Interview met Frank Kaptein

Frank Kaptein: PhD-student, assistent in opleiding op de Technische Universiteit Delft. Onlangs afgestudeerd op diezelfde universiteit. Studeerde Computer Science en volgde de master Media and Knowledge Engineering, afstudeerrichting Interactive Intelligence. Creëerde voor zijn afstudeeronderzoek een affectief model op het genereren van verhalen.

Storytelling

“Storytelling is iets heel breeds. Het gaat over het overbrengen van een boodschap. Dat kan door middel van een tekst zijn, maar het kan ook op andere manieren. Naar mijn mening kan zelfs muziek een vorm van storytelling zijn. Aan de ene kant gaat het over de inhoud van een verhaal en aan de andere kant over de manier waarop je die inhoud overbrengt. Een verhaal is opgebouwd uit die twee bouwstenen.” Dat het woord verhaal telkens wordt genoemd, betekent volgens Kaptein niet dat storytelling gelimiteerd tot fictie is. “Het kan eveneens worden toegepast op het medische domein. Je probeert dan bijvoorbeeld in een tekst te vertellen wat diabetes is. Storytelling kan dus ook iets educatiefs zijn”

Interessante domeinen

‘’Een verhaal is een combinatie van verschillende gebeurtenissen. Die acties in een story worden uitgevoerd door karakters. Dat kunnen menselijke personages zijn, maar ook abstracte karakters zoals de natuur die een aardbeving veroorzaakt. Al deze karakters hebben acties die ze op verschillende momenten in het verhaal kunnen uitvoeren. Op basis van al die actiemogelijkheden gaat mijn computer alle mogelijke verhaallijnen genereren. Afhankelijk van wanneer welke actie wanneer wordt uitgevoerd, ontstaat een verhaal.” “In mijn onderzoek kwam het verhaal van Roodkapje voor. Karakters konden beslissingen maken die grote invloed op het einde hadden. Grootmoeder kon bijvoorbeeld de puppy’s van de wolf in het water gooien en ze laten verdrinken. De wolf kon vervolgens kiezen om grootmoeder op te eten. Maar in een vrolijke versie van het verhaal kon hij kiezen om een kop koffie of thee met grootmoeder te drinken of hij kon Roodkapje helpen een weg door het bos te vinden. Door de verschillen in hun keuzes ontstaan de verschillende verhalen. Als grootmoeder kiest om de puppy’s te verdrinken, heeft dat een bepaalde invloed op de emoties van de wolf. Als de wolf grootmoeder opeet, heeft dat ook invloed op het einde.” “Als er geen vervelende dingen gebeuren, ontstaan vrolijke emoties. Op deze manier kun je dus de verhalen filteren. Dan kun je bijvoorbeeld zeggen: ik wil alle vrolijke of verdrietige opties zien. Maar er zijn ook meer ingewikkelde filters mogelijks. Een verhaal heeft dan bijvoorbeeld eerst verdriet, woede en angst en daarna dankbaarheid en vrolijkheid.” Grootste voordelen

“Ik zie personalisatie als een van de grootste voordelen van taalgeneratiesystemen. Als je als schrijver een verhaal maakt, probeer je een breed of speciaal soort publiek te bereiken. Als je een computer hebt met additionele informatie kun je een domein maken en de computer kan dan denken: van deze persoon weet ik het volgende. De computer weet bijvoorbeeld dat mijn vriendin van vrolijke verhalen houdt. Alle negatieve mogelijkheden waarin de puppy’s verdrinken of grootmoeder wordt opgegeten, kan de computer dan wegfilteren. Je kunt op deze manier verhalen per individu personaliseren.”

“De snelheid waarmee de computer genereert, kan de mens nooit bereiken. Een computer kan duizenden verhalen genereren als er een domein is. Dat zijn tientallen mogelijkheden voor iedere gebruiker. Je kunt onmogelijk aan een mens vragen om zoveel verhalen te schrijven en te distribueren op een goede manier, terwijl een computer zoiets redelijk eenvoudig en daarnaast met een hoge snelheid kan uitvoeren.”

Nadelen

“Het maken van een verhaaldomein kost nog steeds extreem veel werk, meer dan het zou moeten zijn. De kwaliteit is verder niet goed genoeg in termen van creativiteit. De verhalen die uit de systemen rollen zijn te voorspelbaar. Ik heb eigenlijk met mijn storyteller maar enkele keren zoiets gehad van: hé, dat is een verhaal dat ik nog niet had bedacht. Dat zijn leuke momenten. Je wilt eigenlijk iets creëren waardoor je vaker dat gevoel krijgt. Er moet een systeem komen dat het kader waarin de software werkt minder strikt maakt.”

“Een kwaliteit dat taalgeneratiesoftware misschien nooit gaat hebben ten opzichte van de mens is creativiteit. Als we zoiets ooit kunnen genereren, leven wij niet meer. Het kan misschien wel helemaal nooit. De creativiteit die echte schrijvers in hun verhalen hebben, dat is iets wat computers, op dit moment, niet kunnen nabootsen.”

Vervanger of digitale assistent

Mariët Theune zei eerder dat ze een computerprogramma niet snel een roman ziet schrijven. ,,Ik ben het helemaal eens met dat zoiets niet snel gaat gebeuren. Ik denk dat computers dat uiteindelijk gaan kunnen. Maar ik denk niet dat menselijke schrijvers worden vervangen door computers. Ik heb een paper gelezen over hoe onderzoekers falen in het maken van creatieve verhalen. Ik denk niet dat software snel of überhaupt ooit verhalen kan genereren met de kwaliteit van de grote schrijvers uit de geschiedenis.” “De nieuwe systemen vragen nog steeds van de mens om een domein te genereren. Persoonlijk geloof ik meer in interactiesystemen. Er ontstaat een nieuwe manier van schrijven en die wijze is geen vervanger, maar een nieuwe manier hoe verhalen ook kunnen worden gemaakt. Een schrijver moeten nog altijd een domein creëren, waarin hij of zij creativiteit kan uiten. Als niet-computertechnici ook deze domeinen kunnen maken, kan er een nieuwe markt ontstaan. Maar die systemen worden geen vervangers en die nieuwe verhalen zijn niet in termen van een boek, maar eerder van een alinea.