Informatie en privacy

Het leven begeeft zich meer en meer online. In het afgelopen jaar is dat onder invloed van de coronamaat-regelen in een stroomversnelling geraakt. Zowel de nieuwsgaring als het publieke debat vinden momenteel grotendeels plaats op een select aantal sociale online platformen. Deze platformen willen zo veel mogelijk mensen binden die zo veel mogelijk tijd besteden op hun platform. De algoritmes die zij ontwikkelen hebben bovenstaande als doel, met als gevolg een zorgwek-kende ontwikkeling waarbij gebruikers steeds extre-mere content voorgeschoteld krijgen, omdat dat is wat gebruikers bindt. Het gevolg is een vicieuze cirkel waarbij media steeds extremere content (met click-baittitels) moeten maken om te kunnen overleven en gebruikers in steeds extremere zogeheten filterbubbels terecht komen. Het gevolg is alsmaar toenemende polarisatie met steeds heftigere demonstraties en geweld als gevolg. Door platforms verantwoordelijk te maken voor de content op hun platform hebben ze niet alleen het recht maar nu ook de plicht om te modereren. Van een commercieel platform kan niet worden verwacht dat het rechtspreekt op een even-wichtige en objectieve manier zoals onze rechters dat kunnen aan de hand van een door de eeuwen heen zorgvuldig en gebalanceerd opgebouwde wetgeving en jarenlange opleiding en ervaring. Bovendien heb-ben deze platformen tegenstrijdige belangen, omdat ze bovenal geld willen verdienen. Een oplossing voor de censuur van big tech zou kunnen zijn om de plicht het toezien op toelaatbaarheid van de inhoud op het platform weg te halen bij platformen en deze terug te brengen bij de plek waar die volgens JA21 hoort: de rechter die individuen beoordeelt op zaken als opruiing,

haatzaaien, aanzetten tot geweld. Het platform zou niet verantwoordelijk moeten worden gehouden voor de acties van individuen op hun platform. Wellicht zou-den platformen wel verantwoordelijk kunnen worzou-den gehouden voor het ontwikkelen van algoritmes met ontwrichtende elementen voor de samenleving. Dit is wellicht te sturen met privacywetgeving. Als platformen weinig tot geen persoonlijke data kunnen gebruiken om hun algoritmes te voeden, zullen ze ook lastiger filter-bubbels kunnen creëren.

Door de technologische ontwikkelingen van de af-gelopen jaren is het verzamelen van onze gegevens nooit zo makkelijk geweest als nu. Daarom is ook het opkomen voor privacy belangrijker dan ooit. Door het op grote schaal verzamelen van data groeit de macht van de overheden en grote bedrijven ten opzichte van de individu. Omdat deze macht kan worden misbruikt, is het belangrijk om hieraan grenzen te stellen. De verzameling van gegevens gebeurt op verschillende manieren, het is daarom belangrijk om op verschillende fronten die grens te trekken en de machtsbalans weer in de richting van de burger te verschuiven. Minder dataverzameling staat gelijk aan een kleiner risico voor de burger. Wij zetten ons daarom in voor minimale dataverzameling vanuit de overheid en bedrijven. De minimale data die vervolgens wel aan een organisatie zijn toevertrouwd, moeten veilig worden opgeslagen.

Te vaak blijven bij geconstateerde datalekken serieu-ze consequenties voor de nalatige partij achterwege.

Consequente handhaving in combinatie met sancties bij overtreding moet organisaties een prikkel geven om te verbeteren. Dat is onverminderd van toepassing op

de overheid. Zo bleek in januari 2021 dat ambtenaren in het hele land persoonsgegevens van miljoenen (voor-malige) klanten bij uitkeringsinstantie UWV kunnen opvragen. IT-systeem Sonar bij UWV dat klantgegevens bewaart, voldoet aan géén van de beginselen uit de privacywet AVG. Uit een onderzoek van KMPG blijkt opnieuw hoe de overheid systemen vóór mensen stelt.

‘Het interesseert ze niet bij UWV. Ook omdat ingrijpen als een groter risico wordt gezien. Als er dan iets fout gaat, kunnen drieduizend mensen die dagelijks ge-bruikmaken van Sonar hun werk niet doen. Dat willen ze te allen tijde voorkomen,’ vat een IT-deskundige het onderzoek samen. Een betere bescherming van per-soonsgegevens is hoognodig en kan wat JA21 betreft worden bereikt door de overheid en bedrijven verant-woordelijk te stellen voor datalekken. Falen wordt ge-sanctioneerd met financiële compensatie aan getroffen personen, organisaties en bedrijven.

Het totalitaire Chinese model, waarbij sommige ste-den compleet volhangen met camera’s die ook over gezichtsherkenning beschikken, is het perfecte voor-beeld van welke kant het in Nederland vooral niet moet uitgaan. Er zijn genoeg historische en actuele voorbeelden te noemen van dergelijke overheden die niet altijd even goedwillend zijn. Buitenlandse bedrij-ven, zoals producenten van mobiele telefoons, die zich aan spionage schuldig maken, dienen strenge sancties tegemoet te zien. Ook in eigen land worden grenzen overschreden door onze eigen overheid. Waarvoor twee jaar geleden bij de invoering van de Wet op de inlichtingen- en veiligheidsdiensten 2017 (‘Sleepwet’) al werd gevreesd, is realiteit geworden. De Nederlandse veiligheids- en inlichtingendiensten AIVD en MIVD hou-den zich niet aan de wet, concludeert toezichthouder

CTIVD. Daardoor wordt de persoonlijke levenssfeer van burgers geschonden. Een van de knelpunten is dat zogenoemde bulkdata van burgers te lang worden bewaard. Het komt erop neer dat inlichtingendiensten uit verworven gegevens, na bijvoorbeeld een hack van een telecomprovider, relevante gegevens mogen halen, terwijl ze de rest van de data moeten vernietigen. Door de hele dataset als ‘relevant’ te beoordelen, inclusief de gegevens van duizenden mensen die geen doelwit zijn, verlengen de diensten ‘kunstmatig’ de bewaartermijn.

Iedere burger wordt zo een verdachte.

Anders dan bij big tech wordt verondersteld, vindt JA21 dat wij zelf de eigenaar zijn van onze data. Als we het niet zijn, is het hoog tijd dat we het zo snel mogelijk worden. Bedrijven moeten het mogelijk maken om te verzoeken persoonlijke gegevens met één druk op de knop te verwijderen.

Bescherming van de persoonlijke levenssfeer heeft ook betrekking op de wijze van betalen. Cash betalen raakt langzamerhand in onbruik. Toch verdient de mogelijkheid om contant te betalen bescherming. Het biedt een waarborg om anoniem, nergens geregis-treerd aankopen te doen. De mogelijkheid om met cash te betalen, verdient bescherming. Bitcoin en andere digitale munten vergroten de keuzevrijheid. Innovatie uit deze sector moeten we daarom omarmen en niet wegreguleren.

JA21 wil

6 Het beoordelen van de toelaatbaarheid van de inhoud van sociale online platformen overlaten aan de rechter in plaats van big tech te laten censureren.

6 Een grens stellen aan het verzamelen en verhande-len van data van burgers om paal en perk te stelverhande-len aan machtsmisbruik door bedrijven en de overheid.

6 Overheid en bedrijven verantwoordelijk stellen voor datalekken.

6 Cash betalen in stand houden.