4. Nameting: kwantitatieve survey
4.4 Het oordeel over de schriftelijke slachtofferverklaring
SSV-ers is gevraagd naar hun mening over het proces van opstellen van de SSV en de aandacht die de rechterlijke macht heeft gegeven aan de schriftelijke slachtofferverklaring. Eveneens is hen gevraagd naar de door hen ervaren gevolgen en verbeterpunten.
Het opstellen van de SSV
SSV-ers zijn doorgaans tevreden over het proces van opstellen van de verklaring. De SSV gaf een correcte weergave van de gevoelens van het slachtoffer (gemiddelde score 4,2). De opsteller van de verklaring hield goed rekening met de rechten en wensen van het slachtoffer (gemiddelden beiden 4,1) en lichtte het slachtoffer goed voor (gemiddelde 3,9). Er was voldoende tijd beschikbaar voor het opstellen van de verklaring (gemiddelde 3,9) en vooraf was er voldoende informatie beschikbaar (gemiddelde 3,9). Zie tabel 4.4.
55 Tabel 4.4 Oordeel over opstellen schriftelijke slachtofferverklaring
Stelling (1= geheel mee eens, 5=geheel mee oneens) Gem. (Sd.) Ik heb vooraf voldoende informatie gekregen over de schriftelijke slachtofferverklaring 3,9 (1,0) Er was voldoende tijd beschikbaar voor het opstellen van de schriftelijke
slachtofferverklaring 3,9 (1,2)
De opsteller van de schriftelijke slachtofferverklaring heeft mij goed voorgelicht over het
gebruik van de verklaring tijdens de rechtszaak 3,9 (1,0)
De schriftelijke slachtofferverklaring gaf een correcte weergave van mijn gevoelens
over de feiten rond het misdrijf 4,2 (1,0)
De opsteller van de schriftelijke slachtofferverklaring hield goed rekening met mijn
wensen 4,1 (1,0)
De opsteller van de schriftelijke slachtofferverklaring hield goed rekening met mijn
rechten 4,1 (1,0)
N =69
De aandacht van de rechterlijke autoriteiten voor de SSV
Van degenen die een schriftelijke slachtofferverklaring hebben laten opstellen heeft een deel de rechtszaak bijgewoond. Aan hen is gevraagd of de Officier van Justitie en de rechter aandacht besteedden aan de schriftelijke slachtofferverklaring en hoe de rechter omging met de schriftelijke slachtofferverklaring.
In circa twee derde (19%+6%+35%) van de gevallen heeft de rechter en/of de Officier expliciet aandacht besteed aan de SSV, door er delen uit voor te lezen of ernaar te verwijzen. In ongeveer een derde (28%) van de gevallen blijft onbekend of de rechter of de Officier aandacht besteed heeft aan de SSV; in deze gevallen heeft het slachtoffer de terechtzitting niet bijgewoond. In 4% van de gevallen is geen aandacht besteed aan de SSV. Zie tabel 4.5.
Tabel 4.5 Aandacht rechter en Officier van Justitie voor SSV
OvJ verwees naar SSV
Totaal Nee Ja Onbekend Rechter las delen SSV voor Nee N 3 13 1 17 % 4% 19% 1% 25% Ja N 4 24 4 32 % 6% 35% 6% 46% Onbekend N 0 1 19 20 % 0% 1% 28% 29% Totaal N 7 38 24 69 % 10% 55% 35% 100%
Het blijkt dat de respondenten doorgaans positief zijn over de behandeling door de rechter, zie tabel 4.6. De rechter behandelde de verklaring op een beleefde en
56
rechtvaardige wijze (gemiddelden 4,0 en 3,7). De meest respondenten vonden dat de rechter voldoende aandacht besteedde aan de verklaring en waren van mening dat hij er net zo veel aandacht aan besteedde als hij dat in vergelijkbare gevallen zou doen (gemiddelden van 3,7 en 3,5). Ook vonden de meeste respondenten dat de rechter de schriftelijke slachtofferverklaring voldoende liet meewegen bij zijn uiteindelijke beslissing. Het is hierbij opvallend dat er geen (significante) samenhang is tussen dit oordeel en de vraag of de rechter (delen uit) de schriftelijke slachtofferverklaring voor had gelezen. Tabel 4.6 Oordeel over aandacht rechter voor de schriftelijke slachtofferverklaring
Stelling (1 = geheel mee oneens, 5 = geheel mee eens) N Gem. (Sd.)
Volgens mij besteedde de rechter even veel aandacht aan mijn schriftelijke
slachtofferverklaring als dat hij dat in vergelijkbare gevallen zou doen 23 3,5 (1,1) De rechter besteedde voldoende aandacht aan mijn schriftelijke
slachtofferverklaring 26 3,7 (1,2)
De rechter liet mijn schriftelijke slachtofferverklaring voldoende meewegen bij
zijn uiteindelijke beslissing 26 3,4 (1,4)
De rechter behandelde mijn schriftelijke slachtofferverklaring op een
rechtvaardige wijze 26 3,7 (1,2)
De rechter behandelde mijn schriftelijke slachtofferverklaring op een beleefde
wijze 27 4,0 (0,9)
De gevolgen van het opstellen van de SSV
De respondenten is gevraagd naar hun ervaring van de resultaten van de schriftelijke slachtofferverklaring. Uit tabel 4.7 wordt duidelijk dat slechts een minderheid van mening is dat zij door het opstellen van een SSV minder bang voor of boos op de dader is geworden. De gemiddelde scores zijn respectievelijk 2,5 en 2,0. Dit is een bevestiging van de resultaten van paragraaf 4.3, waaruit immers bleek dat er geen significante effecten van de SSV op de angst- en woedegevoelens van de deelnemers is af te leiden. De meeste respondenten zijn van mening dat de autoriteiten door het opstellen van de SSV beter weten hoe zij het misdrijf ervaren hebben (gemiddelde score 4,0) en bij hun beslissing beter rekening hebben kunnen houden met de gevolgen van het misdrijf voor het slachtoffer (gemiddelde score 3,5). Respondenten zijn doorgaans ook van mening dat zij door de SSV meer erkend worden en meer serieus genomen worden in het strafproces (gemiddelde scores respectievelijk 3,6 en 3,5).
De gemiddelde scores voor de invloed op de uitkomst van de zaak en de mate waarin de dader meer inzicht heeft gekregen in de gevolgen van het misdrijf voor het slachtoffer zijn respectievelijk 3,2 en 3,0. Gemiddeld genomen zijn de respondenten het met deze stelling niet eens of oneens.
57 Tabel 4.7 Oordeel over deelname schriftelijke slachtofferverklaring
Stelling (1 = geheel mee oneens, 5 = geheel mee eens) Gem. (Sd.) Door het opstellen van de schriftelijke slachtofferverklaring…
… weten de autoriteiten (zoals politie, Openbaar Ministerie en de rechter) beter hoe ik
het misdrijf ervaren heb 4,0 (1,0)
… voel ik mij als slachtoffer/nabestaande meer erkend in het strafproces 3,6 (1,1)
… voel ik mij meer serieus genomen in het strafproces 3,5 (1,2)
… hebben de autoriteiten bij hun beslissing beter rekening kunnen houden met de
gevolgen van het misdrijf voor mij 3,5 (1,1)
… heb ik het gevoel dat ik invloed uit heb kunnen oefenen op de uitkomst van de
strafzaak 3,2 (1,3)
… heeft de dader meer inzicht gekregen in de gevolgen van het misdrijf voor mij 3,0 (1,4)
… ben ik minder bang geworden voor de dader 2,5 (1,1)
… ben ik minder boos op de dader 2,0 (1,1)
n=50
Uit de hierboven gepresenteerde gegevens blijkt dat de respondenten doorgaans positief zijn over het opstellen van de schriftelijke slachtofferverklaring. Dat blijkt ook uit het rapportcijfer dat zij geven voor de schriftelijke slachtofferverklaring (gemiddelde rapportcijfer: 7,1) en wordt bovendien bevestigd door het gegeven dat zij het gebruik hiervan ook zouden aanraden aan andere slachtoffers, die in dezelfde situatie zitten (gemiddelde score: 4,0). Ondanks de overwegend positieve resultaten ziet een deel van de respondenten wel verbeterpunten. Gemiddeld genomen zijn de respondenten het iets meer eens dan oneens met de stelling dat ze meer tevreden zouden zijn over de SSV indien deze meer invloed had gehad op de zaak (score 3,5), zij hun mening over de hoogte van de straf zouden mogen geven (3,3) en hun mening over de toedracht van het misdrijf zouden mogen geven (3,3). De meeste respondenten zijn echter niet van mening dat ze meer tevreden zouden zijn geweest als ze ook van het spreekrecht gebruik hadden gemaakt (score 2,6).
Gemiddeld genomen zijn de respondenten het niet eens of oneens met de stellingen dat het opstellen van de SSV bijdraagt aan een rechtvaardige uitkomst van de zaak (score 3,2), dat het bijdraagt aan het vertrouwen in politie en justitie (3,1) en dat het helpt bij de verwerking van het misdrijf (3,0). Tabel 4.8 bevat een overzicht van deze resultaten.
58
Tabel 4.8 Oordeel over het opstellen van de schriftelijke slachtofferverklaring (n=50) Stelling (1 = geheel mee oneens, 5 = geheel mee eens)
Gem. (Sd.)
Ik zou meer tevreden zijn geweest over het opstellen van de schriftelijke
slachtofferverklaring wanneer ik mijn mening over de hoogte van de straf had mogen geven
3,3 (1,3)
Ik zou meer tevreden zijn geweest over het opstellen van de schriftelijke
slachtofferverklaring wanneer ik mijn mening over de toedracht/het verloop van het misdrijf had mogen geven
3,3 (1,2)
Ik zou meer tevreden zijn geweest over het opstellen van de schriftelijke
slachtofferverklaring wanneer deze meer invloed had gehad op de uitkomst van de zaak
3,5 (1,1)
Ik zou meer tevreden zijn geweest over het opstellen van de schriftelijke
slachtofferverklaring als ik ook van het spreekrecht gebruik had gemaakt 2,6 (1,1) Het opstellen van de schriftelijke slachtofferverklaring draagt bij aan een
rechtvaardige uitkomst van de strafzaak 3,2 (1,2)
Het opstellen van de schriftelijke slachtofferverklaring heeft mij geholpen bij de
verwerking van het misdrijf 3,0 (1,3)
Het opstellen van de schriftelijke slachtofferverklaring draagt bij aan mijn vertrouwen
in politie en justitie 3,1 (1,2)
Ik zou het opstellen van de schriftelijke slachtofferverklaring aanraden aan een
slachtoffer/nabestaande die hetzelfde heeft meegemaakt als ik 4,0 (1,0)
Rapportcijfer schriftelijk slachtofferverklaring 7,1 (1,8)
n=50