Jasper: hoe kunnen wij het mogelijk maken om met een goed rendement een goeie productielijn op te zetten om het uiteindelijk net als spaghetti in supermarkten te kunnen verkomen.
Willem: nu ga ik een opmerking van tevoren maken en dan moet je maar kijken wat je daarmee doet: De sleutel ligt niet bij de supply-hoek, de sleutel ligt bij de vraag-hoek. Kijk misschien past dat niet meer in jullie onderzoeksopzet
Suzanne: Nou.. ook wel, we willen ook wel kijken naar hoe maak je van zeewier een financieel en sociaal Willem: Nou, kijk. Dat zijn wel twee hele grote onderwerpen dus ik zou je niet meteen aanraden om ze allebei te doen. Dat is too much. Maar je kan wel daar een heel belangrijke kanttekening bij plaatsen. Iedereen is bezig vanuit de wetenschap om het kijken hoe je het kan kweken etc. maar als je het niet kan verkopen heeft dat geen zin.
Jasper: Nee, precies. Dat is vooral mijn deel, zij houden zich bezig met de
Suzanne: Met de ecologische effecten op de noordzee van de groei van zeewier in hoeverre het technisch mogelijk is en bijv. of het misschien mogelijk is het genetisch te manipuleren zodat de efficientie nog verhoogd kan worden. Met dat soort dingen eigenlijk. Dus meer vanuit de natuurwetenschappelijke kant.
Jasper: En ik hou me meer bezig met inderdaad het financiele en sociale dus inderdaad hoe we het financieel goed kunnen aanpakken, integreren en hoe het sociaal geaccepteerd moet gaan worden uiteindelijk
Willem: nu kan je dat alleen maar globaal benaderen want als je daar de diepte in wil dan is dat een studie op zich
Jasper: dat is zeker waar maar wij zullen dus vooral gaan kijken naar bijv. marketing en hoe gaan we zorgen dat zeewier een aantrekkelijk product wordt
Willem: Ja of in ieder geval de link leggen en laten zien dat als je dat stuk niet fixt dat alles wat daarvoor komt in principe geen zin heeft. Om je een voorbeeld te geven, ik weet niet of jullie dat rapport over de oogst “triple P report” gezien. Van Wageningen university, en gesubsidieerd door de europese unie. Dat is hét rapport.
Jasper/Suzanne: Nee nog niet. Maar die gaan we dan meteen opzoeken
Willem: nou ja, dat rapport heeft een miljoen of anderhalf gekost. Staat heel veel in, en ook weer niet. En wat het o.a. zegt is: Ja, het zou kunnen in de Noordzee, ze hebben ook een hele financiële
onderbouwing erin gezet. Maar het zegt dus bijv. aan het eind: Ja het kan, maar alleen als je hogere toegevoegde waarde producten maakt.
Suzanne: dus alleen bij producten waar de hogere productiekosten het ook echt waard zijn qua verkopen.
Jasper: Dat het rendabel is.
Willem: en dat is het bizarre van dat rapport, dat rapport zoomt in op biofuel, animal feed en zeg maar de ingrediënt kant. Het enige onderwerp wat ze niet op hebben gepakt is menselijke consumptie en dan
is de conclusie dat het alleen maar werkt met toegevoegde waarde. Ergo, menselijke consumptie… dus dat rapport is aan de ene kant waardevol en aan de andere kant is het…
Jasper: ik denk dat we dat dan in ieder geval goed mee kunnen nemen in onze conclusie
Willem: Ja, dat is letterlijk waar jullie het over hebben. Dus er is al wat werk gedaan. Ok, we hebben drie kwartier, moet lukken, dus ga je gang.
Suzanne: Om te beginnen, hoe groot is seamore op dit moment, dat wij een idee hebben van uw bedrijf. Willem: Wij hebben nu in onze eerste oogst 7.5/8 ton drooggewicht geoogst. Je kan het beste de omvang vanuit source in tonnen zeewier noemen. Van de omzetkant, als dat relevant is, vertalen wij dat door in pakken zeewier. 7.5 ton = 75000 pakken zeewier 2.5/275000 euro omzet. Ik hoop dat we
volgende oogst dat we richting 25/30/40 ton gaan.
Suzanne: Hebben jullie ook de soorten zeewier die jullie verzamelen aangepast op de oogsttijd? Want verschillende soorten functioneren anders en welke soorten dan?
Willem: Gewoon een soort, himonthalia. Daar zijn we ook mee begonnen.
Suzanne: En jullie gebruiken niet nog andere soorten die op andere tijden geoogst moeten worden? Willem: Nog niet
Suzanne: Zijn jullie dat wel van plan?
Willem: Ja, maar niet vanwege de oogsttijden, want dat is alleen maar een probleem voor, nou ja althans, het is niet zo… je wil eigenlijk per soort wat meer oogstmomenten. Want dan ben je flexibeler. Het is niet zo dat je andere soorten gaat uitzoeken zodat je dan andere oogstmomenten hebt. Je gaat andere soorten uitzoeken omdat die iets kunnen of hebben omdat je daar qua marketing iets mee kan. Dus een soort die heet Dulce, en die gaan wij testen als een vervanger voor bacon en heeft een ander oogstmoment. Maar dat is vooral voor de oogster interessant. Maar voor ons in principe niet. Wat voor ons interessant is aan de Himonthalia is als we meerdere keren per jaar zouden kunnen oogsten want dan worden we flexibeler. Nu moet ik een jaar aan sales voorspellen.
En dat zou je eventueel kunnen oplossen met kweek, maar dan moet je dus de soort gaan laten groeien in gebieden met een ander seasonal opbouw van getijden. Dat gebeurt niet zo heel snel tenzij je verschillende plekken op de wereld kan kweken. En dat kan bij sommige soorten wel maar bij deze nog niet. Deze groeit alleen maar aan de Normandische kust 8.25 in Europa. Daar zie je eigenlijk allemaal dezelfde seasonality. Als je gaat kweken in een ander stuk van de wereld of met een andere
seizoensopbouw, bijv. varoeilanden 8.39. Die hebben een constantere lagere temperatuur en
waarschijnlijk zou het daar mogelijk zijn om meerdere keren per jaar te oogsten omdat de temperatuur niet heel erg hoog hangt. Dus normaal bij een soort is het zo dat je begint te groeien in februari en dan in juni/mei is de beste tijd om te oogsten. Op dat moment van temperatuur, omdat hij hoger wordt gaat hij heel snel groeien, wordt hij dikker, gaan er ook dingetjes op groeien en wordt hij minder geschikt om te verkopen. Dus het ligt wat complexer dan zeggen: ok, ik ga nu op andere momenten oogsten. Op andere momenten oogsten is voor ons helemaal niet zo relevant, je moet er alleen aan kunnen komen. Ik ben geen oogster, dus de oogster heeft een issue want hij wil eigenlijk het hele jaar door werken.
Suzanne: hebben jullie trouwens oogsten dan aan een externe partij uitbesteedt?
Willem: Ja, wij werken samen met een partner in Ierland en wij gaan nu ook partners zoeken in andere landen. Maar omdat het allemaal nieuw is en niemand ooit op deze schaal deze soort heeft geoogst moeten we wel heel intensief samenwerken. Dus je kan niet besteden. Je moet echt samenwerken. Jasper: waar gaan jullie nou eigenlijk ook alweer van uit? Want jullie produceren toch het liefst op basis van vanuit de natuur en niet vanuit echt cultivatie enzo?
Willem: Nee, dat is niet helemaal waar. Wat wij hebben gezegd is dat, het kweken van zeewier in Europa staat nu nog op een heel heel laag pitje. Dus het is net begonnen. Als je bedenkt dat het NOS journaal de eerste oogst van de noordzeeboerderij brengt als groot nieuws, en je weet dat dat 15 kilo is, geeft dat het al aan. In Azie daarentegen gaat het over miljoenen tonnen. Dat is niet meer te vergelijken. Dus die oogst in Europa is miniem, die kweek is pas net begonnen. Als wij nu deze soort zouden willen kweken zijn we minimaal anderhalf/twee jaar verder voordat we dat kunnen. Want technisch zijn er een paar uitdagingen bij deze soort, niemand heeft ze ooit gekweekt…
Suzanne: Waar zitten die technische uitdagingen dan eventueel in?
Willem: Bijvoorbeeld dat als die plant bevrucht is, wacht hij twee jaar voordat hij gaat groeien. Suzanne: ok, dus dan duurt het minimaal twee jaar. Maar zaaien jullie trouwens?
Willem: Nee wij kweken niet. Zaaien is kweken. Dus dat hoort bij dat onderwerp. Dus wij halen het gewoon uit de natuur, en dat doen we vanwege diezelfde opmerking die ik in het begin maakte: Vraag en aanbod. Tot nu toe is iedereen bezig geweest om zeewier op de markt te proberen te brengen als zeewier omdat het er is en omdat het geoogst wordt. Ik zeg nee; je moet eerst die vraag creëren en als je vraag hebt kan je de handel voor elkaar krijgen voor kweken. Kweek vraagt om hele grote investeringen, Dat gaat niemand doen als er geen vraag naar is. En als de kweek, wat nu gedaan wordt, heel klein is, is de kostprijs heel erg hoog. Dus de consumenten kunnen het niet meer betalen. Eigenlijk is dat het kip en het ei verhaal. Dat moet je eigenlijk doorbreken en dat doorbreken doe je door eerst de soort uit de natuur te halen, daar hoef je niet heel grote investeringen voor te doen, dan heb je een proof of concept, en kan je laten zien dat er vraag naar is en dan wordt iedereen geïnteresseerd om te gaan meewerken aan kweek. En dan kan ik bijv. over twee jaar zeggen: Als jij het gaat kweken garandeer ik afname, ipv: Nou, ik ga anderhalf miljoen investeren, of 10 miljoen investeren en dan moet ik daarna een koper vinden.
Jasper: Ja dan is het ook aantrekkelijk voor de koper inderdaad. En wat is jullie strategie daarvoor nu? Om vraag te creëren hebben jullie daar al een plan achter?
Willem: nou kijk dat is de hele marketing-kant. Dat is wat we de hele dag aan het doen zijn. En dat is waarom ik een marketing-achtergrond heb en geen wetenschappelijke zeewier-achtergrond anders krijg je het niet van de grond. Kijk, wij hebben verschillende dingen gedaan, wij hebben het gepositioneerd als pasta ipv zeewier, dus dat is een van de dingen die we gedaan hebben. Wij hebben ervoor gezorgd dat iedereen ermee gaat koken, dus wij hebben niet tegen mensen gezegd: “Wij hebben zeewier, willen jullie dat proberen?” wij hebben gezegd “Wij hebben zeewier, wat kan je hiermee koken?” dus wij hebben het van een hele andere kant benaderd dan: zeewier is heel gezond, wie wil iets heel gezonds? Wij hebben gezegd: Hier kan je dit soort waanzinnige dingen mee maken, je kan er ook gewoon je pasta mee vervangen. En iedereen weet eigenlijk wel dat het heel gezond is. Dus dat zijn een paar dingen die we
aan de marketing kant hebben gedaan. Dus wij gaan nu een paar jaar lang proberen zo snel mogelijk te groeien in verkoop van wat we uit de natuur halen. Dat gaan we in Ierland doen, Frankrijk, Spanje, al die landen waar het groeit, daar gaan we het proberen te oogsten, nou dan kunnen we bijv. tot 2.5 miljoen pakjes gaan, en dan zit je misschien tegen de grens aan van wat je duurzaam kan oogsten. 10/15% is zo’n beetje de schatting van wat je weg kan halen zodat je nog steeds duurzaam aan het oogsten bent en alles weer teruggroeit. Dus dat gaan we doen in verschillende landen, en dan zit je tegen die grenzen aan en op dat moment moet je dus kunnen kweken. En daarom gaan we nu al investeren in het mogelijk maken van kweek. Want daar ben je een paar jaar mee bezig. Dus zo kijken wij daarnaar
Jasper: en je verwacht ook dat die groei gewoon blijft stijgen binnen nu en een paar jaar? Dus dat je die target haalt? Of kun je daar echt nog geen pijl op trekken?
Willem: Ik denk als een ondernemen, risico’s nemen, ondernemers die gaan. En investeerders vragen dan nu aan mij: hoe zeker ben je? Dan zeg ik: ja, zo werkt het niet. Zo simpel is het, en ja, je moet heel veel vertrouwen hebben dat dat gaat gebeuren, maar je moet vooral heel veel vertrouwen hebben dat je het zelf kan beïnvloeden.
Suzanne: Want op grond waarvan kies je de locaties waar jullie het zeewier vandaan halen? Jasper: nou ja, omdat het daar groeit.
Suzanne: Ja, ok. Maar houden jullie verder nog rekening met watermonitoring? Want als er bijv. een bepaalde stroom van giftige stoffen langskomt die die planten opnemen, kan dat het ongeschikt maken voor consumptie.
Willem: Ja, en dat is dus eigenlijk op alle plekken en misschien, een voorbehoud op Korea en China, waar nu heel veel vervuilingsproblemen aan het ontstaan zijn. In Europa wordt dat heel goed gecheckt. Maar ja, het is een issue. Maar niet in Ierland, en niet in Spanje. In principe in vrijwel alle Europese landen is dat op dit moment niet een probleem.
De plekken waar nu geoogst wordt, in Ierland bijv. dat zijn gewoon de schoonste stukken oceaan in de buurt van Europa en eigenlijk zie je dat, tenminste ik ben geen expert maar wat ik begrepen heb is in Europa is de grootste vervuiling rondom steden en waar rivieren de zee in gaan. Alleen veel minder dan in China enzo. Maar daar moet je nog steeds naar kijken en zeker, daarom ben ik niet per se zo
geïnteresseerd meteen in de Noordzee. Want het is zeker niet het schoonste zeewier. Maar dat betekent niet, de Oosterschelde bijv. daar gebeurt veel. Maar er wordt sowieso overal én het zeewier én het water wordt gemonitord. Net zoals dat ook bij mosselen etc. gebeurt. Wat ik begrijp is dat de Noordzee in principe wel schoon genoeg is, ik weet niet of dat op alle plekken natuurlijk zo is. Maar de Noordzee heeft een veel grotere uitdaging en dat is gewoon ruimte.
Suzanne: Ja dat is zo, maar ziet u het bijv gebeuren om het in combinatie met windmolens te laten kweken?
Willem: Ja dat zijn allemaal heel andere onderwerpen. Kijk of je het doet in combinatie met een visfarm of een windmolenpark. Dat maakt het soms misschien aantrekkelijker, soms ook helemaal niet omdat het veel complexer is omdat je daar wel een investering nodig hebt en dan moet je dat weer bij elkaar zien te proppen. En nogmaals, wij moeten niet proberen met 3 man dat soort problematiek op onze schouders te nemen. Je moet gewoon zorgen dat je je eigen ding doet en dan moet de rest zich daaraan gaan voegen. Dat is ook waarom ik niet zo heel erg geloof in oplossingen waar iedereen probeert alles
aan elkaar te knopen. Ja de Noordzee want dat is werkgelegenheid en dit dat dat. Dan denk ik van nou ok, als dat toevallig goed uitpakt en het kan en het is logsich en er gebeurt wel wat maar er worden dan ook wel heel veel dingen “bedacht”. Van ja, wij willen dát ook, en dat is op zich prima, en dan wordt dat bedacht vanuit het platform de Noordzeeboerderij of weet ik veel wat en die willen dat allemaal bij elkaar brengen, en die zijn gewoon al 10 jaar bezig. En er is ook nog steeds niet heel veel gebeurd. Dat vind ik dus het grote probleem van die platform-gedachte 19.32 Dan wil iedereen dat allemaal aan elkaar knopen, maar er gebeurt geen reet. Ja, 15 kilo, hou op. Dus daarom zeg ik, nee ik ben veel praktischer ingesteld, ik vind het fantastisch als de Noordzee dat op een gegeven moment kan bieden. Ik vind het prachtig als we straks een stukje van wat we halen, dat als we dat uit de Noordzee gekweekt kunnen halen, maar dan moet het wel gebeuren op een prijspunt dat consumenten dat ook willen kopen. En zolang dat er nog niet is ben ik eigenlijk het meest effectief bezig, want ik ben vraag aan het creëren. En als je die vraag hebt en er zijn straks partijen die het grootschalig genoeg willen doen…. Maar het grote probleem is dat iedereen het benadert van laten we het eerst maar mogelijk maken, en dan gaan we het heel klein doen en dan kunnen we dat laten zien. Dan zeg ik van: ja maar dan krijg je het economisch niet rond. Dus ik denk dat je het andersom moet benaderen door te zeggen: ok, met welke schaal is het economisch haalbaar. Wanneer kunnen we die schaal creëren, of hoe kunnen we die schaal creëren. En Dan weet je dat de rest wel voegt. Een beetje hetzelfde als de mooie metafoor, er zijn ziektes die al duizend jaar bestaan, maar er wordt niks aan gedaan. Totdat er voldoende mensen zijn die voldoende lawaai hebben gemaakt of er voldoende geld beschikbaar is vanuit verschillende
verzekeringsmaatschappijen om een cure te betalen. En dan in een keer is er binnen twee jaar een cure. Zo kijk ik ernaar. Dus stel dat iemand straks bij een bedrijf zit, hopelijk succesvol, die denkt van “fuck, nu is het tijd om zeewier te gaan maken want: kijk maar, deze mensen doen er wat mee.”
Jasper: maar zou dat niet ook vanuit de overheden kunnen?
Willem: nee, overheden zorgen dat ondernemers hun ding kunnen doen. Overheden kunnen geen markt creëren, die kunnen alleen maar obstakels verwijderen. Of die kunnen bijv. de aanbouw van nieuwe industrie iets makkelijker maken. Dat vind ik op zich wel ok, van wat ik toen als voorbeeld gaf: de novel food act, certificeringen. Nu liggen er eigenlijk nog heel veel obstakels die groter zijn dan voor unilever als zij allemaal crap op de markt brengen. Daarvan denk ik dan nou… daar zou de overheid wel iets aan kunnen doen.
Jasper: Zou u daar nog iets meer over kunnen vertellen? Die novel food act want daar hebben we toen niet veel over gehoord.
Willem: Nou wij hebben er in principe, als het goed is niet veel mee te maken, maar andere innovatieve of nieuwe soorten eten wel. Dus die zeggen gewoon, ze hebben nu besloten dat alles wat voor 1997 op de markt is gekomen mag gewoon op de markt zijn. Alles wat daarna op de markt is gekomen moet alsnog nu door allerlei testen en hoepels en allerlei dingen. Waardoor al het eten wat gewoon minder goed is en minder duurzaam is geen testen hoeft te doen.
Ja dat is wel een beetje gek, maar weet je, als ondernemer weet je dat je altijd alleen maar die hobbels