In dit laatste hoofdstuk van deze scriptie een beantwoording van de hoofdvraag: hoe moeten media omgaan met politieke opiniepeilingen?
Eigenlijk geeft politicoloog Philip van Praag (Van Praag, Philip, oktober 2006, Check de
peilers – en zeker De Hond. Publicatie in NRC Handelsblad.) in één beknopte zin
antwoord op de hoofdvraag van mijn scriptie. “Check de peilers – en zeker De Hond.” Misschien is dit antwoord wat tekort door de bocht, het heeft in ieder geval wel grote raakvlakken met de aanbeveling die ik hieronder geef.
Ik heb geconcludeerd dat, op Peil.nl na, opiniepeilers wel degelijk bereid zijn inzage te geven in hun werkwijze, alleen de media tonen geen interesse in deze gegevens en controleren bijna nooit opiniepeilingen op betrouwbaarheid en representativiteit. Een grote journalistieke dwaling in mijn ogen, aangezien er genoeg vraagtekens bij hun onderzoeksmethoden te plaatsen zijn, een vijfde van de kiezers beïnvloed raakt door peilingen, de non-respons bij onderzoeken steeds groter wordt en deze houding niet strookt met de journalistiek attitude van het controleren van een bron.
Reden genoeg lijkt me om vanaf nu af aan de opiniepeilingen en andere onderzoeken kritisch onder de loep te nemen. Ja, maar wij snappen niets van die technische
onderzoeksmethoden van opiniepeilers, was een veelgehoord argument dat de media gaven op de vraag waarom ze de opiniepeilers niet controleerden. Mediajournalist Theo Dersjant (november 2006) geeft op de website van de Nieuwe Reporter een aardige oplossing voor het ontbreken van de nodige technische kennis bij journalisten. “Laat wetenschappers de onderzoeksmethoden beoordelen.” Een gedachtegang waar ik best bij wil aansluiten. Een tegenargument wat de journalistiek ongetwijfeld gaat geven, is dat ze toch niet iedere week, en in verkiezingstijd iedere dag, een wetenschapper de
opiniepeilingen laat controleren. Dat kost teveel tijd.
Brengt me bij mijn volgende aanbeveling: de media moeten minder opiniepeilingen publiceren. Hoogstens één per maand. Zo voorkom je dat de kiezer door de bomen het bos niet meer ziet, zoals bij de laatste verkiezingen, en is er tijd genoeg om één keer per maand met een door een wetenschapper gecontroleerde opiniepeiling naar buiten te komen.
Krijgt de journalistiek geen inzage in de werkwijze van een opiniepeiler (lees Peil.nl) en in gegevens over non-respons etc., dan is er volgens mij maar een optie: niet publiceren. In deze tijd waarin de nieuwsconsument een steeds belangrijkere rol krijgt in de koers die journalistieke organisaties varen (AD, Een Vandaag), is het niet meer te verkopen dat journalisten informatie over wat er leeft in de samenleving niet controleren op
betrouwbaarheid en representativiteit. Anders bestaat de kans dat je de lezer/kijker/surfer misleidt en het democratisch proces op een verkeerde manier beïnvloedt. Een
Dan nog een aanbeveling voor de opiniepeiler zelf, doe alleen nog uitspraken over electorale trends en laat de drang om zeer gedetailleerde uitspraken te doen, varen. We zagen bij de recente verkiezingen dat zelfs een groep van 26.000 onderzochte personen (exit-poll TNS Nipo) geen betrouwbare afspiegeling geeft van de werkelijke
verkiezingsuitslag. Andere suggestie: betrek mensen zonder internet meer bij de onderzoeken door ze telefonisch te ondervragen. Zo krijg je in mijn ogen een representatievere onderzoeksgroep. Want dat mensen zonder internet vaak op het platteland wonen, CDA-stemmers zijn en dus niet vaak van partij switchen is onzin. Hieronder nog een keer de aanbevelingen op een rijtje.
- Check de peilers!
- Laat desnoods wetenschappers de onderzoekmethodiek onder de loep nemen.
- Minder peilingen, hoogstens één per maand.
- Geen inzage in werkwijze (Peil.nl)? Niet publiceren!
- Laat opiniepeilers alleen uitspraken doen over electorale trends.
- Betrek mensen zonder internet meer bij het onderzoek en selecteer zelf je onderzoekspanel, geen vrijwillige aanmelding (Peil.nl).
Ik hoop dat de journalistiek in de nabije toekomst bij zichzelf te rade gaat en deze aanbevelingen serieus in overweging neemt. Want in een samenleving waar de burger steeds centraler komt te staan in het journalistieke proces, versterken betrouwbare opiniepeilingen juist het democratische proces. Alleen is het nu zo dat burgers niet zeker weten of die peilingen daadwerkelijk betrouwbaar zijn. Een vraag die de kiezer zich eigenlijk zelf niet mag en hoeft te stellen als journalistiek Nederland haar werk naar behoren uitvoert. Om in de woorden van Joop van Holsteyn af te sluiten: “Maar vooralsnog regeert het onbegrip in de journalistiek.”
Literatuurlijst
Boeken |
| Groenhart, Harmen (november 2005). Opiniepeilingen in de pers niet langer dan drie dagen vers.
Publicatie in Journalistiek moet verder, tien beschouwingen over journalistiek. (P51-69).
| Van Ginneken, Jaap (1993). De uitvinding van het publiek, de opkomst van het opinie- en marktonderzoek
in Nederland. P53-96 en P188.
| De Boer, C. de (1995). Peilingen in de pers; een studie naar het gebruik van opiniepeilingen in
Nederlandse dagbladen in de periode 1960-1968. P200-207. Tijdschriften |
| Van Holsteyn, Joop (mei 2006). Pas op Peilingen. Publicatie in Kennislink Kranten |
| De Hond, Maurice ( oktober 2006). Zonder peilingen zijn politici nergens. Publicatie in NRC
Handelsblad.
| Von Schmid, Alexander (mei 2006). Sorry wij geven voortaan geen antwoord. Publicatie in Trouw.
| Van Praag, Philip (oktober 2006). Check de peilers – en zeker De Hond. Publicatie in NRC Handelsblad.
Internet |
| Dersjant, Theo (november 2006). Krokodillentranen Laroes en Taselaar na poll-echec. Internet:
www.denieuwereporter.nl
| Truman Presidental Museum & Library. “Dewey defeats Truman”. www.trumanlibrary.org
| Nationaal Kiezersonderzoek 1986 en 2002/2003. www.dpes.nl
| Onderzoeksverantwoording Interview/NSS. www.politiekebarometer.nl
| Onderzoeksverantwoording TNS Nipo. www.tnsnnipo.nl
| Onderzoeksverantwoording Peil.nl. www.peil.nl
Overige publicaties |
| Irwin, Galen (mei 2006). Bandwagon without a band. Afscheidsrede Universiteit Leiden.
| TNS Nipo-onderzoek (mei 2006). Kiesgedrag Nederlanders. Onderzoek in opdracht RTL4.
| Stoop, Ineke (mei 2005. De jacht op de laatste respondent. Promotieonderzoek aan de Universiteit van Leiden. P 26-30.
Geïnterviewden |
| Gaby Vullings. Research consulent bij Interview/NSS. | Peter Kanne. Research consulent bij TNS Nipo. | Maurice de Hond. Peil.nl.
| Mark van de Werff. Parlementair journalist Algemeen Dagblad. | Hans Laroes. Hoofdredacteur NOS Journaal.