Het bestemmen en vergunnen van de projecten
3.5 De ingediende zienswijzen
Bij de procedure voor de totstandkoming van een zonne- of windpark, kan een ieder zienswijzen indienen tegen de (indien van toepassing) ontwerpnotitie reik-wijdte en detailniveau van het MER. Bij windpark N33 is gebruik gemaakt van de rijkscoördinatieregeling en bij Oostpolder van de provinciale coördinatierege-ling. Hierdoor kan een ieder gelijktijdig zienswijzen indienen tegen de belang-rijkste projectbesluiten, zoals (indien van toepassing) het inpassingsplan, het MER, de omgevingsvergunning en eventuele andere vergunningen.
In tabel 3 is per casus het aantal ingediende zienswijzen weergegeven. De grote weerstand tegen het windpark N33 springt er in alle fasen van het proces uit. Al tegen de ontwerpnotitie reikwijdte en detailniveau werden al ruim 2000 ziens-wijzen ingediend. Naar aanleiding van de besluitvorming over de zesde opstel-lingsvariant (zie paragraaf 3.4.1) moest de notitie reikwijdte en detailniveau wor-den aangevuld. Er zijn drie inloopavonwor-den gehouwor-den waar medewerkers van de verschillende betrokken overheden en van de initiatiefnemers aanwezig waren om vragen te beantwoorden. In totaal zijn er 115 bezoekers geweest. De laatste avond is echter niet doorgegaan in verband met bezetting van het dorpshuis door tegenstanders van het windpark. Op de aanvullende notitie reikwijdte en detail-niveau zijn binnen de inspraaktermijn in totaal 50 zienswijzen binnengekomen waarvan 50 uniek. Ook zijn 4 reacties van overheden ontvangen.
Tegen het inpassingsplan, het MER en de vergunningen van de N33 konden ook zienswijzen worden ingediend. Er zijn twee informatieavonden georganiseerd waarbij de mogelijkheid is geboden mondeling zienswijzen naar voren te bren-gen. Er kwamen bijna 300 zienswijzen binnen met een groot aantal handteke-ningen. In vergelijking hiermee was het aantal zienswijzen tegen het MER en de omgevingsvergunning van windpark Oostpolder gering. Er moet wel worden aangetekend dat de Oostpolder in vergelijking met het gebied rond de N33 veel dunbevolkter is en er daarom duidelijk minder belanghebbenden zijn. Bij het zonnepark Vlagtwedde hoefde geen MER te worden opgesteld. Hierdoor was een notitie reikwijdte en detailniveau niet aan de orde. Er zijn in totaal 7 zienswijzen ingediend tegen de omgevingsvergunning van dit zonnepark.
Tabel 3 Aantallen zienswijzen
N33 Oostpolder Vlagtwedde
Ontwerpnotitie reikwijdte en detailniveau Zienswijzen 70 + 2207 eensluidende
zienswijzen 15 n.v.t.
Aanvulling notitie reikwijdte en detailniveau
Zienswijzen 50 n.v.t. n.v.t.
Projectbesluiten (Inpassingsplan, MER, omgevingsvergunning, vergunning Natuurbeschermingswet, Flora- en faunawet en Waterwet)
Zienswijzen 296 + 1655
handtekeningen 37 7
Gehonoreerd 6 2 0
De ervaring leert dat maar weinig zienswijzen van omwonenden worden geho-noreerd (zie ook paragraaf 2.2.2). In de Oostpolder hebben twee zienswijzen geresulteerd in een kleine bijstelling van de vergunningvoorschriften. Eén van die zienswijzen was ingediend door de initiatiefnemer zelf, de andere door een omwonende. Bij windpark N33 hebben 6 zienswijzen tot in totaal 19 (detail)wijzi-gingen geleid. In zienswijze 86 zijn alleen al vele honderden grieven naar voren gebracht, waarvan 14 zijn gehonoreerd. Deels overlappen de gehonoreerde ziens-wijzen. Bij zonnepark Vlagtwedde heeft geen enkele zienswijze doel getroffen.
3.6 Beroepsprocedures
Belanghebbenden konden beroep instellen bij de bestuursrechter. Op de beide windparken was de Crisis en Herstelwet van toepassing, waardoor beroep open stond bij de Raad van State als eerste en enige instantie. Bij het zonnepark Vlagt-wedde stond beroep open bij de rechtbank. Wie geen zienswijze had ingediend tegen de projectbesluiten, kon in principe geen beroep meer instellen. Zoals ook al uit paragraaf 2.2 naar voren is gekomen, maken omwonenden weinig kans een besluit over een wind- of zonnepark materieel te veranderen.
Dit wordt in alle drie cases geïllustreerd. Tegen windpark N33 zijn 22 beroepen ingesteld waarvan twee weer zijn ingetrokken. De Raad van State verklaarde alle bezwaren tegen het windpark ongegrond. Het beroep slaagde alleen waar het ging om de woningen die als ‘sfeerwoningen’ bij het windpark zijn aangemerkt.
Sfeerwoningen zijn woningen die toezicht houden op windturbines en zodoende behoren tot de inrichting die het windpark vormt. De regels uit het Activitei-tenbesluit en de Activiteitenregeling waren niet van toepassing op deze wonin-gen. De Afdeling bestuursrechtspraak heeft het inpassingsplan daarom voor die woningen vernietigd, maar liet het inpassingsplan verder in stand. Tegen de vergunning van Windpark Oostpolder is beroep aangetekend door de Stichting Repowering en Participatie Windturbine-eigenaren (RPWE) en een omwonende.
Het beroep van RPWG werd ongegrond verklaard. Eén grond van de omwonende trof wel doel. Gedeputeerde Staten hadden bij een buitenplanse afwijkingspro-cedure aan Provinciale Staten om een verklaring van geen bedenkingen moeten
vragen (zie paragraaf 3.4.2). Hoewel de Raad van State de omwonende op dit punt in het gelijk stelde, liet hij de rechtsgevolgen van het besluit in stand.55 Bij zon-nepark Vlagtwedde stelde één omwonende beroep in tegen de vergunning. De rechter verklaarde het beroep niet-ontvankelijk omdat de omwonende op 650 á 700 meter van het zonnepark af woonde en nauwelijks zicht had op het park. Er was geen objectief persoonlijk belang.
Uit bovenstaande beroepsprocedures blijkt dat als een omwonende al een over-winning bij de bestuursrechter haalt, dit slechts op procedurele gronden is. Mate-rieel verandert het besluit niet.
3.7 Samenvatting
Initiatiefnemers hebben belang bij snel verlopende procedures. Door de taakstel-ling wind op land en de eigen ambitieuze duurzaamheidsdoelsteltaakstel-lingen hadden provincies en gemeenten vaak ook een direct belang bij tijdige realisatie van met name windparken. Om aan de initiatiefnemers tegemoet te komen, maakten zij gebruik van diverse ‘procedureversnellers’.
De provincie was lang niet altijd bevoegd gezag voor het bestemmen en ver-gunnen van grootschalige wind- of zonneparken. Toch probeerde de provin-cie Groningen haar stempel op de besluitvorming te drukken, ook wanneer zij geen bevoegd gezag was. Bij windpark N33 was de minister van EZK bevoegd. Bij windpark N33 zat de provincie samen met het Rijk en de gemeenten aan tafel in de stuurgroep. De provincie wist de besluitvorming te beïnvloeden, bijvoor-beeld toen zij voor elkaar kreeg dat de zesde opstellingsvariant moest worden onderzocht. Dit ondanks dat het Rijk hier eigenlijk op tegen was omdat dit tot vertraging zou kunnen leiden. De keuze voor de zesde variant zorgde onder meer voor de toetreding van een extra ontwikkelaar, een extra gemeente en een langer durende besluitvorming. Anderzijds liet de provincie een beïnvloedingskans lig-gen toen zij de minister niet wilde adviseren de zesde variant als voorkeursvariant te kiezen. In plaats daarvan bleef de provincie aandringen op een zevende variant, terwijl duidelijk was dat de minister hierin niet zou meegaan.
Bij windpark Oostpolder was de provincie bevoegd gezag. Er stond tijdsdruk op de besluitvorming omdat de provincie haar taakstelling voor windenergie op land tijdig gerealiseerd wilde hebben. Gedeputeerde Staten besloten daarom – na hiervoor toestemming te hebben gevraagd bij Provinciale Staten – te kiezen voor een buitensplanse afwijkingsprocedure in plaats van het vaststellen van een provinciaal inpassingsplan. Daarbij werd omwille van de tijd niet aan Provinciale Staten gevraagd een benodigde verklaring van geen bedenkingen te verstrek-ken. De vergunning werd zonder de vereiste verklaring van geen bedenkingen verleend.
Bij de vergunningverlening voor zonnepark Vlagtwedde was de gemeente aan-gewezen als bevoegd gezag. Toch wist de provincie via een aantal bepalingen in
55 Gedeputeerde Staten moesten hierdoor nog wel het gebrek uit de vergunningprocedure repareren. Zij deden dit door aan Provinciale Staten te vragen de windparken Geersweer en Oostpolder aan te wijzen als categorie van gevallen waarvoor een verklaring van geen bedenkingen niet noodzakelijk is. Op 14 november 2018 stemden Provinciale Staten hiermee in.
de provinciale omgevingsverordening regie te houden over de locatiekeuze en in gesprek te komen met de gemeente over de inrichting van het park. De gemeente moest hiervoor een integrale gebiedsvisie vaststellen waarin het zonnepark mogelijk werd gemaakt. Gedeputeerde Staten konden vervolgens het plangebied aanwijzen als locatie voor een zonnepark. Het ontwikkelen van de gebiedsvisie en het aanwijzen van de locatie door Gedeputeerde Staten is gelijk op gelopen met de verlening van de omgevingsvergunning door het college van Vlagtwedde.
Gedeputeerde Staten stelden een aantal voorwaarden over compensatie en finan-ciële participatie aan het aanwijzen van de locatie. Ook de gemeenteraad eiste in de raadsbehandeling aanvullende compensatie van en financiële participatie door omwonenden. Toen de initiatiefnemers hiermee akkoord gingen, verleende de raad de verklaring van geenbedenkingen.
De weerstand tegen windpark N33 was groot. Hierdoor kwamen veel zienswijzen tegen het windpark binnen. Ook tegen windpark Oostpolder en zonnepark Vlagt-wedde dienden omwonenden zienwijzen in. Slechts weinig zienswijzen leidden tot wijzigingen in de besluiten. Tegen windpark N33 werden 22 beroepen inge-steld waarvan twee weer werden ingetrokken. Tegen de vergunning van Wind-park Oostpolder zijn twee beroepen aangetekend bij de Raad van State. Tegen zonnepark Vlagtwedde heeft één omwonende beroep ingesteld bij de rechtbank.
Alleen het beroep tegen windpark N33 slaagde waar het ging om de woningen die als ‘sfeerwoningen’ bij het windpark zijn aangemerkt. De Raad van State heeft hier de rechtsgevolgen wel in stand gelaten.