Het ondersteunen van het kind als ouder/omgeving

tijd dragen. Ze wisselen daarom snel af naar spel, lachen… Voor de omgeving kan het lijken alsof kinderen het overlijden van jullie dierbare niet zo erg vindt. Niets is minder waar, maar kinderen zijn cognitief en emotioneel nog niet in staat om gedurende lange onafgebroken tijd met hun verdriet bezig te zijn. Wat kan je als ouder/omgeving doen om je kind te ondersteunen?

● Heel jonge baby’s en kinderen hebben nood aan een vaste persoon die instaat voor hun dagelijkse verzorging, knuffels, spelletjes.

Dit is belangrijk om vertrouwen en hechtingsrelaties te kunnen opbouwen. Wanneer je als ouder voelt dat je verdriet overheerst en het moeilijk is om aan alle noden van je kind te voldoen, is het aangewezen om tijdelijk een vaste persoon (grootouder, nonkel/

tante, onthaalouder…) aan te duiden die deze taken op zich neemt.

● Indien een kind ingelicht dient te worden over het overlijden van een dierbare, geef je best eerlijke informatie over de oorzaak en de aard van het overlijden, aangepast aan de leeftijd van je kind. Jongeren kunnen en willen meer informatie dan een kindje van 3 jaar. Dergelijke moeilijke boodschap wordt best gegeven door een vertrouwenspersoon (ouder, grootouder…) en hoeft niet lang te zijn. Het is voor een kind gemakkelijker om de boodschap te begrijpen indien deze rechtuit verteld wordt in plaats van in een lang verhaal, omdat ze hun aandacht maar gedurende een beperkte tijd kunnen bijhouden.

● Indien kinderen reeds op de hoogte zijn van het overlijden van jullie dierbare, is het aangewezen om uit te leggen wat de dood betekent.

Hierbij kan bijvoorbeeld uitgelegd worden dat het hart van jullie dierbare niet meer klopt, dat hij/zij niet meer ademt. Kinderen hebben nood aan een concrete uitleg en zullen ook concrete vragen stellen.

● Jullie eigen emoties dienen niet onderdrukt of verborgen te worden voor de kinderen. Ze voelen deze emoties toch aan en kunnen leren dat emoties er mogen zijn, dat jullie dierbare gemist wordt en zal blijven worden.

● Heel vaak belangrijk bij een rouwproces, is de mogelijkheid om afscheid te kunnen nemen. Kinderen mogen hierbij zeker betrokken worden, maar mogen niet gedwongen of verplicht worden om afscheid te gaan nemen. Indien kinderen de overledene liever niet bezoeken, kunnen ze ook vanop een afstand afscheid nemen, door bijvoorbeeld een tekening te maken die bij de uitvaart op de kist gelegd kan worden, een brief te schrijven die meegegeven kan worden met de overledene of voorgelezen kan worden tijdens de dienst. Indien kinderen wel afscheid willen nemen van de overledene, is het belangrijk dat ze hierop goed voorbereid worden. Ze hebben nood aan een concrete uitleg van wat ze te zien zullen krijgen, hoe ligt de overledene erbij, hoe is de ruimte aangekleed… Dit kan hen helpen om reeds een beeld te vormen voordat ze op bezoek gaan. Informatie die kinderen niet hebben, vullen ze aan vanuit hun fantasie, wat vaak misverstanden en angsten kan uitlokken bij kinderen.

● Kinderen zullen hun vragen vaak op onverwachte momenten stellen (bij bedtijd, wanneer jullie samen een activiteit ondernemen…).

Neem de tijd om uw bezigheden even stop te zetten en te luisteren naar de vragen en bezorgdheden van het kind.

● Verwerken van verdriet gebeurt door vragen te stellen, niet door het vinden van antwoorden. Geef uw kind de kans om alle vragen te stellen die hij/zij heeft en probeer hierbij zo eerlijk en correct mogelijk te antwoorden. Indien u het antwoord ook niet weet, mag u dit zeker ook zeggen. Kinderen mogen leren dat volwassenen niet alles weten en sommige vragen niet beantwoord kunnen worden.

Het stellen van de vragen kan vaak heilzamer zijn dan het verkrijgen van alle antwoorden.

● Op momenten dat kinderen hun verdriet toelaten, kunnen hun emoties wel bijzonder explosief (agressief) zijn. Hierbij is het voor de omgeving belangrijk om aandachtig te luisteren naar alle emoties en het gevoel te geven dat ze deze gevoelens mogen uiten.

● Tijdens een rouwproces kunnen kinderen regressief gedrag vertonen. Dit betekent dat ze lijken terug te vallen naar een vorige ontwikkelingsfase. Een kind dat bijvoorbeeld zindelijk was, krijgt opnieuw accidentjes. Een jongere stort zich in asociaal of agressief gedrag. Hierbij is het belangrijk stil te staan bij de betekenis van dit gedrag in plaats van te straffen. Open de dialoog met de jongere en luister naar wat onder deze gedragingen zit.

● Rouwreacties van kinderen kunnen vaak pas maanden na het overlijden van uw dierbare optreden. Kinderen vertonen vaak

‘uitgestelde rouw’. Dit betekent dat ze pas starten met hun rouwproces wanneer ze merken dat hun ouder(s) en omgeving opnieuw meer stabiliteit gevonden hebben en reeds een deel van hun rouwproces doorgemaakt hebben. Dit biedt kinderen een veiligere omgeving om ook hun emoties te kunnen doorleven.

● De belangrijkste taak als ouder en omgeving is om een veilige omgeving te creëren voor uw kind, met warmte, genegenheid en beschikbaarheid. Dit is een basisvereiste – zowel voor u als voor uw kind- om het rouwproces te kunnen aanvatten.

Net zoals bij volwassenen, nemen ook kinderen rouw een leven lang met zich mee. Het is onmogelijk om een tijdslimiet te hanteren waarbinnen kinderen het overlijden van een dierbare moeten verwerken. Bij elke leeftijdsfase kan dit verdriet opnieuw de kop opsteken. Een blijvende openheid en bereidwilligheid om naar kinderen en jongeren te luisteren, is belangrijk.

Heeft jouw kind moeilijkheden tijdens het verwerkingsproces, aarzel dan zeker niet om de kinderpsychologe te contacteren op het nummer:

058/333.233.