1. GHelijck het sneeuw in den Somer, ende ghelijck den regen in den Oogst; also en voecht den dwaes de eere niet.
2. Ghelijck een Mussche is tot roeren, een swaluwe tot vliegen, also en komt den vloeck sonder oorsake niet.
3. De zweepe is voor het Peerdt, den muyl-bandt voor den Ezel, ende de roede voor den rugge der dwasen.
4. En antwoordt den dwaes niet naer zijne zotheyt: op dat ghy hem oock niet gelijck en zijt.
5. Antwoordt den dwaes na zijne sotheydt: op dat hy in zijne ooghen niet
wijs en sy.
6. Die geweldich drinckt, snijt hem selven de beenen af: also die redenen sendt door de handt des dwasen.
7. Gelijck het sluyten des steens in een steen-slingher: alsoo is die den dwaes eere gheeft.
9. Gelijck den doorn op gaet in de hant der dronckaerts; alsoo is oock de spreucke in den mont der dwasen.
10. Den grooten alles voort-teelende, huert oock den dwaes, huert oock de over-treders.
11. Ghelijck den Hont weder-keert tot zijn uyt-spouwsel; soo her-neemt den dwaes zijn sotheydt.
12. Siet ghy een Man, die wijs is in zijn ooghen; daer is meer hope van een dwaes, als van hem.
13. Den leuyaerdt secht, daer is een Leeuw op den wech, een Leeuw op der straten. 14. De deure keert-om op haer herre: ende den leuyaert op zijn bedde.
15. Den leuyaert bercht zijn handt in de platteele: hy is te moede die weder tot zijnen mont te brengen.
16.
†
anders smaeckelijcheyt.
Den leuyaert is wijser in zijn oogen als seven die reden†
antwoorden. 17. Een passant die hem ontset over den twist, die hem niet aen en gaet is ghelijck
die de ooren van eenen Hondt vast-grijpt.
18. Gelijck hy hem geck hout, die glynsteren, pijlen, ende de doot worpt;
19. Alsoo is den Man die zijnen naesten bedriecht, ende secht, voorwaer ick gecker mede.
20. Alsser geen hout en is, gaet het vyer uyt: alsser geen oor-blaser en is, swijcht den twist.
21. Als de doove-kole tot de gloey-kolen, ende het hout tot het vyer; soo is een Man der on-eenicheydden om twist te verwecken.
22. De woorden des oor-blasers zijn als gesmeden: ende sy dringen tot in de binnen camers des buycks.
23. Brandende lippen, ende een boos herte, sijn als schuym-silver op een teste ghedeckt.
24. Den hater is door zijne lippen onkennelic: want hy lecht bedroch in zijn herte. 26. Wort den haet door bedroch bedect; zijn quaedt sal in de vergaderinge ontdeckt
worden.
27. Die een gracht delft, sal daer in vallen: ende die een steen rolt, sal tot hem keeren. 28. De tonghe der valscheyt haet haer verdruckte: ende de smijdige mont maect
verstootinghe.
Wtlegginghe, op het sesentwintichste Capittel.
1. EEnen dwaes, die noch deucht, noch wetenschap en heeft, en behoort tot gheen staet, of eere ghevoordert te worden: want hy misbruyckt die, tot schande van andere en van hem selven. Daerom wort hy, ten rechte, vergeleken met sneeuw, of regen ontrent den Oogst, als de vruchten te velde sijn waer door sy roestich, of verrot worden, somtijts oock door stort-vlagen neder gheslagen: daer uyt dan hongher, ende perstilentie volcht. Behalven, dat die extraordinare coude in dien tijdt des jaers, als de lichamen door de warmte gheopent zijn seer ongesont, ende periculeus is. Doch het was seer ongewoonlick, ja by na een mirakel gerekent, als dat in dien tijdt geschiede. 1.Sam.14.17.
.2 Als yemant sonder oorsake een ander vloeckt, of lastert, het is te vergheefs, t'en heeft gheen vatten aen hem, het springht te rugghe, het vliecht voor by, t'en hout daer geen plaetse, het beweecht hem terstont van daer, ghelijck een Mussche gheduerich hippelt, nerghens stille blijvende, ende ghelijck een swaluwe snellick voor by vliecht.
4.5. Naere de omstanden van tijdt, plaetse, ende persoonen, moetmen somtijts den dwaes antwoorden somtijts niet.
6. Die eenen dwaes ghebruyckt tot eenige affairen, daer hy hem henen sent, snijt hem selven ghelijck de voeten af, beneemt hem selven alle middelen, om zijn sake wel uyt te richten, door yemant andes, of door hem selven, gelijck eenen dronckaert hem selven berooft van het gebruyck zijnder beenen. Want wijsheydt,
ende voorsichticheydt is soo noodich, om een saecke wel te beleyden, als de voeten om te gaen.
7. Ghelijck de heup-beenen (het sy het rechte, of het slincke of wel die beyde) om hooch, uyt haer lidt ghetrocken zijnde den mensche, die daer van creupel is, niet bequamelick gaen en can: also is oock een subtijle, aerdige spreucke, te hooch voor den dwasen, om die te verstaen, of wel te gebruycken. Dit is (mijns verstants) de simpele meeninghe. Het eerste deel deses veers beschrijft een sekere soorte van creupelen namelick, dien de heupe uytwaerts, buyten haer hollicheyt geschoten is: want soo den bal, oft hooft der heupe innewaerts uyt is, buyten sijn panneken of doosken, so wort het ongesonde been, leeger, ende over sulcx langer bevonden. Besiet hier van den aldergeleersten Chirurgijn. M. Ambrosius Paré, in zijn sesthiende boeck, het 38. ende volghende Capittel van zijn Chirurgie.
8. Die eenen dwaes eere aen doet, of tot staet ende eere verheft, is oorsake, dat hy hem selven ende andere, quaet ende schade doet: want hem eere te geven, is gelijc eenen steen in zijn slijnger te leggen: t'welck wy seggen, een dul-man een sweert geven.
9. Ghelijck eenen doorn in de hant des dronckaerdts opgaet; dat is, sweert, ende op-puylt, de wijle hy onbesuyst, ende ongevoelich henen loopt: also zijn de goede leeringe in den mont der dwaesen: want al wat in hem is, is vrot etterich, stinckende, opgeblasen: so dat hy oock de dingen, die goet zijn quaedt maeckt, ende tot quaet, ende bileinije ghebruyckt, ghelijck die de Schriftuere, ende alle goede vermaninghen spottelick misbruycken etc.
10. Den Grooten Godt, die alle wat daer is
gheschapen heeft, ende dien alles toecomt, verhuert de weereldt by blocken, ende parceelen, ghelijck zijn eyghen landt: den eenen geeft hy so veel ackers, of andere middelen, den tweeden meer, den derden min, ende volghens alst hem belieft, ende aen dien hyt belieft: want hy en sluyt hier selfs noch dwaes, noch sondaer uyt. Dit can oock also Gheestelicker wijse verstaen worden. Godt gheeft den eenen vijf talenten, den ander twee, den anderen een: den eenen huert hy tot zijnen Wijngaert ten een ure, andere ten dryen, ende soo voorts als het hem belieft: hy en siet hier noch sondaers, noch Tollenaers, noch vervolgers, noch Hoeren aen: hy volcht t'eenemael zijn souveraine wille. Doch mach dit veers oock alsoo bequamelick overgeset worden: Den grooten verseert een yegelick, ende heurt den dwaes, ende huert die over treders. Dat is, de groote, machtighe lieden verdrucken een yegelick, ende ghebruycken daer toe onverstandige, sondige menschen.
13. Siet Proverb.22.13. Hier wordt getoont, dat dit spreeck-woort oock op sulcke wijse, een weynich verandert zijnde, mach ghebruyckt worden.
14. Een leuyaerdt keert, ende draeyt hem op zijn bedde, sonder daer af te wijcken, ghelijck een deure etc.
15. Siet boven het neghenthiende Capittel veeres 24.
17. Die eenen bassenden Hondt by de ooren grijpt, is daer naer perplext, ende becommert: want hy en can hem niet gheduerich vast houden, ende laet hy hem gaen, hy sal hem bijten: also gaet het met die, die hem, sonder oorsaecke in eens anders querel steeckt: hy crijchtse somtijts beyde op den hals, ende en wert daer na niet, hoe dat hyse sonder perijckel, of schade sal