Regio’s, omliggende landen en Europa.
Tendens: Eu kort: - Eu lang: - Vla: - Regio: + Vla status: niet in gevaar (Devos, K. et al., 2016).
Populatie(-schatting)
Europa: 11,200,000-23,600,000 (Birdlife International, 2015) Duitsland: 820.000-1.400.000 (Birdlife International, 2004) Groot-Brittannië: 273.000-535.000 (Birdlife International, 2004) Historisch voorkomen in België
Vóór 1970 zouden er in België een 38.000 broedparen hebben voorgekomen. Daarvan waren er 2.000 koppels in West-Vlaanderen gevestigd (Lippens, H. & Wille, H., 1972). In de jaren 1973-1977 stond de teller op ruim 100.000 koppels. Dit piekcijfer werd echter gehaald door middel van een verbeterde telmethodiek en gunstige weersomstandigheden (Devillers, P. et al., 1988). Vanaf 1978 ging het in ons land overal bergafwaarts met de Huiszwaluw. Zo stelde men in het Brusselse tussen 1978-1982 een achteruitgang vast van 61% (Walravens, M. & Langhendries, R., 1985).
In de Vlaamse broedvogelatlas (periode 2000-2002) werd voor de Huiszwaluw een schatting gegeven van 8.000-11.000 paren. Sedert de jaren 1970 tot en met 1995 blijkt dat er een (plaatselijke) afname is geweest van meer dan 50%. Vervolgens was er in Vlaanderen tussen 1996 en 2002 nogmaals een daling van de Huiszwaluwenpopulatie met 30%. In West-Vlaanderen zou het in deze laatste periode zelfs 40-45% zijn geweest (Vermeersch, G. et al., 2004). Volgens recente data bedraagt het bestand in Wallonië 32.000 paren (Jacob, J.P. et al. 2010). Inclusief de Brusselse agglomeratie (150 p. in 2007, Weiserbs, A. et. al.,2007.) kwamen in België begin 21ste eeuw bijgevolg een 40.000-43.000 p. voor.
Aanwezigheid in omliggende regio’s en landen
Continentaal Frankrijk telt 500.000-1.000.000 p. (Olioso, G. et al., 2010). In Noord-Frankrijk komt de Huiszwaluw met 18.000-24.000 paren zowat overal voor. In het nabijgelegen arrondissement Pleine Maritime Flamande naar schatting 1.000-1.500 paren (Tombal, J.C., 1996). Nederland had in 2009 een bestand van 65.000-92.000 (dekkingsgraad 40-70%) paren (Boele, A. et al., 2015 & 2016). Oudere gegevens uit Zeeuws-Vlaanderen gaven voor de Huiszwaluw in haar bloeiperiode tussen 1969-1974 een populatie van 8.500-9.000 p. (Philipona, J., 1974). In 1985 werd de populatie geschat op 4.600-5.000 kp. (Van Westrienen, A., 1986; De Bakker, J., 1986; Buise, M. & Tombeur, F., 1988).
Enkele vergelijkende dichtheden
Aangezien we voor de Huiszwaluw in de regio over nauwgezette gegevens beschikken kan ook naar dichtheden worden gekijken. Uit de gegevens van tabel 8 kunnen we afleiden dat de dichtheden van de Huiszwaluw in de gemeenten en steden in onze regio eerder aan de lage kant zijn (0,92-4,90p./100 ha.). Een verdere opsplitsing per deelgemeente geeft soms wel hogere dichtheden. Zo is er in Ramskapelle, deelgemeente van Nieuwpoort, een Huiszwalendichtheid van 6,72 p./100 ha. Ook in veel andere regio’s worden tegenwoordig minder hoge dichtheden geteld dan voorheen (zie tabel 8).
Gebied Opp. in
km²
Gem. dicht- heid/100 ha.
Periode Studie
Namen 7,6 2001-2007 Jacob, J.P. et al. 2010.
Zeeuws-Vlaanderen 12,6-21,0 1969-1974 De Bakker, J., 1986
Zeeuws-Vlaanderen 6,6 1985 Van Westrienen, 1986
Belgisch Limburg 6,6 1992 Crevecoeur, 1994
De Panne 23,90 1,17 2014 Deze studie
Koksijde 43,96 1,31 Idem Idem
Gebied Opp. in km²
Gem. dicht- heid/100 ha.
Periode Studie
Nieuwpoort 31,01 4,90 Idem Idem
Dl.gem Ramskapelle 15,28 6,27 Idem Idem
Veurne 96,34 2,59 Idem Idem
Alveringem 80,01 1,92 Idem Idem
Diksmuide 149,4 2,55 Idem Idem
Lo-Reninge 62,94 3,05 Idem Idem
Vleteren 38,15 2,04 Idem Idem
Houthulst 55,89 1,12 2013 Idem
Koekelare 31,19 1,05 2014 Deze studie
Middelkerke 75,65 1,29 Idem Idem
Oostende 37,72 0,92 Idem Idem
Tabel 8. Dichtheden per 100 ha. van de Huiszwaluw Delichon urbica in 2014 in steden en gemeenten van de Noord-Westhoek en de Middenkust in vergelijking met binnen- en buitenlandse regio’s.
Aanwezigheid in de Vlaamse Kuststreek
In Noord-West-Vlaanderen waren er in 2014 in totaal 699 koppels (2013 = 665 kp.; 2012= 721 kp.).
Grafiek 1 toont dat er aan de Oostkust sedert 2006 een stijgende tendens is tot in 2011. Toen piekte de populatie aan de Oostkust (De Scheemaeker, F. & Cooleman, S., 2015). Ook in de Noordwesthoek was dat zo (1659 nesten). In 2012 kwam er in de Noordwesthoek een terugval (1252 nesten), gevolgd door een stabilisatie in het jaar 2013 (1053 nesten). In 2014 daalde de populatie naar 1084 koppels.
Per stad of gemeente verschilt de toestand echter. Op sommige locaties is er terug een toename vast te stellen, zoals te Wulpen (deelgemeente van Koksijde). Daar heeft de aanleg van een ecologisch golfterrrein met waterpartijen een gunstige invloed gehad op de Huiszwaluwenpopulatie.
Binnen de agglomeratie Nieuwpoort is er eveneens een gunstige evolutie waar te nemen in de deelgemeente Ramskapelle. Het aantal nesten bedroeg er 65 in 2004. Nadien steeg het aantal bewoonde nesten in enkele jaren tijd naar 103 in 201412. Deze tendensen zijn gelijkaardig met de situatie in Nederland. Het bestand van de Nederlandse Huiszwaluwen steeg op landelijk niveau zowel op de korte als lange termijn. Het is vooral vanaf 2004 dat de ommekeer werd ingezet bij onze noorderburen. In de meeste regio’s werd er een jaarlijkse stijging met 2-6% vastgesteld. (Van Bruggen, J., 2013).
Een compleet tegengesteld beeld zien we op het grondgebied van Veurne (grafiek 2). In Avekapelle had men in de jaren 2004-2007 tussen de 30 à 40 kp. Huiszwaluwen. In 2012 waren er 22 nesten en in 2013 waren er dat 24. Het jaar 2014 was dramatisch met nog amper 3 nesten op 1 locatie. Ook de Moeren en Eggewaartskapelle kenden betere tijden. In de jaren 2004 tot en met 2010 schommelden de aantallen tussen minimaal 86 en maximaal 108 nesten. Vanaf 2011 zette de val zich in en bleven er in 2014 nog 39 nesten op 7 locaties over. In Eggewaartskapelle varieerden de aantallen tussen de 44 en 54 nesten in de jaren 2004 tot en met 2011. In 2014 resteerden nog 20 nesten op 6 locaties.
12 Gegevens per mail verschaft door Kris Degraeve)
Grafiek 1: jaartotalen vastgesteld door De Kerkuil van de Huiszwaluw Delichon urbica in de Noordwesthoek (2003-2014/2014 zonder Vleteren) en door Mergus aan de Oostkust (2006-2014).
Grafiek 2: aantal nesten van Huiszwaluwen Delichon urbica over het volledige grondgebied van Veurne in de periode 2004-2014.
Ons totaal voor de Noordwesthoek in 2014 strandde op 1084 bewoonde nesten van de Huiszwaluw.
Een negatief punt is dat kolonies met meer dan 50 Huiszwaluwennesten tegenwoordig zeldzaam zijn.
Dat geldt zowel voor de Noordwesthoek en de Middenkust, als in andere regio’s in Vlaanderen en Wallonië. Kolonies met 100-150 nesten zijn de uitzondering op de regel geworden. Een andere opmerking die we moeten maken is dat we voor Bredene, Gistel en Oudenburg vermoedelijk een minder gedetailleerde kennis hebben van het voorkomen van de Huiszwaluw. Toch lijkt het erop dat deze 3 entiteiten momenteel minder Huiszwaluwen tellen. Zeker is dat een aantal vroeger permanent gebruikte kolonies zijn verdwenen (bijv. aan het schoolgebouw in het centrum van Zevekote).
Aan de Middenkust werden wel volledige tellingen uitgevoerd te Middelkerke en te Oostende. Voor 0
200 400 600 800 1000 1200 1400 1600 1800
2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014
Noordwesthoek (links) Oostkust (rechts)
Middelkerke strandde het totaal op 98 bewoonde nesten. Dit is in vergelijking met 2010, toen we nog 160 bewoonde nesten optekenden, een daling met 43% (Beyen, B. 2010b). Niettemin is het beeld niet zo negatief als we het totale plaatje bekijken in vergelijking met andere plaatsen in Vlaanderen.
Immers de totale Vlaamse broedpopulatie van de Huiszwaluw bedroeg in 2000-2002 naar schatting 8.000-11.000 p. Met deze cijfers zou de Kuststreek (Noord-West-Vlaanderen, Middenkust en Noordwesthoek) in 2014 toch nog een aandeel van 17-24 % bekomen of zowat 1/5 van de ganse Vlaamse populatie.
A. Noordwesthoek
Behalve indien anders vermeld zijn alle gegevens afkomstig van Werkgroep De Kerkuil.