Batavia, 6 Maart 1937
•-Excellentie,
Het is met zekeren schroom dat Ik
dezen keer gebruik maak van de mi,j door U geschonlcen vrij-heid, om mij ook langs particulieren weg tot U te wenden over zaken, vmarvan ik meen dat het van toelaïig is, dat ik
©r Uwe aandacht op vestig, of vjin omstandigheden, in ver-band met oen zaak die bij U in behandeling is, waarvan ik meen, dat ze U onbekend zijn gebleven. Met schroom, omdat het een zaak geldt waarin U, wanneer ik het betreltkelijke besluit van den Gouverneur van West-Java goed gelezen heb, reeds bij voorbaat eene beslissing heeft genomen. Ik bedoel de ontneming van de onderwijsbevoegdheid of Juister het verbod om onderwijs te geven aan Dr. Douwes Deklcer.
Ik wil Uwe Excellentie niet schrijven over den inhoud van het boek, dat de naaste aanleiding is geweest tot dit onderv;iJsverbod, het Ie deel van een door hem ten dienste van het onderwijs op zijn middelbare handelsschool geschre-ven of ontworpen wereldgeschiedenis, handelende over Oost-Azië. Hierin staat mijn meening tegenover die van vele ande-ren, in elk geval tegenover die van het Hoofdparket. Slechts een enkele der getvraakte passages vind ik bedenkelijk, maar den geest van het boek niet zoo, dat hier een strafvervol-ging of een verbod om verder les te QQ-ven op moest volgen.
Dit scMjnt mij echter in dit verband onbelangrijk, omdat ik begrijp, dat de meening van de Politie en de Justitie hierin den doorslag moeten geven.
Wat ik iirel van belang acht, zijn de omstandi^i^eden die met de verschijning van dit boek verband houden en waaruit, naar mijn gevoelen, blijkt dat Douwes Dekker, hoe men ver-der over zijn persoon en zijn boek moge denken, voor de verschijning er van in dezen vovxa moeilijk aansprakelijk
kan
i
ijd
2
-kan worden gesteld. Een korte uiteenzetting moge ik hier over een en ander laten volgen.
ISnkele jaren geleden heeft Dr.Douwes Dekker naar aanlei-ding van de herdenking van de Lombok expeditie aan de gezar.en-lijke leerlingen van, als ik Baij wel herinner, de middelbare, bij zijn onderwijsinstituut behoorende scholen, na afloop van
de lessen, bij een toespraak waarin hij deze gebeurtenis uit de Indische geschiedenis besprak, dingen gelegd, die ergernis
X *4-«v, TH 1 I R hier door den Resident over hebben gewekt naar buiten, iüj is nier aoux
onderhouden en er is toen over gedacht hem in verband hiermede verder te verbieden om les te geven. Ter vemijding van
moex-lijkheden heeft de heer Douwes Deldcer toen, op aanraden van den Resident, een tijd lang geen les meer gegeven. Een half
jaar of iets langer daarna heeft hij den Resident van Bandoeng, toen over de genoemde aaak niets meer gehoord werd, aangekon-digd dat hij op de middelbare school weer les zou gaan geven,
omdat de aalarieering van andere krachten hem te kostbaarjerd on het bedrijf die uitgaven niet langer meer kon dragen, ie voren, toen de heer Tyderaan hem over ^ijn optreden had onder-houden en hij naar aanleiding daarvan .eide .ich in ^^^J^^' volge van dergelijke uitingen te zullen onthouden, deelde hxj den Resident ook mede, dat hij dezen geregeld op de hoogte
.OU houden van den gang van zaken op zijne scholen en de leer-boekjes, die hij zich voorstelde voor het onderwijs te zullen
schrijven, - het gold hier de leercursussen voor de handels-school, de kweekschool en de journalistenhandels-school, die in een gebouw zijn ondergebracht - hem geregeld ter beoordeeling zou doen toekomen. Do groote lagere school te Bandoeng van de schoolvereeniging het Ksatrian Instituut, waar ongeveer i+OO kinderen op school gaan en waarvan Mevrouw Douwes Dekker, een
gediplomeerde onderwijzeres, het hoofd is, valt hier buiten.
Verschillende leerboekjes en verhandelingen voor het onder^vijs bestemd, werden den Resident achtereenvolgens aangeboden, tot
ten slotte het manuscript van het geschiedenisboek aan de beurt icwam. De Resident heeft hierover gezegd, naar ter terechtzit-ting gebleken is, dat hij er geen bezwaar tegen had dat daar les uit zou worden gegeven. Het is mij niet bekend of de heer
Tydeman
t
H
5
-^ a -^ er .loh rokoBBchap van heeft gegeven, dat °°'^^«
hLdochPlft gedr^lct zou worden. Toen het gedruW ^-J^ZTr was, nadat het hoofd van de handelsschool de heer ' > * « « " '
Dlrloteur van een der gouvernementskweeJcscholen op wachtgeld, den heer Douwes DeW.er nog op verschillende passages had ge-weien, die deze alle veranderde,wat na de voomelde
mededee-" » den Resident geschiedde, heeft nen den Resident at-tent gemaakt op den Inhoud van het boek, waarna hi.! zich ver-plicht gevoelde den Procureur-Ueneraal voor te stellen de
•, . «,. v„r, t-o relasten. i:en Btrafvervolglnf! is
Inge-inheslagnome er van te teiasïen. ,,.„»«.
steld, nadat van de zijde van het Hoofdparket aan Dr. üouwes Dekker in overweging was gegeven het boek uit omloop te ne-.en, althans verschillende passages er uit te lichten en de
.et;ekkell3ke hladzijdon over te laten drukken, wat ech er door dezen, om de daaraan voor hem verbonden kosten,
gewei-gerd werd. verder is hot verloop Uwe Excellentie bekend.
" voor mij is het belangrijkste punt bij de overweging of de heer Douwes Dekker in deze behalve door den --''*-' J ^ door het uitvaardigen van een ondorwijsverbod gestraft moet worden dit. dat hij volkosen.te^:2ador.ï22H» *^e* "'""°"==''f^„
van dit boek, zooala die van andere boekjes on leercuraussen aan den Resident ter beoordeeling heeft doen toekomen en ge-ruimen tijd na de verklaring van dit bestuurshoofd, dat er
geen bezwaar tegen was, dat uit dat boek les zou worden gege-ven, het boek in omloop liet brengen. De heer Tydenan heeft ,
zich kennelijk in de beoordeeling van het manuscript verg.st, om welke reden dan ook. Ken ander wordt voor de gevolgen van die vergissing op zulk een voelbare wijze verantwoordel.,k gesteld. Hier Is naar mijn gevoelen iets in Lxcellentle, da.
niet m orde is en dat niet voldoende onder de aandacht is gebracht. Kaar mijne meening moet hier de volle nadruk op vallen. ... . 4.„„
Ik hoop dat Uwe Excellentie mij deze uiteenzetting ten goede zal .rillen houden. Ik heh het gevoel dat door de genoden beslissing onrecht is gedaan.
Wat den heer Douwes Dekker betreft, erken xk dat hij een uitgesproken revolutiomaaire natuur heeft, maar sedert hij
I
V f / J. I t .
-«ich van de politiek heeft afgewend, heeft hij .ich met ijve-ren energie op de ontwildceling van het Ksatrian Instituut toe-gelegd. Op aijn scholen wordt niet aan politiek gedaan, ook voor de leerkrachten ia dit buiten de achool verboden. Een van de oudere jongens die niet voor het lidmaatschap van Indonesia Moeda wilde bedanken, moest het vorige jaar de school verlaten.
De lagere school to iiandoeng i^ volgens het inspectierapport zeer foed. De handelsschool, de B:iddelbare handelsschool, ^oo-als ZB tot voor kort heette,werd door de inspectie van het
mid-delbaar onderwijs beoordeeld als een school var. een eigen ka-rakter, in het geheel niet te vergelijken met de gouvernements Mddelbare handelsschool, maar niet van een mlnderv/aardxg
ka-rakter. De heer Douwes Dekker is voor velen geen sympathieke fiPxtur, maar hij is een man van - 't klinkt wellicht een wei-nir theatraal - ridderlijke opvattingen. Door .ijn sterk re-( volutionnair temperament is het noodig, vooral op de op de I , scholen gebruikte leeroxiddelen te letten, aamierkingen hxerop
^ aijn noodig gebleken, maar de hem gegeven aanwijzingen volgt hij stipt en een op slinksche wij^e afwijken van wat hij heeft
^ aangenomen en wat hij heeft verklaard, is ten eenenmale
uitge-sloten. _ 1 ' A ' i ^ , ^
Ik hoop dat Uwe J<]xcellentio in het bovenstaaïiae aanlexding moge vinden om deze .aak in nadere overweging te nemen en h^t
door mi1 medegedeelde aan het oordeel van anderen te toetse4.
Ik achtte het mijn plicht een en ander onder de aandacht van
ïïwe Excellentie te brengen. T Met gevoelens van eerbied en hoogachting blijf ik van t/we
Excellentie de dienstwillige dienaar.
ji
^S2ê£ÏIBi^
B I J S E A. C li h i. & ft -t i . * i- '•••'v^^-1'^0 X V0\KUl'^^.Vi>^
G O U '^
••wnTwcijcai^^j
QO ii'il M B Ï M s s a 2 , J i ^ i i & H B I 2 1 > B i R O i ? O U f i ü :b ü I ï Q Q'u ^ d n A dU
. . . E O . . . B - a . . I H . M . I S B . V O . a . E . X D O . . . . M . I . . '^^ A A a o . B . . G. . . . IC i I B . a
U %f S i) ^ 'i' H o Ü v! D O ü a i. ,u .3 A w
, .„ -, V ,-, .n ,f il 2 A 4 ï 3 'I O i' II B D B! I
B B . D o ü J H S D 2 ••) !/ Cf 'Jl
3.''iidOGrag> 1 lifuupt 1 9 3 7 .
,. 1 2 / 1 6 / 3 7 . BruiclOGng. 1 fe.'U't 1937.
Am l i j a iilsoeXleatie den GouvQmeuv Generaal
•vrtn ï®a®rlfini.soh In&i'è . 3 u i t ^ n z o r g ....