Opmerking bij het gebruik van deze vragenlijst
Bij elke vraag naar een bepaalde storing horen impliciet een aantal bijkomende vragen die niet systematisch herhaald werden om de vragenlijst niet nodeloos te verzwaren. Deze vragen zijn:
o Werden de nodige maatregelen gespecificeerd om te verhinderen dat de betrokken processtoring leidt tot een ongewenste vrijzetting?
o Werd geëvalueerd of de gespecificeerde maatregelen het risico op de vrijzetting voldoende reduceren?
Hoge druk vanwege de voeding naar een onderdeel
100. Werden de risico’s van hoge druk ten gevolge van het (verkeerdelijk) volledig of gedeeltelijk afsluiten van de uitgaande stromen uit een onderdeel onderzocht? 101. Werden de risico’s van een hoge druk door een hoog voedingsdebiet en
onvoldoende (damp)afvoer onderzocht?
102. Werden de risico’s onderzocht die verbonden zijn aan een vernauwing of aan het verstoppen (‘pluggen’) van een leiding, waardoor een product wordt verplaatst onder invloed van druk?
103. Werden de risico’s onderzocht van het door de voedingspomp opdrukken van een onderdeel wanneer het volledig gevuld raakt?
Mogelijke oorzaken van het afsluiten of beperken van de afvoer uit een onderdeel zijn: • het sluiten van een afsluiter (al dan niet manueel)
• het verstoppen van leidingen, bijvoorbeeld door het uitkristalliseren of polymeriseren van producten
• een verstopping door een losgekomen pakkingselement.
Statische vloeistofdruk
104. Werden de risico’s van een hoge statische vloeistofdruk onderzocht?
Atmosferische opslagtanks zijn niet altijd bestand tegen de statische vloeistofdruk die optreedt wanneer de tank volledig (dit wil zeggen: tot aan het punt waar de vloeistof uitstroomt) gevuld is. Andere onderdelen waar de statische vloeistofdruk een probleem kan vormen, zijn (hoge) distillatietorens.
De hydrostatische druk is niet alleen functie van de hoogte van de vloeistof, maar ook van de dichtheid ervan. Als een onderdeel, zoals een opslagtank, gebruikt wordt voor een andere stof met een grotere dichtheid dan deze waarvoor ze oorspronkelijk ontworpen werd, moet men nagaan of de hydrostatische druk (in combinatie met andere oorzaken van hoge druk) de ontwerpdruk niet kan overschrijden. Indien nodig moet de vulhoogte beperkt worden.
Doorbraak van hoge druk
105. Werden de risico’s onderzocht van hoge druk omwille van het doorbreken van een hogere druk vanuit een ander procesonderdeel?
106. Werden de risico’s onderzocht van hoge druk omwille van het doorbreken van een hogere druk vanuit een nutsvoorziening voor stoom, stikstof of perslucht?
107. Werden de risico’s onderzocht van hoge druk ten gevolge van een intern lek in een warmtewisselaar met gassen of dampen op een hogere druk?
108. Werden de risico’s onderzocht van het accidenteel openen van een normaal gesloten leiding tussen twee onderdelen met een verschillende ontwerpdruk?
De mogelijke doorbraak van een hoge druk verdient vooral aandacht bij installatieonderdelen die in verbinding staan met installatieonderdelen die gekenmerkt worden door een hogere ontwerpdruk. Een verschil in ontwerpdruk treedt typisch op bij onderdelen die gescheiden zijn door een drukregelventiel. Wanneer dat ventiel slecht functioneert, kan dat leiden tot het overschrijden van de ontwerpdruk van het stroomafwaartse onderdeel.
Mogelijke oorzaken van het doorbreken van een hoge druk kunnen zijn: • het falen van een drukreduceerventiel
• het leggen van een ongewenste verbinding met een onderdeel op hoge druk (bijvoorbeeld door een lek in een steekpan of door het verkeerdelijk openen van één of meerdere afsluiters).
Thermische expansie
109. Werden de risico’s van thermische expansie in procesonderdelen die kunnen worden afgesloten, onderzocht?
110. Werden de risico’s van thermische expansie in vloeistofleidingen onderzocht? Problemen met thermische expansie kunnen op de volgende manieren ontstaan:
• door het inblokken van de leiding of het vat dat (bij normale werking) gevuld is met vloeistof
• door het volledig vullen van een leiding of vat dat (bij normale werking) ingeblokt is.
Bij vloeibaar gemaakte gassen kan de thermische uitzetting ten gevolge van een externe temperatuursverhoging zo sterk zijn dat alle vrije ruimte in een onderdeel (dat niet volledig gevuld is) uiteindelijk wordt ingenomen, waarna het onderdeel door de uitzetting van de vloeistof verder wordt opgedrukt.
Een typische maatregel om leidingen tegen deze vorm van overdruk te beschermen, is de installatie van een thermisch veiligheidsventiel.
Ijsvorming
111. Heeft de onderneming de risico’s van hoge druk als gevolg van het bevriezen van water onderzocht?
Ijsvorming kan een probleem zijn wanneer water kan verzamelen in ‘dode punten’ in de installatie. Een voorbeeld van een ongeval dat te wijten was aan ijsvorming in een leiding, is de massale vrijzetting van propaan en de daaropvolgende brand in de Valero McKee Raffinaderij in Sunray, Texas (USA) op 16 februari 20077.
Typische maatregelen met betrekking tot dode punten zijn: • het verwijderen van ‘dode punten’ waar mogelijk
• het isoleren van dode punten door het installeren van blindflenzen of blindpannen tussen het dode punt en de overige delen van de installatie
• het installeren van een beveiliging tegen bevriezing, bijvoorbeeld door middel van een ‘tracing’
• het implementeren van procedures die voorzien in een regelmatige opvolging en controle van de plaatsen waar water zou kunnen verzamelen
• het implementeren van procedures die voorzien in het regelmatig afdrainen van eventueel alsnog verzameld water uit de laagste punten.
7
Een rapport van dit ongeval kan teruggevonden worden op de website van de Amerikaanse overheidsinstelling ‘Chemical Safety Board’ (www.csb.gov).