4. Bij de (her)inrichting wordt waar mogelijk samengewerkt met bewoners en ketenpartners Bij (her)inrichting van speelplekken worden relevante partijen betrokken en een inspraak georganiseerd voor bewoners. Ook kan gekozen worden voor een intensievere samenwerking zoals bijvoorbeeld bij bewonersinitiatieven, het aanbieden van (tijdelijke) activiteiten of bij de inrichting van een groen schoolplein waar specifiek beheer gewenst is.
Richtlijnen – M.b.t. het samenwerken met bewoners en ketenpartners wordt uitgegaan van:
Bij herinrichting of aanleg dienen bewoners, maar vooral ook de kinderen betrokken te worden. Dit kan heel laagdrempelig en beperkt door bewoners te laten kiezen uit twee ontwerpvoorstellen, maar bij grotere ingrepen kunnen zij betrokken bij het opstellen van een Programma van Eisen.
De gemeente blijft wel kaderstellend bij (her)inrichting om de regie en diversiteit (doelgroepenspreiding) en budgetten te bewaken op buurt‐, wijk‐ en gemeentelijk niveau.
In de sportnota van 2014 wordt opgeroepen buitensportaccommodaties, voor zover verantwoord en mogelijk, open te stellen voor andere (maatschappelijke) gebruikers. Het streven blijft hiervoor nadere afspraken te maken met sportverenigingen. Dergelijke afspraken zijn uiteraard relevant en belangrijk voor het verrijken van het sportaanbod in de gemeente, zoals nu ook al diverse (voetbal)verenigingen hun velden beschikbaar stellen voor gebruikers uit de buurt.
Ook met scholen zijn dergelijke afspraken in het verleden gemaakt. Het verdient aanbevelingen om ook in de toekomst hierover met scholen in gesprek te gaan, zeker in buurten waar een centrale en uitdagende speelplek ontbreekt.
In de nota van 2007 werd aangegeven dat de gemeente burgers actief wil betrekken in verbeterplannen en hen de mogelijkheid wil bieden zelf initiatieven te nemen tot het oprichten van formele of informele speelmogelijkheden. De gemeente waardeert initiatieven van bewoners om hun woonomgeving te verbeteren. De richtlijn wordt zodoende doorgezet in deze nota. Bij initiatieven gelden de volgende speelregels:
o De bewoners zijn van initiatief tot en met realisatie verantwoordelijk. Ze worden daarbij ondersteund door de buurtcoördinator.
o De middelen voor realisatie moeten worden gedekt door externe budgetten (sponsoring, subsidies, zelfwerkzaamheid, acties).
o De inrichting moet voldoen aan de landelijke veiligheidseisen en de gemeentelijke standaardeisen op het gebied van veiligheid en inrichting speelplaatsen.
Scenario’s voor uitvoering
Na het opstellen van de beleidsnota voor spelen in 2007 zijn er stappen gezet om het speelruimteaanbod op het huidige niveau te krijgen; ruimtelijk, maar ook financieel. Sinds 2011 is er sprake van een normale beheercyclus. Op basis van een doorkijk voor de periode 2011‐2016 is, met als uitgangspunt instandhouding, het budget vastgesteld op € 83.000,‐ per jaar voor vervangingen en renovaties. Uitschieters worden opgevangen door de bestemmingsreserve Buitenspelen waarin overschotten en tekorten over meerdere jaren met elkaar worden uitgewisseld.
Op basis van de financiële doorkijk voor 2017‐2026 blijkt dat, met als uitgangspunt instandhouding van het huidige areaal, € 238.000,‐/jaar nodig is. Om het huidige areaal te handhaven is vanaf 2018 een structurele verhoging van het vervangingsbudget noodzakelijk van € 155.000,‐/jaar. In deze paragraaf zijn vijf scenario’s geschetst voor de uitvoering van de beleidsambities en de financiële consequenties daarvan in de periode 2017‐2026:
Scenario 1: Taakstellend budget – uitgaan van het huidige budget van € 83.000,‐/jaar
Scenario 2: Minimale invulling – uitgaan van minimale spreiding en dekking; geen ruimte voor verbetering
Scenario 3: Handhaving huidig areaal – uitgaan van behoud van het aanbod aanspeelvoorzieningen; geen ruimte voor verbetering
Scenario 4: Minder maar uitdagender – uitgaan van minimale spreiding en dekking met ruimte voor het realiseren van ambities en gewenste verbeteringen
Scenario 5: Behoud en uitdagender – uitgaan van behoud van het aanbod aan
speelvoorzieningen en ruimte voor het realiseren van ambities en gewenste verbeteringen
Taakstellend budget
Bij een scenario van taakstellend budget blijft de komende periode jaarlijks maximaal
€ 83.000,‐ beschikbaar voor vervangingen en renovaties. Dit betekent samengevat:
Een actieve sanering van speelplekken is noodzakelijk. Uiteindelijk dient een groot deel van de formele speel en/of sportplekken opgeheven te worden.
De jaarlijkse onderhoudskosten nemen uiteindelijk beduidend af, maar zullen eerst beduidend toenemen door het opheffen van formele speelplekken.
Het is niet mogelijk om de in paragraaf 4.3 gestelde randvoorwaarden te realiseren. Vooral de gewenste dekking en het stimuleren tot meer buitenspelen is niet haalbaar. Dit zal leiden tot een sterk afnemende waardering bij bewoners.
De focus zal op de doelgroep van 5‐9 jaar gelegd worden, de ruimte om sport en spel voor de doelgroep 10‐14 jaar te faciliteren is zeer beperkt.
Minimale invulling
Bij dit scenario wordt uitgegaan van een minimale dekking van formele speel‐ en sportplekken.
Hierbij gelden de richtlijnen voor de spreiding van speelplekken, de barrières in de woonomgeving en de actieradius van 300 meter voor 5‐9 jarigen (paragraaf 4.3.2). Dit betekent samengevat:
30 formele speelplekken worden omgevormd naar informele speelruimte. In de periode 2017‐2026 komen 25 van deze 30 plekken in aanmerking voor herinrichting. In de meerjarenplanning is voor het vervangen van deze plekken € 375.000 opgenomen .
De kosten voor de omvorming van deze 25 speelplekken bedraagt gemiddeld € 5.000,‐ per locatie. In totaal is er in de periode 2017‐2026 (€ 375.000,‐ minus € 125.000,‐) € 250.000,‐
minder nodig voor vervanging. Dit komt neer op € 25.000,‐ per jaar
Om de overige speelplekken te behouden is in de periode 2017‐2026 een structurele verhoging nodig van € 130.000,‐/jaar (€ 155.000,‐ minus € 25.000,‐)
De jaarlijkse onderhoudskosten nemen op termijn beperkt af. maar zullen eerst beperkt toenemen door het opheffen van de genoemde 25 speelplekken.
De omgevormde speelplekken dragen bij aan een gevarieerder aanbod aan informele speelruimte, maar verarmen het aanbod aan formele speelplekken. Dit is vooral het geval in Dommelbergen en Strijen.
Op de overige speelplekken blijft het huidige aanbod uitgangspunt voor herinrichting. Het is zeer beperkt mogelijk om binnen het beschikbare budget voor vervanging meer uitdagende speelplekken te realiseren en het buiten spelen van kinderen in de doelgroep 10‐14 jaar te stimuleren.
Het is niet mogelijk om de gewenste verbeteringen (ambities) door te voeren met betrekking tot kinderen met een beperking, het aanleggen van verharde trapvelden of het aanbieden van natuurlijke speelterreinen.
Het opheffen van de speelplekken zal leiden tot een afnemende waardering van bewoners
Handhaving huidig areaal
Bij dit scenario wordt uitgegaan van het behouden van het bestaande aanbod speeltoestellen en ondergronden (formele speelplekken). Dit betekent samengevat:
Er is een structurele verhoging van de jaarlijkse vervangingskosten nodig van € 155.000,‐.
Er worden geen bestaande formele speelplekken gesaneerd.
De jaarlijkse onderhoudskosten blijven gelijk, maar kunnen bij bewuste inrichtingskeuzes mogelijk op termijn iets afnemen (duurzaam materiaalgebruik, zorgvuldig beheer).
Het is zeer beperkt mogelijk om binnen het beschikbare budget voor vervanging meer uitdagende speelplekken te realiseren en het buiten spelen bij de ouderen kinderen te stimuleren.
Het is niet mogelijk om de gewenste verbeteringen (ambities) door te voeren met betrekking tot kinderen met een beperking, het aanleggen van verharde trapvelden of het aanbieden van natuurlijke speelterreinen en blijft de waardering van de bewoners voor spelen op het huidige niveau.
Minder maar uitdagender
Dit scenario gaat uit van het terugdringen van het aantal speelplekken zoals beschreven in scenario 2. Tegelijkertijd worden de ambities van de gemeente en de wensen van bewoners en ketenpartners welke zijn aangegeven tijdens het participatietraject verwezenlijkt. Dit betekent samengevat:
30 formele speelplekken worden omgevormd naar informele speelruimte. Hiervan komen 25 locaties in aanmerking voor herinrichting in de periode 2017‐2026. Om de overige speelplekken te behouden is in de periode 2017‐2026 een structurele verhoging nodig van
€ 130.000,‐/jaar (zie ook 4.4.2).
Om de ambities en wensen te realiseren is een extra investering benodigd van totaal
€ 520.000. (zie onderstaande tabel) Wat voor de periode 2017‐2026 neerkomt op gemiddeld € 52.000 per jaar.
Wensen voor de verbetering van het huidige speelruimte‐aanbod en de benodigde investering:
1x grote multifunctionele sportplek in Dommelbergen € 100.000,‐
1x aanleg uitdagende buurtplek met skatefunctie in Dorst € 35.000,‐
Impuls natuurspeelplekken (o.a. in de Vrachelse Heide) € 45.000,‐
Impuls verhogen toegankelijkheid (5 locaties) € 100.000,‐
Impuls uitdagende speelplekken (8 locaties) € 120.000,‐
Impuls verharde trapvelden (3 locaties) € 120.000,‐ +
Totaal benodigde investering ter aanvulling op het huidige areaal: € 520.000,‐
In totaal is een structurele verhoging nodig van € 182.000,‐/jaar. (€ 130.000,‐ plus
€ 52.000,‐)
Een beperkte stijging van de jaarlijkse onderhoudskosten. Bij bewuste inrichtingskeuzes (duurzame materialen, zorgvuldig beheer) kunnen deze mogelijk stabiel blijven.
De omgevormde speelplekken dragen bij aan een gevarieerder aanbod aan informele speelruimte maar verarmen het aanbod aan formele speelplekken. Deze plekken zijn vooral gelegen binnen Dommelbergen en Strijen.
Diverse te behouden locaties worden uitdagender ingericht om meer als buurtplek te fungeren. Hierdoor vindt een verrijking van het speelwaarde aanbod plaats. Hierdoor zal de waardering van bewoners voor spelen waarschijnlijk toenemen.
Maximale ruimte om de ambities van de gemeente en wensen van bewoners te realiseren.
Hierdoor worden kinderen en vooral de doelgroep 10‐14 jaar sterk gestimuleerd om buiten te gaan spelen en sporten.
Behoud en uitdagender
Naast het behoud van het bestaande areaal wordt in dit scenario uitgegaan van het verwezenlijken van de ambities van de gemeente en de wensen van bewoners/ketenpartners welke zijn aangegeven tijdens het participatietraject. Dit betekent samengevat:
Voor het behouden van het huidige aanbod speeltoestellen is een structurele verhoging van de jaarlijkse vervangingskosten nodig van € 155.000,‐.
Om de ambities en wensen te realiseren is een extra investering benodigd van gemiddeld
€ 52.000 per jaar. (zie ook 4.4.4)
In totaal is een structurele verhoging nodig van € 207.000,‐/jaar. (€ 155.000,‐ plus
€ 52.000,‐)
Een beperkte toename van de onderhoudskosten bij bewuste inrichtingskeuzes.
Een sterke toename van de diversiteit en een kwaliteitsimpuls voor het formele aanbod.
Een te verwachten sterke toename van de waardering van bewoners/gebruikers met betrekking tot de speelruimte in Oosterhout.
Maximale ruimte om de ambities van de gemeente en wensen van bewoners te realiseren.
Hierdoor worden kinderen en vooral de doelgroep 10‐14 jaar sterk gestimuleerd om buiten te gaan spelen en sporten.
Scenario’s vergeleken
De vijf scenario’s kunnen met elkaar vergeleken worden door middel van de onderstaande matrix. Hieruit is af te lezen dat scenario 1 geen extra investering vraagt maar zeker zal leiden tot een afname van de kwaliteit van de speelruimte. Scenario 3 leidt tot behoud van het huidige kwaliteitsniveau, maar biedt daarin slechts zeer beperkt mogelijkheden om de ambitie van de gemeente te verwezenlijk en tegemoet te komen aan de wensen zoals deze naar voren zijn gekomen in het participatietraject. Scenario 5 leidt tot een sterke verbetering van het huidige areaal. Hier worden dan ook vooral impulsen toegevoegd aan de bestaande voorraad.
Dit vraagt uiteraard de grootste investering. De scenario’s 2 en 4 zijn wat betreft consequenties tussenvormen tussen de financiële uitersten en het behoud van het huidige areaal.
Scenario 1 Taakstellend
budget
Scenario 2 Minimale invulling
Scenario 3 Handhaving huidig areaal
Scenario 4 Minder maar
uitdagender
Scenario 5 Behoud en uitdagender Jaarlijks
vervangings budget 2016‐2027
€ 83.000,‐ € 213.000,‐ € 238.000,‐ € 265.000,‐ € 290.000,‐
Kosten voor onderhoud
eerst beduidend
hoger, uiteindelijk beduidend
lager
eerst beperkt hoger, uiteindelijk beperkt lager
stabiel budget
licht stijgend tot mogelijk
stabiel
licht stijgend
Realiseren ambities en wensen
niet mogelijk niet mogelijk
zeer beperkt mogelijk binnen areaal
maximaal mogelijk
maximaal mogelijk
dekking onvoldoende minimaal huidig: ruim
voldoende minimaal ruim
voldoende Diversiteit
en uitdaging beperkt minimaal verbetering
mogelijk sterk sterk
Waardering bewoners
sterk afnemend
licht
afnemend huidige niveau toenemend sterk
toenemend
Keuzematrix mogelijke scenario’s
Aanbevolen uitvoeringsmodel
Op basis van de vergelijking van scenario’s, de ambities van de gemeente, de uitkomsten uit het participatietraject en de bevindingen vanuit de analyse van het aanbod wordt aanbevolen om uit te gaan van scenario 4. De ambities en gewenste verbeteringen worden gerealiseerd, maar wel door te kijken naar mogelijkheden om dit binnen het huidige areaal op te vangen.
Hierbij is vooral de kwaliteit van de speelruimte (diversiteit en uitdaging) van belang.
Literatuurlijst
Websites
www.cbs.nl
www.oosterhout.nl
www.speeltuinbendewijzer.nl
Artikelen en rapporten
Gemeente Oosterhout (2007). Buiten spelen in Oosterhout. Beleidsnota september 2007.
Oosterhout
Gemeente Oosterhout (2013). Samen werken aan sporten en bewegen. Gemeente Oosterhout
Gemeente Oosterhout (2014). Leefbaarheids‐ en veiligheidsmonitor Oosterhout.
Gemeente Oosterhout
IJff, M. en Korteweg, A. (2014). Onderzoek openbare speeltuinen in de gemeente Oosterhout 2014. GPO
Snel, N. (2011). Buitenspelen : kwaliteit van de speelomgeving in de eigen buurt . TNS NIPO / Jantje Beton
Literatuur
Cammelbeeck, C. et al (2014) Ontwerpprincipes voor een beweegvriendelijke omgeving.
Ede; NISB
Farley, L. et al. (2008) Where do the children play? The influence of playground equipment on physical activity of children in free play. In: Journal of Physical activity and health.
2008:5 pp 319‐321.
Hajer, F. (2016) Werk maken van spelen. Oproep voor speelbeleid. Amsterdam; Froukje Hajer, Kind, Spel en Ruimte.
Karsten, L., Kuiper, E., & Reubsaet, H. (2001). Van de straat?: de relatie jeugd en openbare ruimte verkend. Assen: Uitgeverij Van Gorcum.
Karsten, L. (2002). Oases in het beton, aandachtspunten voor een jeugdvriendelijke ruimte. Assen: Koninklijke Van Gorcum.
Karsten, L., (2009). Kleine burgers in de grote stad – over gelijkheid en verschil in de stedenbouw. In: Franke S., & Hospers, G. (red). De Levende stad. Over de hedendaagse betekenis van Jane Jacobs. Amsterdam: Sun Trancity.
Verwer, D. (1986). Het speelruimteplan: instrument voor gemeentelijk beleid. Een handreiking aan bewoners en gemeenten. Rotterdam: Stichting Ruimte.
Bijlagen
Bijlagen A ‐ Kaartmateriaal
1. Overzichtskaart speelplekken 2. Huidige classificatie speelplekken
a. Overzicht classificatie
b. Dekking speelplekken 5‐9 jaar (actieradius 250 meter) c. Dekking speelplekken 5‐9 jaar (actieradius 300 meter) d. Dekking sportplekken 5‐9 jaar (actieradius 250 meter) e. Dekking sportplekken 5‐9 jaar (actieradius 300 meter) f. Dekking buurtspeelplekken doelgroep 10‐14 jaar g. Dekking buurtsportplekken doelgroep 10‐14 jaar 3. Visiekaart uitvoeringsmodel 3‐in‐2
a. Overzicht uitvoeringsmodel
b. Dekking speelplekken 5‐9 jaar (actieradius 300 meter) c. Dekking sportplekken 5‐9 jaar (actieradius 300 meter) d. Dekking buurtspeelplekken doelgroep 10‐14 jaar e. Dekking buurtsportplekken doelgroep 10‐14 jaar
Bijlage B ‐ Referenties speelruimte 4. Referenties traditioneel spel
5. Referenties sport in de openbare ruimte 6. Referenties ravotplek en vieze knieën 7. Referenties informele pleintje
Gebied in ontwikkeling
Gebied in ontwikkeling
Gebied in ontwikkeling
93 94
99 95 98
100
96 97
2425 26
27 29 Slotbossetorenpark
Vrachelse Heide
02 01
100
96 97
Tijdelijk
16
Slotpark
Slotjesveld
Lukwelpark
16
Warande
Legenda Type:
sportplek speelplek
Bereik: Doelgroep:
blok buurt wijkplek barrière
10-19
Legenda
formele speelplek basisschool barrière
01
Legenda Type:
sportplek speelplek
Bereik: Doelgroep:
blok buurt wijkplek
speelplek niet relevant*
10-19
actieradius:
Legenda Type:
sportplek speelplek
Bereik: Doelgroep:
blok buurt wijkplek
speelplek niet relevant*
Dekking:
10-19
Gebied in ontwikkeling
Gebied in ontwikkeling
Gebied in ontwikkeling
93 94
99 95 98
100
96 97
2425 26
27 29 Slotbossetorenpark
Vrachelse Heide
02 01
100
96 97
Tijdelijk
16
Slotpark
Slotjesveld
Lukwelpark
16
Warande
Gebied in ontwikkeling
Gebied in ontwikkeling
Gebied in ontwikkeling
93 94
99 95 98
100
96 97
2425 26
27 29 Slotbossetorenpark
Vrachelse Heide
02 01
100
96 97
Tijdelijk
16
Slotpark
Slotjesveld
Lukwelpark
16
Warande
Gebied in ontwikkeling
Gebied in ontwikkeling
Gebied in ontwikkeling
93 94
99 95 98
100
96 97
2425 26
27 29 Slotbossetorenpark
Vrachelse Heide
02 01
100
96 97
Tijdelijk
16
Slotpark
Slotjesveld
Lukwelpark
16
Warande