Interviewer: L.V. Lokkers Expert: Expert B
Achtergrond expert:
Achtergrond in Moleculaire biologie. Nu business developer op het gebied van voeding en gezondheid bij TNO. Werkzaam bij TNO sinds 1985.
Afgenomen op: 17 februari 2017 Verwerkt op: 17 februari 2017
Tijd: 0.58.34 minuten, inclusief 10 minuten onderbreking.
Voor de start van het interview is er gevraagd voor toestemming om het interview op te nemen en benadrukt dat de data anoniem en vertrouwelijk behandeld zal worden.
Levensstijlproblemen
De expert geeft aan dat wij in een obesogene samenleving wonen, waar overal goedkoop eten te vinden is, wat niet allemaal de optimale samenstelling heeft om gezond te kunnen blijven met als gevolg dat dus heel veel mensen met levensstijlproblemen op zak lopen.
Model
De interviewer introduceert zichzelf en haar rol binnen het Complexity program. Vervolgens wordt het basismodel gepresenteerd en uitgelegd. Het model inclusief aantekeningen van de expert zijn te zien in Figure 237. De uitleg van het model start bij de stock met mensen met normale bloedwaarden (Normoglycemic popn), die groter wordt doordat mensen geboren worden en kleiner wordt doordat mensen overlijden. Vervolgens krijgen mensen eerste symptomen van diabetes (de flow PreD onset). Deze mensen zijn nog ongediagnostiseerd, want zij zijn er dan nog niet mee naar huisarts gegaan en zijn weergegeven met de stock Undx PreD popn Vervolgens hebben deze mensen twee keuzes: men gaat er niet mee naar de huisarts en wordt diabeet (de flow Diabetes onset from Undx PreD naar de stock Diabetes) of deze mensen gaan wel naar een huisarts en worden gediagnostiseerd (van stock Undx PreD popn naar Dx PreD popn via de flow Diagnosis) en gaan vervolgens ook naar de stock Diabetes. De stocks Undx PreD popn, Dx PreD popn en Diabetes worden kleiner doordat mensen overlijden. De expert vraagt zelf bevestiging of de stock “Diabetes” de echte medicijngebruikers zijn, waarop de interviewer dit bevestigt. Vervolgens wordt uitgelegd dat de flow Recovery from Undx PreD
P a g e 145 | 162
of de flow Recovery from Dx PreD staat voor het omkeren van mensen met diabetes type II dat zij weer normale bloedwaarden krijgen met als resultaat dat zij weer gezond worden en dus weer instromen in de stock Normoglycemic popn en dat de vraag is wat werkt wel en wat werkt niet in de praktijk. Verder geeft de interviewer aan dat in dit model kosten een grote rol spelen, omdat T2DM patiënten erg duur zijn. Verder geeft de interviewer aan dat LaM erin verwerkt wordt als interventiemaatregel, omdat T2DM (soms) omkeerbaar is.
Populatie: Prediabeten en Diabeten
De interviewer geeft aan dat er nu weinig gedaan wordt met interventies voor prediabeten. Dit blijkt uit wanneer men naar de huisarts gaat, zij dan al snel de diagnose diabetes krijgen. De expert geeft aan dat patiënten een bloedtest kunnen krijgen bij de huisarts en dat daar de glucosewaardes in het bloed gemeten worden. Wanneer deze waarde hoger is dan normaal maar wel nog in de buurt van normaal, dan is de patiënt prediabeet en wanneer deze waarde heel hoog is en aan de risicokant zit, dan is de patiënt diabeet. Aldus de expert is de vraag: Wanneer en op welk moment wordt vastgesteld dat iemand prediabetes heeft? Ook geeft de expert aan dat als het de patiënt lukt om met een verandering in het eetpatroon de glucosewaarden weer normaal te krijgen, de patiënt eigenlijk weer gezond is. De expert wijst hierbij op de flow van de stock Undx PreD popn naar de stock Normoglycemic popn. Echter geeft de expert ook aan dat de patiënt dit wel moet proberen vol te houden en dus kennis moet hebben van voeding; een heel zoet product bevat suiker, maar zetmeelrijke producten worden in de maag en darmen omgezet in suikers en dat weet niet iedereen. “Dus de onkundigheid van mensen speelt erbij een rol vaak.”
De interviewer vraagt of de diabetes populatie bedoeld wordt wanneer de expert het heeft over mensen bewust maken. De expert antwoordt hierop dat de situatie ook al in de stock Undx PreD popn kan voorkomen; als de huisarts een verhoogde (maar geen riscioverhoging) glucosewaarde vindt in het bloed, dan krijgt de patiënt ook het advies om te letten op wat hij of zij eet en de patiënt krijgt eventueel een dieetadvies van de diëtist verbonden aan de huisartsenpraktijk of je bent zelf geïnteresseerd en gaat kijken welke voeding bij je past. De expert geeft ook aan dat de prediabetes populatie groot is en dat het een continuüm is van gezond naar prediabetes en weer terug. En de vraag is dus: “Hoe kun je deze populatie bewust maken van dat ze nog geen medicijnen nodig hebben maar wel moeten letten op hun eetgedrag?”. De expert geeft aan dat dat een stukje voorlichting is en een stukje intrinsieke motivatie (interesse) om daarmee aan de slag te gaan.
P a g e 146 | 162 Sociale status
De interviewer reageert hierop met de vraag: “Is deze groep relatief klein? Want mensen krijgen overgewicht en/of diabetes omdat ze dit [intrinsieke motivatie] missen.”. De expert geeft aan dat het een soort alarmbel is die de patiënt hoort klinken en sommige mensen gaan daarmee aan de slag, minderen met eten, meer bewegen, etc., en andere mensen niet. “Zeker mensen die laagopgeleid zijn, die überhaupt niet weten wat glucose is. Die hebben meer steun nodig. Zij moeten inderdaad een coach hebben en dat zorgmechanisme ontbreekt in de huidige gezondheidszorg.” De interviewer vraagt of dit mechanisme er helemaal niet is. De expert antwoordt dat het er wel is, als je er zelf bewust naar op zoek gaat, maar dan komt het weer neer op de eigen intrinsieke motivatie, maar veel mensen hebben die interesse en drive niet om het te willen weten. De expert geeft aan dat hoogopgeleiden wel vaker geïnteresseerd zijn hierin. Bijvoorbeeld door te sporten, hoogopgeleiden doen dit omdat het bij een gebalanceerde levensstijl hoort, terwijl er ook mensen zijn die sporten “omdat het wedstrijdje leuk is, maar daarna hangen ze weer in de bar en wordt er AA-drink gedronken. Zij sporten niet voor de intrinsieke gezondheid voor hun lijf. ” Dat is wat gezien wordt in de sportkantines en ook al bij jonge kinderen. Dat geeft aan dat de opvoeding van gezond gedrag al heel jong begint en wanneer kinderen dit niet meekrijgen, zeker in de pubertijdsfase, dan is de kans op overgewicht later groter. Ter verduidelijking vraagt de interviewer: “Dus het risico is dan heel erg groot?” Waarop de expert antwoordt: “Ja.”.
Als gevolg van deze informatie vraagt de interviewer of dit probleem dan met name leeft onder laagopgeleiden. De expert antwoordt hierop dat het een groep is waar het gemiddeld meer aanwezig is dan bij hoogopgeleiden, maar dat het ook voorkomt onder hoogopgeleiden. Er wordt vervolgens een voetnoot bijgeplaatst dat het niet een dusdanige zwart-wit situatie is. De interviewer geeft aan dat de voorstelling ook gemaakt kan worden dat hoogopgeleiden vaker kantoorbanen hebben en daardoor meer stilzitten. De expert geeft aan dat dit klopt, maar zegt hierbij dat hoogopgeleiden meer bloot staan aan stress, waardoor ze ongezond eetgedrag vertonen. Hierop laat de expert de “Obesity map” zien (http://www.shiftn.com/obesity/Full- Map.html), die gaat over de energy balans: je eet energie of en je verbrandt energie en als die uit balans is, word je dik.
Stress
De interviewer vraagt naar de gevolgen van stress. De expert legt uit dat stress kan ontstaan door de druk die wordt uitgeoefend door de leidinggevende, familie of collega’s. Dat is
P a g e 147 | 162
chronische stress die geen adrenaline meer vrijmaakt, maar cortisol dat aangemaakt wordt en dat richt schade aan op lange termijn.
Overgewicht
De interviewer vraagt of T2DM een direct gevolg is van overgewicht. De expert antwoordt hierop dat dit niet per se het geval hoeft te zijn, maar dat het wel vaak voorkomt omdat het lijf van mensen met overgewicht voortdurend onder druk staat dat ze eten en dat de alvleesklier hierin gaat falen om het bij te houden. Deze maakt insuline en zorgt ervoor dat de insuline opgenomen wordt in de spieren en cellen. Het gevolg is dat het lichaam niet meer reageert op glucose en de glucoseniveaus oplopen en de patiënt dus diabetes heeft. Echter, het is niet de regel dat mensen met een zwaargewicht altijd diabetes oplopen. Er zijn ook mensen met een gezond gewicht die T2DM ontwikkelen door erfelijkheid (DNA). Deze laatste vorm is niet terug te draaien. Ook vanuit een kostenperspectief is het interessanter om op de mensen met overgewicht en T2DM te focussen.
Verder geeft de expert aan dat mensen met overgewicht een hogere slijtage aan het lichaam hebben, een lagere arbeidsproductiviteit en hogere uitval hebben en lager zelfbeeld hebben. Hiermee geeft de expert aan dat overgewicht al een kostenverhogende ziekte is, terwijl mensen eigenlijk niet ziek hoeven te zijn. Daarnaast, omdat veel mensen toch T2DM ontwikkelen, wordt er nog meer schade aan het lichaam aangericht, bijvoorbeeld aan ogen, nieren, gewrichten, doorbloeding van voeten, etc.; dus de multi-mobiliteit van diabetes neemt toe. Het is een progressieve ziekte, waardoor ook de zorgkosten stijgen en die worden hoger naarmate iemand ouder wordt.
Interventie vs. Preventie
De interviewer kaart aan dat interventiemethoden gefocust zijn op diabeten in plaats van prediabeten door de Zorgverzekeringswet, wat inhoud dat er alleen geld vrijkomt voor iemand met een diagnose. Vervolgens vraagt de interviewer aan de expert of het niet mogelijk is om methoden in te zetten op prediabeten. De expert geeft aan dat het wel moet lukken en dat het dan gaat om preventie, want “een prediabeet is nog niet ziek en kan dus nog veel doen aan zichzelf.”. Grote steden en zorgverzekeraars hebben interesse in preventiemaatregelen. Aldus de expert is het uiteindelijke doel om de toestroom van diabeten te verminderen en dan moet er ook gedacht worden een preventieve maatregelen.
P a g e 148 | 162 Stakeholders
Stakeholders volgens de expert zijn werkgevers, omdat zij te maken hebben met uitval/ziekteverzuim en verlies van productiviteit. Gemeentes ook, omdat mensen die in de ziektewet belanden een beroep doen op sociale voorzieningen en werkloosheidsuitkeringen krijgen vanuit de gemeente. Zorgverzekeraars worden ook genoemd, omdat zij de rekeningen moeten vergoeden. En tot slot commerciële partijen, zoals de Albert Heijn en McDonalds, zij moeten hun aanbod aanpassen als er een behoefte is vanuit de maatschappij aan gezonde producten. De interviewer vraagt of de expert de patiënt ook als stakeholder ziet. Volgens de expert zijn zij zeker stakeholder, omdat zij bepalen wat er moet gebeuren.
Rol van financiële middelen
Sommige mensen hebben financiële middelen nodig om gezond te blijven, omdat zij het zich niet kunnen veroorloven om gezonde producten te kopen, een sportabonnement en/of sportspullen aan te schaffen. De overheid is een belangrijke partij die kwetsbare groepen moet beschermen en helpen. De expert noemt ook bijvoorbeeld de acties van de Lidl met het aanbieden van sportkleding tegen een lage prijs als een belangrijke factor, omdat het dan makkelijker wordt voor mensen met een laaginkomen om deze spullen dan toch aan te schaffen. Implementatie LaM
De interviewer vraagt naar hoe dit programma geïntroduceerd moet worden om het geloofwaardigheid te geven: via de huisarts of via overheidscampagnes. De expert geeft aan dat beide middelen ingezet moeten worden. De huisarts is het eerste contactpunt waar wordt geconstateerd dat de patiënt een probleem heeft en het is de eerstelijnszorg waar iedereen verplicht is om naartoe te gaan. Dus de huisarts signaleert en diagnosticeert, maar dan is het spreekuur voorbij en dan is het aan de patiënt om het op te pakken en dan kan het helpen dat de patiënt daarnaast in zijn of haar omgeving wordt gestimuleerd door overheidscampagnes en buurtinitiatieven. Echter speelt de thuissituatie ook een grote rol, omdat het lastig is vol te houden als jij de enige bent in het gezin die ervan bewust is en ermee aan de slag gaat en dan nog andere gezinsleden moet overtuigen.
De interviewer vraagt ter bevestiging dat dus de directe omgeving veranderd moet worden, maar ook de leefomgeving. Bijvoorbeeld minder liften en meer fietspaden. De expert beaamt dit, maar geeft ook aan dat dit situaties zijn die er gewoon al zijn maar dat mensen de juiste keuzes moeten maken om ze te gebruiken en dat een architect bijvoorbeeld moet
P a g e 149 | 162
nadenken met het ontwerpen van het gebouw om de trap meer zichtbaar te maken. Dit is een onderdeel van het systeemprobleem weergeven in de “Obesity map”. De vraag is dus: “Waar moet er nu gestart worden?”
Novo Nordisk
De expert kaart verder nog de website van Novo Nordisk aan: http://www.citieschangingdiabetes.com/. Novo Nordisk is een producent van insuline en is ook bezig met het opzetten van T2DM omkeerprogramma’s, aldus de expert.
P a g e 150 | 162