Het doel van de INSPIRE-richtlijn273 is het vaststellen van algemene regels voor de oprichting van een infrastructuur voor ruimtelijke informatie in de Europese Gemeenschap. Dit dient ter ondersteuning van het communautaire milieubeleid en beleidsmaatregelen of activiteiten die van invloed kunnen zijn op het milieu.274 De lidstaten dienen uiterlijk op 15 mei 2009 aan de richtlijn te voldoen.275 De richtlijn laat het bestaan van intellectuele eigendomsrechten van overheidsinstanties onverlet.276
Onder ‘infrastructuur voor ruimtelijke informatie’ verstaat de richtlijn: metagegevens, verzamelingen ruimtelijke gegevens en diensten met betrekking tot ruimtelijke gegevens, netwerkdiensten en -technologieën, overeenkomsten betreffende de uitwisseling van, de toegang tot en het gebruik van de gegevens, en overeenkomstig de richtlijn ingestelde, beheerde of beschikbaar gemaakte mechanismen, processen en procedures voor coördinatie
269 Met inachtneming van op communautair niveau opgestelde gemeenschappelijke normen;
artikel 8 lid 3 juncto artikel 40 lid 2 Dienstenrichtlijn. Onder interoperabiliteit wordt in de dienstenrichtlijn de definitie van het Europees interoperabiliteitskader (European Interoperability Framework – EIF) (Versie 1.0) aangehouden: “de mogelijkheden van systemen op het gebied van informatie- en communicatietechnologie (ICT) en van de bedrijfsprocessen die zij ondersteunen om gegevens uit te wisselen en het delen van informatie en kennis mogelijk te maken” (p. 5), <zie
http://ec.europa.eu/idabc/en/document/2319/5644>. De richtlijn zelf geeft deze definitie niet, het handboek voor de implementatie van de dienstenrichtlijn wel. Beschikbaar via WWW
<http://ec.europa.eu/internal_market/services/services-dir/index_en.htm>, zie p. 24 van het handboek, noot 56.
270 Artikel 6 lid 2 Dienstenrichtlijn.
271 Overweging 48 Dienstenrichtlijn.
272 Overweging 49 Dienstenrichtlijn.
273 Richtlijn 2007/2/EG tot oprichting van een infrastructuur voor ruimtelijke informatie in de Gemeenschap (Inspire), PbEG 2007 L 108/1.
274 Artikel 1 richtlijn.
275 Artikel 24 lid 1 richtlijn.
276 Artikel 2 richtlijn.
CS20081112.04
en monitoring.277 ‘Ruimtelijke informatie’ wordt omschreven als gegevens die direct of indirect verwijzen naar een specifieke locatie of een specifiek geografisch gebied.278
De richtlijn heeft betrekking op verzamelingen ruimtelijke gegevens die aan de volgende voorwaarden voldoen:
a. ze hebben betrekking op een gebied waar een lidstaat rechten ten aanzien van de rechtsbevoegdheid heeft en/of uitoefent;
b. ze zijn beschikbaar in elektronisch formaat;
c. ze worden bewaard door of namens:
i. een overheidsinstantie, in de zin dat ze zijn geproduceerd of ontvangen dan wel worden beheerd of bijgewerkt door die instantie en binnen haar publieke taak vallen;
ii. een derde partij waaraan het netwerk ter beschikking is gesteld overeenkomstig de richtlijn;
d. ze hebben betrekking op een of meer van de in de bijlagen van de richtlijn vermelde thematische categorieën.279
De bijlagen van de richtlijn bevatten de volgende thematische categorieën.
Thematische categorieën opgenomen in de bijlagen van de Inspire-richtlijn
Bijlage I Bijlage II Bijlage III
1. Systemen voor verwijzing 8. Faciliteiten voor productie en industrie 9. Faciliteiten voor landbouw en
aquacultuur
10. Spreiding van de bevolking - demografie De richtlijn verplicht de lidstaten onder meer tot:
- het opstellen en bijwerken van metagegevens; en tot
277 Artikel 3 lid 1 richtlijn.
278 Artikel 3 lid 2 richtlijn.
279 Artikel 4 lid 1 richtlijn.
CS20081112.04
- het oprichten en exploiteren van netwerkdiensten
Onder metagegevens verstaat de richtlijn ‘informatie waarin verzamelingen ruimtelijke gegevens en diensten met betrekking tot ruimtelijke gegevens worden beschreven en die het mogelijk maakt deze gegevens en diensten te zoeken, te inventariseren en te gebruiken.’280 De metagegevens dienen onder meer betrekking te hebben op:
a. de overeenstemming van verzamelingen ruimtelijke gegevens met de nader te bepalen uitvoeringsbepalingen;
b. de voorwaarden voor de toegang tot en het gebruik van verzamelingen ruimtelijke gegevens en diensten met betrekking tot ruimtelijke gegevens en, indien van toepassing, de daarmee samenhangende vergoedingen;
c. de kwaliteit en geldigheid van verzamelingen ruimtelijke gegevens;
d. de overheidsinstanties die verantwoordelijk zijn voor de oprichting, het beheer, het onderhoud en de verspreiding van verzamelingen ruimtelijke gegevens en diensten met betrekking tot ruimtelijke gegevens;
e. beperkingen voor de publieke toegang en de redenen voor deze beperkingen. De richtlijn bevat een regeling ten aanzien van de beperkingen die zijn toegestaan.281 De richtlijn verplicht de lidstaten tot de oprichting en exploitatie van een netwerk van de volgende diensten met betrekking tot verzamelingen ruimtelijke gegevens en de diensten met betrekking tot ruimtelijke gegevens waarvoor op grond van de richtlijn metagegevens zijn opgesteld:
a. zoekdiensten;
b. raadpleegdiensten;
c. downloaddiensten;
d. verwerkingsdiensten;
e. diensten die het mogelijk maken diensten met betrekking tot ruimtelijke gegevens op te vragen.282
Deze diensten moeten rekening houden met relevante gebruikerseisen en gemakkelijk bruikbaar, beschikbaar voor het publiek en via het internet of via andere
telecommunicatiemiddelen toegankelijk zijn.283
De zoekdiensten moeten tenminste de volgende zoekcriteria omvatten:
a. trefwoorden;
b. classificering van ruimtelijke gegevens en diensten;
c. de kwaliteit en geldigheid van verzamelingen ruimtelijke gegevens;
d. mate van overeenstemming met de nader vast te stellen uitvoeringsbepalingen;
e. geografische locatie;
f. voorwaarden voor de toegang tot en het gebruik van verzamelingen ruimtelijke gegevens en diensten met betrekking tot ruimtelijke gegevens;
g. de overheidsinstanties die verantwoordelijk zijn voor de oprichting, het beheer, het onderhoud en de verspreiding van verzamelingen ruimtelijke gegevens en diensten met betrekking tot ruimtelijke gegevens.284
De richtlijn bevat enkele bepalingen die randvoorwaarden stellen aan het beschikbaar stellen van diensten en gegevens. De lidstaten dienen er voor te zorgen dat het publiek in beginsel
280 Artikel 3 lid 6 richtlijn.
281 Artikel 5 lid 1 richtlijn.
282 Artikel 11 lid 1 richtlijn.
283 Artikel 11 lid 1 richtlijn.
284 Artikel 11 lid 2 richtlijn.
CS20081112.04
kosteloos gebruik kan maken van de zoekdiensten en de raadpleegdiensten.285 De lidstaten mogen het een openbare autoriteit die raadpleegdiensten aanbiedt, toestaan vergoedingen in rekening te brengen indien de vergoedingen ervoor zorgen dat de verzamelingen ruimtelijke gegevens en de overeenkomstige diensten met betrekking tot gegevens in stand worden gehouden, met name ingeval van zeer grote hoeveelheden real time gegevens.286 Voorts mogen de gegevens die via de raadpleegdiensten beschikbaar worden gesteld, worden geleverd in een vorm die het hergebruik voor commerciële doeleinden verhindert.287 Ten aanzien van de uitwisseling van ruimtelijke informatie stelt de INSPIRE-richtlijn dat overheden van andere overheidsinstanties een vergunning en/of een vergoeding kunnen verlangen. Ingeval een vergoeding wordt gevraagd, dient deze beperkt te blijven tot het minimum dat nodig is om de noodzakelijke kwaliteit en beschikbaarheid van verzamelingen ruimtelijke informatie en de diensten te garanderen. Dit minimum mag worden vermeerderd met een redelijk rendement op de investering, in voorkomend geval met inachtneming van de vereisten inzake zelffinanciering van de overheidsdiensten die verzamelingen ruimtelijke gegevens en diensten met betrekking tot ruimtelijke gegevens verstrekken. Er mag in geen geval betaling worden verlangd voor ruimtelijke informatie die overheidsinstanties nodig hebben ter vervulling van hun verplichtingen inzake verslaglegging op grond van EU-wetgeving inzake het milieu.288
De richtlijn regelt verder de instelling van een geoportaal. De Europese Commissie zal namelijk op communautair niveau een Inspire-geoportaal opzetten en exploiteren.289 Onder een ‘Inspire-geoportaal’ wordt verstaan een internetsite, of een equivalent daarvan, die toegang verschaft tot de hierboven genoemd diensten.290 De lidstaten dienen via het Inspire-geoportaal toegang te verlenen tot de nationale diensten. De lidstaten mogen ook via hun eigen toegangspunten toegang verlenen tot deze diensten.291
Hierboven is al een paar keer ter sprake gekomen dat naar aanleiding van de richtlijn uitvoeringsbepalingen zullen worden vastgesteld. In mei 2008 is inmiddels de eerste invoeringsregeling (betreffende meta-informatie) aangenomen. De uitvoeringbepalingen beogen de niet-essentiële onderdelen van de richtlijn ‘te wijzigen door haar aan te vullen’, en betreffen de technische voorschriften voor de interoperabiliteit en, waar mogelijk, de
harmonisatie van verzamelingen van ruimtelijke gegevens en diensten.292 Onder
interoperabiliteit verstaat de richtlijn de mogelijkheid dat, zonder terugkerende handmatige verrichtingen, verzamelingen ruimtelijke gegevens zodanig worden gecombineerd en dat diensten zodanig op elkaar inwerken dat het resultaat coherent is en de meerwaarde van de verzamelingen gegevens en de diensten wordt verhoogd.293
285 Artikel 14 lid 1 richtlijn.
286 Artikel 14 lid 2 richtlijn.
287 Artikel 14 lid 3 richtlijn.
288 Artikel 17 lid 3 richtlijn.
289 Artikel 15 lid 1 richtlijn.
290 Artikel 3 lid 8 richtlijn.
291 Artikel 15 lid 2 richtlijn.
292 Artikel 7 lid 1 richtlijn.
293 Artikel 3 lid 7 richtlijn.
CS20081112.04
3 Onderzochte cases