U bent uitgenodigd om deel te nemen aan een onderzoek naar de werkzaamheid van Signs of Safety. Voordat u deelneemt aan het onderzoek, is het belangrijk dat u op de hoogte bent van de procedure die in dit onderzoek wordt gevolgd. Lees daarom onderstaande tekst zorgvuldig door en aarzel niet om opheldering te vragen over het onderzoek, mocht dit niet duidelijk zijn. De onderzoekleider zal eventuele vragen graag beantwoorden.
Doel van het onderzoek
Het doel van het onderzoek is om inzicht te krijgen in de werkzaamheid van Signs of Safety. Hiervoor worden de ervaringen en de ontwikkeling van gezinnen, die een traject hebben gevolgd bij Spirit of Altra, vanuit de Signs of Safety benadering onderzocht.
Gang van zaken tijdens het onderzoek Procedure
Er zal een interview gehouden worden van ongeveer 30 minuten. De vragen uit het interview zijn gericht op hoe het hulpverleningstraject is ervaren. Daarnaast wordt er besproken in hoeverre de hulp heeft bijgedragen aan veranderingen binnen het gezin. Er wordt een geluidsopname van het interview gemaakt, zodat deze infomatie in het onderzoek kan worden meegenomen.
Vertrouwelijkheid van gegevens
Alle onderzoeksgegevens blijven geheel vertrouwelijk en worden anoniem verwerkt. De onderzoeksgegevens worden niet ter beschikking gesteld aan derden zonder uw uitdrukkelijke toestemming en alleen in anonieme gecodeerde vorm. De sleutel voor deze gegevens is in het bezit van de onderzoekers en zal niet uit handen worden gegeven.
Vrijwilligheid
Als u besluit niet meer mee te willen doen aan dit interview, zal dit op geen enkele wijze gevolgen voor u hebben. Als u tijdens het interview besluit uw medewerking te stoppen, zal dat ook op geen enkele wijze gevolgen voor u hebben. Bovendien kunt u 24 uur na het interview alsnog uw
toestemming om gebruik te maken van uw gegevens intrekken. U kunt uw medewerking dus ten alle tijde staken zonder opgave van redenen. Mocht u uw medewerking stoppen of achteraf, binnen 24 uur, uw toestemming intrekken, dan zullen uw gegevens worden verwijderd uit onze bestanden en worden
vernietigd.
Verzekering
Omdat dit onderzoek geen risico’s voor uw gezondheid of veiligheid met zich meebrengt, gelden de voorwaarden van de reguliere aansprakelijkheidsverzekering van de UvA.
Nadere inlichtingen
Mocht u vragen hebben over dit onderzoek, vooraf of achteraf, dan kunt u contact opnemen met de verantwoordelijke onderzoeker: Dr. Alithe van den Akker, e-mail: a.l.vandenakker@uva.nl
Voor eventuele klachten over dit onderzoek kunt u zich richten tot het lid van de Commissie Ethiek: Dr. Jessica Asscher, e-mail: j.j.asscher@uva.nl
Bijlage 3: Toestemmingsverklaring
Toestemmingsverklaring
Dit formulier hoort bij de schriftelijke informatie die u heeft ontvangen over het onderzoek waar u aan deelneemt. Met ondertekening van dit formulier verklaart u dat u de informatie brochure heeft gelezen en begrepen. Verder geeft u met de ondertekening aan dat u akkoord gaat met de gang van zaken zoals deze staat beschreven in de informatiebrochure.
Als u nog verder informatie over het onderzoek zou willen krijgen kunt u contact opnemen met de verantwoordelijke onderzoeker, Dr. Alithe van den Akker, e-mail:
a.l.vandenakker@uva.nl. Voor eventuele klachten over dit onderzoek kunt u zich richten tot het lid van de Commissie Ethiek, Dr. Jessica Asscher, e-mail: j.j.asscher@uva.nl
[DEELNEMER]
“ik heb de informatie gelezen en begrepen en geef toestemming voor deelname aan het onderzoek en gebruik van de daarmee verkregen gegevens. Ik behoud daarbij het recht om zonder opgaaf van reden deze instemming, 24 uur na het interview, weer in te trekken. Daarnaast behoud ik het recht om op ieder door mij gewenst moment te stoppen met het interview.”
Aldus in tweevoud getekend:
Datum:
……… ………
Naam deelnemer handtekening
[ONDERZOEKER]
‘’Ik heb toelichting verstrekt over het onderzoek. Ik verklaar mij bereid opkomende vragen over het onderzoek naar vermogen te beantwoorden.”
Datum:
……… ………
Bijlage 4: Codeboom Tabel 2
Codeboom MAXQDA Signs of Safety
Hoofdthema Categorie Subcategorie
Achtergrondinformatie Hulpvormen
Situatie aanvang Reden aanmelding
Draagkracht ouders
Draaglast kinderen volgens ouders Draaglast ouders
Schaalvraag veiligheid aanvang
Hulpvraag
Traject SoS Uitleg inhoud SoS
Profiel SoS hulpverlener
Inzet instrumenten Schaalvraag 3 huizen Flappen Words & Pictures
Tevredenheid Tevreden SoS Resultaat
Proces Minder tevreden SoS Resultaat
Proces Minder tevreden andere
hulpvormen
Sluiten niet aan Andere aanpak Niet aan afspraak houden
Niet gehoord voelen Wisseling hulpverlener Aanbevelingen Volledige hulpverlening
Andere hulpvormen Signs of Safety Situatie afsluiting Afsluitingsperiode SoS
Draagkracht ouders Draaglast ouders Draagkracht kinderen volgens
ouders
Schaalvraag veiligheid afsluiting Minimaal 1 maand na SoS Gelijk aan afsluiting
Draagkracht ouders Draaglast ouders Draagkracht kinderen volgens
ouders
Draaglast kinderen volgens ouders Schaalvraag veiligheid minimaal
1 maand na afsluiting Verklaring verandering
Bijlage 5: Analyseverslag bevindingen
Situatie bij aanvang Reden aanmelding
Mishandeling
Negen van de 15 ouders benoemen een vorm van mishandeling in de thuissituatie een reden is van de aanmelding. Acht ouders benoemen lichamelijke mishandeling in de thuissituatie te ervaren, twee ouders noemen vermoedens van seksueel misbruik van hun kind, drie ouders benoemen psychische mishandeling te ervaren (waaronder verwaarlozing van kinderen, manipulatie, beperken in vrijheid).
Alcoholmisbruik
Drie van de vijftien gezinnen benoemen alcoholmisbruik als aanmeldreden voor het traject SoS.
Communicatieproblemen
Naast de ruzies die aanwezig zijn binnen gezinnen waarbij sprake is van vormen van mishandeling, zijn er twee ouders die ruzies ervaren tussen henzelf en hun ex-partner.
Doordat de ouders tegenover elkaar staan en geen samenwerking hebben is er geen eenduidig opvoedplan voor het kind aanwezig.
Persoonlijke problematiek van ouder of kind
Voor vier ouders is de persoonlijke problematiek van ouder of kind een reden tot aanmelding. Onder deze problematiek word genoemd: diagnose van hun kind, lichamelijke beperking van partner, afwezige houding van kind, beïnvloedbaar/kwetsbaar kind.
Scheiding
Van elf van de ouders liggen er twee momenteel in scheiding. Bij een van de ouders wordt als aanmeldreden de verwerking van de scheiding genoemd.
Draagkracht ouders
Een ouder van Spirit en een ouder van Altra hebben informatie gegeven over de draagkracht: In de communicatie met kinderen proberen om veiligheid te bieden, het aanwezig zijn van een netwerk/familie.
Draaglast ouders
Lichamelijke mishandeling
Uit negen interviews komt er naar voren dat er binnen negen gezinnen sprake is van lichamelijke mishandeling.
Psychische mishandeling
Drie ouders hebben een vorm van psychische mishandeling ervaren waaronder bedreiging, domineren, beperken in vrijheid, manipuleren een aantal kenmerken zijn.
Communicatieproblemen
Vijf ouders benoemen als draaglast communicatieproblemen met hun (ex)partner dat zich uit in vele ruzies, opvoedingsstijlen die haaks op elkaar staan, het niet gehoord voelen, scheiding. Emoties
Vijf ouders benoemen dat zij door de verschillende problematiek binnen de thuissituatie angst, verdriet, onveiligheid, piekermomenten ervaren.
Onmacht
Vier ouders ervaren een vorm van onmacht doordat bijvoorbeeld een kind signalen geeft die kunnen wijzen op seksueel misbruik terwijl er geen bewijs is dat aantoont dat dit zich daadwerkelijk heeft plaatsgevonden. Hierdoor ontstaat er een vorm van onmacht omdat een ouder niet het gevoel heeft het kind te kunnen beschermen. Daarnaast zijn er ouders die onmacht ervaren omdat (ex) partner of het kind niet open lijkt te staan voor samenwerking. Gebrek aan opvoedingsvaardigheden
Drie ouders geven als draaglast op het missen van bepaalde opvoedingsvaardigheden. Een voorbeeld is het niet inzichtelijk hebben van de Nederlandse cultuur en opvoedwijze, onduidelijkheid in het onderscheid tussen veiligheid en onveiligheid.
Alcoholmisbruik
Drie ouders benoemen als een belasting het alcoholgebruik van (ex) partner binnen de gezinssituatie en in de aanwezigheid van het kind.
Persoonlijke problematiek van ouder
Drie ouders noemen als ervaren draaglast een slechte beheersing van de Nederlandse taal, slachtoffer zijn van zichzelf: eigen gedrag, overbelasting door teveel zorgen op schouders. Moeite met grenzen stellen
Twee ouders benoemen moeite te hebben met het stellen van grenzen. Een van de ouders benoemd er alles aan te willen doen om lief gevonden te worden.
Gezondheid
Een ouder noemt diabetes als gezondheidsfactor. Leefomgeving
Een ouder heeft samen met haar kind veel verhuizingen meegemaakt wat zorgt voor een onstabiele leefomgeving.
Relatie ouder-kind
Twee ouders benoemen de minder goede band met hun kind. Waarvan een ouder een rolomdraaiing ervaart.
Draaglast van de kinderen volgens de ouders
Dertien van de vijftien ouders hebben benoemd wat zij voor draaglast bij hun kinderen zien. Psychische mishandeling
Zes ouders benoemen dat hun kind is blootgesteld aan een vorm van psychische mishandeling. Kinderen mochten bijvoorbeeld niet naar buiten om te spelen, hebben geweld richting een familielid gezien, zijn verwaarloosd vanwege problematiek ouders, blootstelling aan geweld tussen ouders, het belasten met een grote verantwoordelijkheid in het huishouden.
Vijf ouders benoemen dat de kinderen last hebben gehad van communicatieproblemen met een van de ouders vanwege onder andere lichamelijke problemen van de ouder, een
dominante opvoedstijl, alcoholgebruik van een ouder, rolomdraaiing tussen ouder en kind. Lichamelijke mishandeling
Twee ouders benoemen dat de kinderen lichamelijk zijn mishandeld door het slaan en gooien op de grond.
Seksueel misbruik
Twee ouders hebben meegemaakt dat hun kind een seksueel misbruikt meld door een familielid.
Persoonlijke problemen
Twee ouders benoemen dat hun kinderen gedragsproblemen vertonen (ODD, ADHD, psychoses, beïnvloedbaar door ouderen jongeren en blootstelling aan alcohol/drugs. Loyaliteitsconflict
Drie ouders zien een loyaliteitsconflict van hun kind tussen beide ouders. Een kind is midden in de verwerking van de scheiding, een schuldgevoel voor het maken van een melding van de onveilige thuissituatie op school, het weghouden van een kind bij vader.
Wisselende leefomgeving
Een van de ouders benoemd dat het meerdere keren verhuizen een bijdrage heeft geleverd aan een onveilige leefomgeving voor haar kind.
Angst
Drie ouders benoemen angst bij hun kind te zien voor een van de ouders. Hulpvraag
14 van de 15 ouders hebben een antwoord gegeven op de vraag wat hun hulpvraag was voor het traject.
Geen hulpvraag
Twee ouders vertelden geen hulpvraag te hebben en mee te werken met het SoS traject vanwege de drang die er op werd gelegd en de angst dat hun kinderen bij hen werden weggehaald. Een van de ouders had daarbij voornamelijk haar focus op haar angstbeleving dan het hebben van een hulpvraag.
Veiligheid terugkeren
Acht ouders hebben als hulpvraag het terugbrengen van veiligheid en rust in de thuissituatie. Hierbij is er de wens om het stoppen van huiselijk geweld, aandacht voor de veiligheid van het kind, dat de (ex)partner geen agressie heeft in bijzijn van zijn kind, de kinderen niet alleen thuislaten.
Relatie verbeteren
Vijf ouders hebben als wens het verbeteren van de relatie met hun (ex)partner en/of hun kind(eren). Twee ouders benoemen als ouders beter op 1 lijn te willen zitten ten opzichte van de opvoeding, twee ouders wensen een beter ouder-kind contact (waardoor het kind
bijvoorbeeld gelijkwaardig kan leven bij beide ouders), en een ouder wenst meer stabiliteit in het gezin.
Persoonlijke/ individuele problematiek
Vier ouders vragen hulp omtrent persoonlijke problematiek van zichzelf; handvatten om zelf uit een situatie te komen, of van hun kind; ODD/ADHD, afwezige houding kind
Onderzoek naar veiligheid kind
Twee ouders hebben als hulpvraag het laten verrichten van onderzoek naar de veiligheid van hun kind in verband met seksueel misbruik.
Hulp bij uitleg huidige situatie aan kind
Een ouder had als expliciete hulpvraag het ontvangen van handvatten om haar kind een uitleg te geven over de huidige situatie.
Uitleg van het SoS traject
14 van de 15 ouders vertellen de uitleg van de SoS hulpverlener over het traject als duidelijk te hebben ervaren. Daarbij wordt door een ouder aangevuld dat het voortraject soms niet duidelijk weet wat SoS inhoud (zoals school/SD).
Twee ouders (Spirit) benoemen enige onduidelijkheid te hebben ervaren over de lengte van het traject en de vervolgstappen die worden genomen nadat er een veiligheidsplan tot stand is gekomen. Een ouder (Altra) verteld dat zij de verwachting had dat de veiligheid van haar kind werd onderzocht aangezien SoS voor ‘signalen voor veiligheid staat. Dit heeft zijn
uiteindelijk anders ervaren.
Profiel van de SoS hulpverlener
14 van de 15 ouders hebben verteld wat zij belangrijke eigenschappen vinden van een SoS hulpverlener.
- Objectief (8) - Empathie (7) - Standvastig (6) - Begrip/luisteren (5) - Het kind staat centraal (5)
- Adviserende en begeleidende rol (4) - Betrouwbaar (3)
- Een klik met de hulpverlener (hulpverleningsrelatie) (3) - Open en transparant (2)
- Deskundig (3) (Spirit) - Rustig (2)
- Aansluiten (balans tussen ruimte bieden en sturen) (2) - Positief (1)
- Een ouder persoon (ervaring) (1) - Vertrouwen houden in de cliënt (1) - Kritisch/realistisch (1) (Spirit)
Ervaring met instrumenten
Er is niet specifiek gevraagd naar de ervaring van deze instrumenten. Een aantal ouders
vertelden over hen ervaringen met bepaalde instrumenten, deze zijn onderstaand weergegeven. Schaalvraag
Een van de ouders (Spirit) heeft benoemd het gebruik van de schaalvraag tijdens een netwerkbijeenkomst beoordelend en als een aanval te hebben ervaren.
Een andere ouder (Altra) heeft benoemd dat er niet volledig van een schaalvraag kan worden uitgegaan aangezien dit een momentopname is. Zij interpreteert de schaalvraag als 0=de kinderen worden uit huis geplaatst vanwege onveiligheid en een 10= veilig in huis.
‘Wat weegt dan zwaarder. 1 zo’n klap wat dan een 0 is, staat dat dan in verhouding met drie maanden rust wat dan een tien is. Maar als je er dan twee dagen op telt wordt het een vijf: dat. Welk gewicht hang je aan een slecht moment en welk gewicht hang je aan een lange periode goed?’
De drie Huizen (Altra 1/9, Spirit 2/6)
3 ouders benoemden dat het instrument ‘de drie huizen’ is ingezet.
Volgens een van de ouders wordt een mogelijk onveilig signaal van het kind genegeerd tijdens het tekenen van de drie huizen maar ook tijdens speltherapie, aangezien zij lachend verder speelt nadat het kind dit signaal heeft gemeld.
Een ouder (Spirit) verteld dat haar dochter de drie huizen heeft getekend. Tijdens een derde afspraak zag de ouder dat haar dochter geen interesse meer er in had om elke keer te vertellen hoe het met haar gaat. De drie huizen kan werkzaam zijn maar niet meer voor haar dochter. Veiligheidsplan ‘de Flappen’
Vijf ouders reageren positief over het inzet van de flappen om uiteindelijk een veiligheidsplan tot stand te kunnen brengen. Zij vinden dat het gebruik van de flappen bijdraagt aan
verheldering van de zorgen die ouders hebben. Daarnaast wordt het als prettig ervaren dat er op deze wijze aan oplossingen wordt gewerkt volgens duidelijke afspraken, wat voor rust zorgt.
Twee ouders hebben een minder positieve ervaring met het gebruik van de flappen. Een ouder voelde zich namelijk kwetsbaar aangezien het levensverhaal besproken werd tijdens een netwerkbijeenkomst. Een andere ouder vraagt zich af hoe controleerbaar de afspraken uit het veiligheidsplan zijn (ook i.v.m. het geven van sociaal wenselijke antwoorden)
Words and Pictures
Drie ouders (Altra) hebben verteld dat er tijdens het traject Words and Pictures is ingezet. Twee ouders hebben Words and Pictures als een hulpmiddel ervaren.
‘Maar ook dat er een manier is gevonden, waarvan ik vindt dat we die hebben gevonden, dat Words en Pictures die we met SoS hulpverlener hebben gemaakt. Mocht mijn dochter vragen hebben dat we het op een genuanceerde manier kunnen uitleggen waarom ze bijvoorbeeld niet meer alleen bij ‘…’ mogen zijn. Waarom ze niet bij ‘…’ mag zijn, dat we dat toch een beetje kunnen uitleggen. Dat vond ik wel weer heel fijn en dat boekje hebben we in haar laatje
en dan weet ze ook bijvoorbeeld dat als zij dat wil, het hoeft niet continu op tafel te liggen, maar als zij het erbij wil pakken dan kan ze het pakken en kunnen we het er even over hebben.’ Het is geen saaie stof haha. Het spreekt meer aan, zeker voor een kind spreekt het meer aan. Een huisje hier een poppetje daar, het is wel voor het uitleggen is dat heel goed ja. We snappen er zelf ook wat meer van ook omdat je door de tekeningen wordt geconfronteerd’ Een van de ouders is minder tevreden over de inzet van Words and Pictures. Tijdens de uitleg van de situatie aan het kind werd veel gebruik gemakt van het woord ‘samen’ terwijl de ouders geen relatie meer met elkaar hebben.
‘We hadden heel duidelijk uitgelegd dat papa en mama niet meer samen konden zijn en dat snapten ze ook. Er werden tekeningen gemaakt: samen in huis, papa en mama in huis. Er werd over samen gesproken, en over samen afspraken maken, samen doen, samen gaan ze eraan werken.’
Tevredenheid Spirit
Alle zes geïnterviewden van Spirit vertellen tevreden te zijn over de benadering van de SoS hulpverlener.
‘Ik vond trouwens die vrouw van SoS een hele leuke vrouw’ ‘Ik vond die SoS hulpverlener echt geweldig. Goed ervaren’
‘Ja hoor, ik vind dat hij het prima heeft gedaan. Ik heb mijn kinderen weer thuis en hij heeft me goed geholpen laat maar zeggen dus ja. Beter kon het niet ‘lacht’’,
‘Ik was eigenlijk wel heel tevreden over haar’, ‘Ik vind haar benadering heel prettig’
‘Ja tuurlijk voelde ik mij gesteund! Als ik sommige hulp niet had dan weet ik niet met mijn karakter wat ik doen moet.’
Duidelijke en realistische afspraken
Vijf ouders vinden dat er duidelijke en haalbare doelen worden gesteld. Een van de ouders benoemd de snelle terugkoppeling van het verslag.
Begeleiding
Drie ouders benoemen dat de SoS hulpverlener een goede ondersteuning heeft geboden bij bijvoorbeeld het vasthouden van de schoolgang van het kind en het inzichtelijk krijgen wat de rol is als ouder.
Hulpverleningsrelatie
Vijf ouders noemen tevreden te zijn over de hulpverleningsrelatie met de SoS hulpverlener. De hulpverlener leefde echt in, een persoonlijke benadering, respectvol, hielt het luchtig, open en transparant, luistert naar de wensen.
Focus op het kind
Twee ouders benoemen de tevredenheid over de wijze waarop er aandacht was voor het kind. ‘Maar ook hoe ze met mijn dochtertje omging: die is normaal heel verlegen. Zij deed dat op zo’n manier dat zij totaal niet verlegen was.’
Deskundigheid
Een van de ouders benoemde de professionaliteit van de SoS hulpverlener; zij liet zich niet intimideren.
Altra
Alle negen ouders vertellen tevreden te zijn over de ontvangen hulp van de SoS hulpverlener. ‘Prettig, het klikte gewoon met de SoS hulpverlener’ ,
In mijn ogen is er 1 persoon die het hartstikke goed heeft gedaan. Ik heb haar ook persoonlijk bedankt want dat is (naam SoS hulpverlener),
Als prima, Ze doet het goed, Er was een klik tussen ons en de SoS hulpverlener. Haar energie vind ik heel specifiek heel belangrijk, haar energie was heel erg motiverend en op de juiste plek en ingetogen en ook aanwezig,
Net zoals ik zei heel goed. Een goede klik.
Ik vond het heel fijn als zij kwam, Ik ben blij dat het op deze manier verlopen is, Ja ik vind het goed,
Volgens mij heeft SoS hulpverlener haar best gedaan.
De kinderen waren blij met SoS hulpverlener. Dat is belangrijk dus. Positief, Ik vond de hulpverleenster erg goed,
‘Ik vond haar heel goed en heel bereikbaar en voor wat zij moest bieden deed zij het heel goed.’
Luisteren, gehoord voelen/begrip
Vijf ouders vertellen zich gehoord te voelen door de SoS hulpverlener.
‘Het voordeel was is dat mijn angsten echt een keer eens besproken werden. In plaats van dat