INTERNATIONAAL BELEIDSKADER

2.1.1 De EU-strategie bio-economie

Dit actieplan onderschrijft de Europese strategie bio-economie (het actieplan van de Europese Commissie voor een duurzame en circulaire bio-economie in het belang van de samenleving, het milieu en de economie in Europa) uit 2018. Onderstaande figuur visualiseert hoe diverse Europese beleidsprogramma’s gelinkt zijn aan de duurzame en circulaire bio-economie. Ze formuleren doelstellingen (bv. rond hernieuwbare energie en rond de preventie van voedselverlies), leggen verplichtingen op (bv. rond selectieve inzameling van bio-afval) en stellen productcriteria vast (bv. rond bemestingsproducten op basis van secundaire grondstoffen). In andere gevallen gaat het om algemene beleidskaders, die sturend werken, denk maar aan de Energie-unie en de rol van biobrandstoffen hierin.

Figuur 2: Overzicht van Europees beleid rond duurzame en circulaire bio-economie. Bron: European Commission’s Knowledge Centre for Bioeconomy¹⁶

De omgevingsanalyse voedsel- en biomassa(rest)stromen 2019¹⁷ gaat dieper in op de meest relevante Europese en internationale beleidsontwikkelingen die effect hebben op dit actieplan. Het gaat naast de EU-strategie bio-economie over het actieplan circulaire economie, de herziene afvalrichtlijnen, de verordening bemestingsproducten, de kunststoffenstrategie, het gemeenschappelijk landbouwbeleid, de richtlijn

hernieuwbare energie (RED II), het klimaatbeleid en de verordening dierlijke bijproducten. De elementen uit al

16 https://ec.europa.eu/knowledge4policy/publication/european-commissions-knowledge-centre-bioeconomy-general-infographic_en

17 Omgevingsanalyse voedsel- en biomassa(rest)stromen – Beleids- en marktontwikkelingen in Vlaanderen en omringende regio’s. OVAM, 2019

deze beleidsplannen die belangrijk zijn voor dit actieplan komen in de omgevingsanalyse uitgebreid aan bod.

De omgevingsanalyse moet dus als achtergronddocument bij dit actieplan gelezen worden. Beleidsplannen die na de publicatiedatum van de omgevingsanalyse (september 2019) zijn gepubliceerd, worden hieronder kort aangehaald.

De omgevingsanalyse laat ook toe om te benchmarken met onze buurlanden. Daaruit blijkt dat Vlaanderen in verhouding tot de buurlanden al een sterk uitgebouwd beleid rond biomassa en voedselverliezen heeft.

2.1.2 De Europese Green Deal

De Europese Commissie lanceerde op 11 december 2019 haar Europese Green Deal. De Green Deal beschrijft hoe Europa tegen 2050 het eerste klimaatneutrale continent kan worden. Het is een routekaart om de economie van de EU duurzaam te maken, door de klimaat- en milieu-uitdagingen om te zetten in kansen op alle beleidsterreinen en de overgang rechtvaardig en inclusief voor iedereen te maken. Het doel is het

efficiënte gebruik van hulpbronnen te stimuleren door over te gaan op een schone, circulaire economie en de klimaatverandering een halt toe te roepen, het verlies aan biodiversiteit om te buigen en de vervuiling terug te dringen. Er wordt een overzicht gegeven van de benodigde investeringen en de beschikbare

financieringsinstrumenten. De Europese Green Deal bestrijkt alle sectoren van de economie, met name vervoer, energie, landbouw, gebouwen en industrieën.

Onder de Green Deal vallen verschillende initiatieven die relevant zijn voor dit actieplan. De ‘Van boer tot vork’-strategie ambieert een duurzaam voedselsysteem en schenkt aandacht aan voedselverliezen en de uitdaging van verpakkingen van voedsel (zie 2.1.3). De biodiversiteitsstrategie zet in op de bescherming en de ontwikkeling van de biodiversiteit, bodemkwaliteit en kondigt een geïntegreerd nutriëntenbeheersplan aan.

De Commissie zal ook een actieplan voor nulverontreiniging lanceren om verontreiniging van lucht, water en bodem te voorkomen. Het nieuwe actieplan circulaire economie moet een regelgevend kader opleveren voor biogebaseerde, biologisch afbreekbare en composteerbare plastics.

Figuur 3: De Europese Green Deal en de link met de verschillende beleidsdomeinen. Bron: Europese Commissie

2.1.3 De ‘Van boer tot vork’-strategie

De ‘Van boer tot vork’-strategie (Farm to Fork of F2F) heeft als opzet de doelstellingen van de Green Deal voor duurzame voedselproductie te bereiken. De Green Deal wil van het Europese voedselsysteem de standaard maken op vlak van duurzaamheid. Landbouwers en vissers zijn sleutelactoren om de transitie te

bewerkstelligen. De F2F wil hun inspanningen op vlak van milieu en klimaat versterken. De belangrijkste linken vanuit de F2F-strategie met dit plan zijn:

• 40 % van het totale budget voor landbouwbeleid en 30 % van het budget voor visserijbeleid moet bijdragen aan klimaatacties en bijgevolg een gunstig effect hebben op het tegengaan van of wapenen tegen klimaatverandering;

• Eco-regelingen moeten landbouwers vergoeden voor betere prestaties op klimaat- en milieuvlak, denk maar aan koolstofopslag in de bodem, verbeterd nutriëntenbeheer en emissiereducties;

• De F2F moet een bijdrage leveren aan de circulaire economie;

• De F2F promoot duurzame voedselconsumptie en gezonde voeding;

• De F2F wil de positie van landbouwers in de voedselketen verbeteren;

• De F2F kondigt wettelijk bindende doelstellingen voor de reductie van voedselafval bij de consument en de detailhandel aan (2023).

2.1.4 De Europese Biodiversiteitsstrategie

De nieuwe Europese biodiversiteitsstrategie legt duidelijke verbanden met menselijke gezondheid, het voedselsysteem, economie, klimaat en de oorzaken en gevolgen van de covid-19 pandemie.

De strategie ambieert om op 30 % van de EU landoppervlakte en op 30 % van de Europese zeegebieden beschermd natuurgebied te realiseren. Daarbij worden oerbossen en oude bosgebieden strenger beschermd en worden wettelijk bindende doelstellingen voor natuurherstel vastgelegd in 2021.

Ook het herstel van gedegradeerde ecosystemen (land en zee) zal worden gerealiseerd door:

1. Toename van biolandbouw en agrarische landschappen met rijke biodiversiteit;

2. De daling van de populatie van bestuivers afremmen en omkeren;

3. Minstens 25 000 km van de Europese rivieren weer vrij laten stromen;

4. Vermindering van gebruik en schadelijkheid van pesticiden met 50% tegen 2030;

5. Aanplanten van 3 miljard bomen voor 2030.

2.1.5 De duurzame ontwikkelingsdoelen of Sustainable Development Goals (SDG)

In 2015 keurden de 193 lidstaten van de Verenigde Naties de duurzame ontwikkelingsdoelen of Sustainable Development Goals (SDG) goed, als onderdeel van de Agenda 2030. Daarmee engageerden deze landen, waaronder België, zich om de nodige initiatieven en beslissingen te nemen die nodig zijn om onze planeet en maatschappij op een duurzame koers te brengen.

De actieprogramma’s van dit actieplan dragen bij tot SDG 12: Verantwoorde Consumptie en Productie. Binnen die SDG wordt een subdoelstelling rond de reductie van voedselverspilling en verliezen nagestreefd: ‘Tegen 2030 de voedselverspilling in winkels en bij consumenten per capita halveren en voedselverlies reduceren in de productie- en bevoorradingsketens, met inbegrip van verliezen na de oogst’. Het geheel van de SDG’s wordt als algemeen kader meegenomen in dit actieplan.