederland wordt uitgevoerd.
39
ACT (Assertive Community Treatment) staat wel benoemd onder het kopje ‘niet opgenomen’ bij de databank Effectieve Jeugdinterventies van het NJI met als reden dat er geen documentatie is over doel, doelgroep en methodiek van de interventie.
‘aanpak jeugdgroepen’) tot erkend (door de Erkenningscommissie Gedragsinterventies Justitie). Voor alle in de tabellen (en ook verder in dit hoofdstuk) genoemde gedragsinterventies geldt dat het gebruik ervan beperkt is in die zin dat ze steeds maar binnen één of hoogstens enkele aanpakken worden ingezet.
11.3.2 De overige 8 criminele jeugdgroepen met een specifiek plan van aanpak
Naast de 10 criminele jeugdgroepen met een specifiek plan van aanpak, waarbij er aanvullende interviews gehouden zijn, zijn er nog 8 andere specifieke plannen van aanpak van criminele jeugdgroepen geanalyseerd en gescoord op gedragsinterventies. Zie tabel 22.
Tabel 22 : Gedragsinterventies in plannen van aanpak 8 criminele jeugdgroepen
Gedragsinterventie NJI Erkenningscommissie Gedragsinterventies Justitie
CCV
Nieuwe Perspectieven bij Terugkeer Ja, beoordeling Erkenningscommissie Gedragsinterventies Justitie Ja, beoordeling: Erkend Ja, beoordeling: Sterke aanpak
FFT (Functional Family Therapy) Ja, beoordeling:
Theoretisch goed onderbouwd
Ja, beoordeling: Erkend
Nee
TITAN (dagbesteding) Ja, beoordeling:
Theoretisch goed onderbouwd
Nee Ja, beoordeling:
Sterke aanpak
8 tot 8 project Nee Nee Ja, beoordeling:
Groeiende aanpak
Resocialisatie en Begeleiding Nee Nee Ja, beoordeling:
Veelbelovende aanpak IFA (Intensieve Forensische
Aanpak)
Nee Nee Nee
Naast de in tabel 22 genoemde interventies wordt er in één plan van aanpak aangegeven dat het plan flexibel is. Er kunnen jongeren bijkomen en de genoemde gedragsinterventies kunnen aangevuld worden met andere. In een ander plan van aanpak wordt melding gemaakt van de mogelijkheid tot het inzetten van een gedragsbeïnvloedende maatregel, zonder dat gespecificeerd wordt om welke
gedragsbeïnvloedende maatregel het gaat. Tenslotte is er ook nog één plan van aanpak dat geen specifieke gedragsinterventies vermeldt, maar waarin wel staat aangegeven dat de individuele plannen van aanpak opgesteld worden op basis van de zogenaamde What Works criteria40
40
De what-works criteria zijn voorwaarden of beginselen waaraan interventies idealiter moeten voldoen om resultaat te geven. Ze zijn voorgekomen uit veel en intensief onderzoek in vooral Noord-Amerika in de jaren ‘80. De voorwaarden of beginselen zijn: 1) risicobeginsel, 2) behoeftebeginsel, 3) responsiviteitsbeginsel, 4) beginsel van behandelmodaliteit, 5) beginsel van
programma-integriteit en 6) het professionaliteitsbeginsel (o.a. Van der Laan, 2004)
één van de weinige keren dat we in een plan van aanpak een criterium of reden aantroffen voor de keuze van de in te zetten interventies.
11.3.3 De 5 criminele jeugdgroepen met een algemeen plan van aanpak
Bij deze categorie is er een algemeen plan van aanpak geschreven, gericht op alle (criminele dan wel overlastgevende) jeugdgroepen in de gemeente. In deze algemene plannen van aanpak wordt ook melding gemaakt van in te zetten gedragsinterventies in het kader van de aanpak. In tabel 23 is aangegeven om welke gedragsinterventies het gaat.
Tabel 23: Gedragsinterventies opgenomen in algemene plannen van aanpak
Gedragsinterventie NJI Erkenningscommissie Gedragsinterventies Justitie
CCV
Naast ouders Nee Nee Nee
Ouders Voorop! Nee Nee
Ouderschap met liefde en grenzen (OLG) Nee Ja, beoordeling Erkend
Nee
Beter omgaan met pubers Ja, beoordeling: Theoretisch goed onderbouwd
Nee Nee
Ouders van Tegendraadse Jeugd Ja, beoordeling: Theoretisch goed onderbouwd
Nee Ja, beoordeling:
Sterke aanpak
Intensief outreachende hulpverlening Nee Nee Nee
Individueel Casemanagement Nee Nee Nee
Ter aanvulling op de voorgaande tabel kan verder worden genoemd dat in één van de algemene plannen van aanpak staat aangegeven dat de individuele jongeren van de groep worden ingebracht in de zorgnetwerken/jeugd-adviesteams van het Centrum Jeugd en Gezin en dat jongeren toegeleid worden naar hulpverlening. Om welke programma’s/ interventies het dan gaat is niet nader beschreven.
11.4 Samenvatting en conclusie
In deze paragraaf is antwoord gegeven op de onderzoeksvraag of ingezette of in te zetten gedragsinterventies bewezen effectief of veelbelovend zijn. Om dit te toetsen zijn de
gedragsinterventies naast de databank Effectieve Jeugdinterventies van het NJI gelegd; is gekeken of de gedragsinterventie een, door de Erkenningscommissie Gedragsinterventies Justitie, (voorlopig) erkende gedragsinterventie is; en/of de gedragsinterventie voorkomt in de database Aanpakken Jeugdgroepen op de website Wegwijzer Jeugd en Veiligheid.
Uit de toetsing komt naar voren dat binnen de 23 aanpakken is in totaal 21 keer melding gemaakt van gedragsinterventies, die (kunnen) worden ingezet. Een deel van deze interventies is specifiek bedoeld voor gezinnen/ jongeren met problemen op het gebied van crimineel gedrag. Geen van de interventies richt zich specifiek op de problematiek die voortkomt uit deelname aan een criminele jeugdgroep. Voor elk van deze interventies geldt dat ze in de praktijk bij één of enkele aanpakken worden of kunnen worden ingezet. In het onderzoek is niet nagegaan of de gedragsinterventies worden ingezet zoals bedoeld, dus conform de gestelde (rand)voorwaarden.
Het resultaat van de toetsing is verder als volgt:
- Vier keer is melding gemaakt van een gedragsinterventie, die door de Erkenningscommissie Gedragsinterventies Justitie is erkend, te weten Functional Family Therapy (FFT), Multisysteem Therapie (MST) en Nieuwe Perspectieven bij Terugkeer (NPT) en Ouderschap met Liefde en Grenzen (OLG).
- Ook 4 keer is melding gemaakt van een gedragsinterventie, die als theoretisch goed onderbouwd is beoordeeld in de databank Effectieve Jeugdinterventies van het NJI, namelijk Ouders van Tegendraadse Jeugd, Nieuwe Perspectieven, TITAN en Beter omgaan met pubers. Zowel Ouders van Tegendraadse Jeugd als TITAN zijn ook opgenomen in de database Aanpakken
Jeugdgroepen van het CCV en zijn daarin beoordeeld als een sterke aanpak.
- Er is 3 keer melding gemaakt van een gedragsinterventie, die alleen voor komt in de database Aanpakken Jeugdgroepen van het CCV. De EOG-aanpak (Ernstige Overlastgevende Gezinnen met Politie en Justitie Contracten) en Resocialisatie en Begeleiding zijn beoordeeld als
veelbelovende aanpakken en het 8 tot 8 project is beoordeeld als een groeiende aanpak. - In totaal is er 10 keer melding gemaakt van een gedragsinterventie, die niet voorkomt in de
databanken/database. Het gaat om JPP plus, JPP presentiebenadering, ACT, patserproject, IFA, OMPG, Naast Ouders, Ouders Voorop, Intensieve Outreachende Hulpverlening en Intensief Casemanagement).