5. Discussie en Conclusie
5.1 Samenvatting van de observaties en discussie
5.1.1 Handelingen en Control Information (PAT-analyse)
Ter uitleg van bovenstaande antwoorden op de deelvragen is uit de analyse van de Control Information en de handelingen geobserveerd dat binnen de handelingen die weergegeven zijn in de afbeeldingen het proces (Process) van de kernhandeling (Core) die moet worden gedaan (Obligatory) om de taak succesvol uit te voeren, het meest voorkomt.
De afbeeldingsanalyse leverde als observatie op dat er meer specificaties binnen de handelingen in beeld zijn uitgelegd dan in de tekst terug te lezen zijn. De verhouding tussen TMI en AMI geeft aan dat de relatie tussen tekst en beeld scheefloopt. Daarnaast is opvallend dat de positie van zowel de hulpverlener als van het slachtoffer bij de tekst (TMI) achterwege gebleven in de eerstehulpinstructie, in tegenstelling tot de beschrijving van de afbeelding (AMI), waarin deze wel duidelijk is uitgelegd.
Algemene observatie: er is meer gebruik gemaakt van specificaties in de beschrijving van de afbeelding (AMI) dan in de tekst van de instructies (TMI). Wanneer de lezer van de eerstehulpboeken zich enkel richt tot één modaliteit, kunnen handelingen niet worden begrepen en kunnen er fouten ontstaan bij de uitvoering. Een afbeelding heeft in de eerstehulpinstructies een belangrijke functie, het dient als controle informatie van hetgeen er in de tekst is genoemd als instructie.
5.1.2 Specificaties
Uit onderzoek is gebleken dat bij de analyse van de specificaties er een relatie bestaat tussen de instructietekst en de afbeelding. Indien de specificaties – Position, Direction, Distance, Location,
Time en Other – duidelijk worden gebruikt in zowel de tekst als in de afbeeldingen binnen
Multimodale Instructies, zouden eerstehulpinstructies gemakkelijker te volgen zijn voor de lezer en gebruiker.
Het blijkt dat in de tekst vaak significante stappen worden overgeslagen, omdat men ervan uitgaat dat de lezer deze instructie vanuit een eerdere uitleg in het instructieboek al begrepen heeft. Om op de eerdere observaties terug te komen is het advies om zowel de tekst als de afbeelding met behulp van de specificaties, die een duidelijke uitleg geven van de manier hoe een handeling uit te voeren, zo te verduidelijken dat de wijze waarop een slachtoffer gedraaid moet worden in een noodsituatie, volkomen helder is.
5.2 Reflectie
Dit onderzoek naar eerstehulpinstructies heeft meer inzicht gegeven in de functie van afbeeldingen bij de teksten in Multimodale Instructies. Opvallend is dat ik bij het lezen van iedere stap van een eerstehulpinstructie de afbeeldingen continue gebruik om te controleren of datgene dat in de tekst staat ook is afgebeeld in de afbeelding. De afbeelding heeft hiermee een belangrijke controlerende – en instruerende werking.
informatievoorziening in tekst en beeld in de eerstehulpinstructie. Een gedetailleerde analyse zoals in dit onderzoek vereist een zorgvuldige bepaalde en beperkte corpussamenstelling, waardoor de resultaten niet zonder meer op andere instructies of andere eerstehulpboeken overdraagbaar zijn. Ik wil wel opmerken dat soms de tekst, echter in dit geval met name de afbeeldingen subjectief geïnterpreteerd kunnen worden. Dit in combinatie met de theorieën die binnen dit onderzoek bestaan, heeft laten zien dat er geen eenduidigheid is ten aanzien van de interpretatie van het onderzoek naar Multimodale Instructies onder de diverse onderzoekers. Dit onderzoek dat ik grondig en met de begeleiding van de projectleider heb uitgevoerd in verschillende stappen heeft een schat aan informatie opgeleverd. Ik hoop dan ook dat deze informatie voor een volgende onderzoeker van waarde kan zijn om verder mee te werken binnen het PAT-project.
5.3 Vervolgonderzoek
Het corpusonderzoek heeft veel interessante bevindingen en inzichten opgeleverd die suggesties kunnen geven voor mogelijk vervolgonderzoek.
1. Een interessante suggestie voor vervolgonderzoek zou zijn om in een testsituatie een aantal leken de draaihandelingen die genoemd zijn in mijn corpus te laten uitvoeren enkel en alleen op basis van de tekst versus de tekst-beeld combinatie. De uitkomsten kunnen een indruk gegeven van de relevantie van tekst ten opzichte van de combinatie tekst en beeld.
2. Een vervolgonderzoek zou kunnen zijn om in detail het causaal verband tussen Control Information en de handelingen (Actions) nauwkeuriger in kaart te brengen. Hiermee zou aangetoond kunnen worden of er een specifieke relatie bestaat tussen de specificaties en de Control Information en/of de handelingen zoals nu gebruikt in het PAT-annotatiemodel. Ofwel moeten Specifications worden gekoppeld aan Controle Information of aan handelingen (Actions)?
3. Een derde mogelijkheid voor vervolgonderzoek is een onderzoek naar de specificaties, die door dit onderzoek zijn toegevoegd aan het annotatieschema, toe te passen op eerstehulp-instructievideo’s.
De uitkomsten van dit onderzoek kunnen gebruikt worden om multimodale instructies te formuleren en richtlijnen te schrijven voor auteurs van gerichte multimodale instructies.
Literatuur
Barthes, R. (1964). Rhétorique de l’image. Communications, 4, 40-51.
Barthes, R. (1977). The rhetoric of the image. In image-Music-Text, 32-51. London: Fontana. Bateman, J.A. (2014). Multimodal Coherence Research and its Applications. In: The Pragmatics of
Discourse Coherence. Edited by H. Gruber and G. Redeker. (Pragmatics & Beyond New Series,
Vol. 254). 145-177. Amsterdam: Benjamins.
Baxter, L.A. & Babbie, E. (2004). The Basics of Communication Research. Belmont, USA: Thomson Wadsworth.
Beukering, M. van, en Schouten, N. (2017). EHBO Leren & Doen. Het complete praktijkboek. (2e druk) Arnhem: Nationale Bond EHBO.
Blokzijl, W. en Andeweg, B. (2006). De effectiviteit van tekstdia’s vergeleken met die van visualiseringen in mondelinge presentaties. Tijdschrift voor Taalbeheersing – 28 (2006), nr. 2, 108-124.
Borger, A.C. (2018). Sluis, I van der., Redeker, G. (2018) Multimodale analyse van EHBO-
instructievideo’s. Poster presented at the 28th Anéla. VIOT Juniorendag, Tilburg, 20 april 2018. Bransford, John D., Marcia K. Johnson (1973). The consideration of some problems of
comprehension. https://doi.org/10.1016/B978-0-12-170150-5.50014-7.
Bransford, J., & Johnson, M. (1973). Considerations of some problems of comprehension.
In W.G. Chase (Ed), Visual information processing (pp.383-438) London: Academic Press. [3.6, 4.6, 13.3].
Buisman, S. (2018). Instructieoptimalisatie door middel van de juiste combinatie van tekstlengte en tekstinhoud. Een onderzoek naar de tekstlengte en tekstinhoud op de cognitieve verwerking en beoordeling van multimodale instructies voor de stabiele zijligging. Masterscriptie Communicatie-
en Informatiewetenschappen, Rijksuniversiteit Groningen.
Bustam, Muhammad Rayhan, S.S. (2011). Analysing Clause by Halliday’s Transitivity System. Jurnal Ilmu
Sastra Vo.6, No.1., Mei 2011. Hal 22-34.
Chandler, D. (1997). Visual Perception I. Photographic realism works to naturalize Comprehension. United Kingdom: UWA.
Chandler & Sweller (1992). The split-attention effect as a factor in the design of instruction. British Journal
of Educational Psychology, 62(2), 233–246.
Dijk, J.A. van (2016). Een onderzoek naar de codering van Multimodale Instructies (MI). Masterscriptie Communicatie- en Informatiewetenschappen, Rijksuniversiteit Groningen.
Falke, E. (2018). Systematische analyse van tekst en beeld in EHBO-instructies. Een Corpusanalyse naar de 26e en 27e druk van het Oranje Kruis boekje. Masterscriptie Communicatie- en
Informatiewetenschappen, Rijksuniversiteit Groningen.
Halliday, M.A.K. (1981a). An introduction to Functional Linguistics. London: Oxford University Press. Halliday (1985). An Introduction to Functional Grammar. London: Edward Arnold. (2nd. edition 1994):
page numbers in the text refer to the second edition).
Hoeken, H. J. Hornikx en L. Hustinx (2009). Overtuigende teksten. Onderzoek en ontwerp. Bussum: Uitgeverij Coutinho.
Hooijdonk, C. van & Krahmer, E. (2008). Information Modalities for Procedural Instructions: The Influence of Text, Pictures, and Film Clips on Learning and Executing RSI Exercises. IEEE Transactions on
Professional Communication, 51 (1), 1-13.
Hooijdonk, C.M.J. van & Spooren, W.P.S. (2011). De rol van beeld tekstverwerking: een overzicht van bestaand onderzoek. Tijdschrift voor Taalbeheersing – 33, nr. 2, 233-3248.
Houts, P.C., Doak, C.C., Doak L.G. en Loscalzo, M.J. (2006). The role of pictures in improving health communication: a review of research on attention, comprehension, recall, and adherence. Patient
Education and Counselling, 61(2), 173-190.
Karreman, J. & Steehouder, M. (2000). De verwerking van stapsgewijze instructies. Tijdschrift voor
Taalbeheersing, 22 (3), 220-239.
Karreman, J. & Steehouder, M. (2002). De invloed van systeeminformatie op de transfer van procedurele kennis. Tijdschrift voor Taalbeheersing, 24 (4), 332-345.
Karreman, J., Loorbach, J. en Steehouder, M. (2013). Effecten van motiverende elementen in instructieve teksten. Tijdschrift voor Taalbeheersing, 35 (2), 144-159.
Koenen, M.J. & Drewes, J.B. (1987). Wolters’Woordenboek Nederlands, Wolters-Noordhoff: Groningen. Kools, M. van de Wiel, M.W.J., Ruiter, R.A.C. & Kok, G. (2006). Pictures and text in instructions for medical
devices: Effects on recall and actual performance. Patient Education and Counselling, 64(1-3), 104-111.
Leito, S. (2013). Breng het geheel al roerend aan de kook. Masterscriptie Communicatie- en
Informatie-wetenschappen, Rijksuniversiteit Groningen.
Loorbach, Karreman, J. en Steehouder, M. (2013).Effecten van motiverende elementen in instructieve teksten. Tijdschrift voor taalbeheersing, 35(2), 144-159.
Maes, F. & Schilperoort, J. (2002). Moeilijk lezen makkelijk maken, of omgekeerd: Het effect van beeld op tekst. In: Kurvers, J. en Mooren, P. (eds). Moeilijk lezen Makkelijk Maken: De veelzijdige zwakke lezer. Leidschendam: Biblion Uitgeverij.
Maat, Henk Pander (2006). De effectiviteit van tekst en beeld.: Ter inleiding. Tijdschrift voor
49–63. https://doi.org/10.1037/0022-0663.88.1.49.
Martinec, R. and Salway, A. (2005). A system for image-text relations in new (and old) media. Visual
Communication 4(3). 337-371.
Mayer, Richard E. (2003). The promise of multimedia learning: using the same instructional design methods across different media, Learning and Instruction 13, 125–139.
Mayer, R. E., Steinhoff, K., Bower, G., & Mars, R. (1995). A generative theory of textbook design: Using
annotated illustrations to foster meaningful learning of science text. Educational Technology
Research and Development, 43(1), 31–43. https://doi.org/10.1007/BF02300480.
Meijer, D. (2019). Labels voor instructievideo’s, In or out. Masterscriptie Communicatie- en
Informatie-wetenschappen, Rijksuniversiteit Groningen.
Oranje Kruis (2016). Het Oranje Kruis boekje: de officiële handleiding voor EHBO. (27e druk) Den Haag: Thieme Meulenhoff.
Oranje Kruis (2017). Het Oranje Kruis Jeugdboekje. (2e druk) Den Haag: © Het Oranje Kruis. PAT: Pictures and Tekst [webpagina] (2018). Retrieved from:
https://www.rug.nl/research/clcg/research/dc2017_/dcresearchprojects/pat/. Rode Kruis (2017). EHBO Cursusboek (versie 0.1) Den Haag: Het Nederlandse Rode Kruis. Rozeman, C. (2015). Ingewikkeld? Pijlen en handen maken het makkelijk! Een onderzoek
naar de invloed van handen en pijlen in medische instructies en zelfzorgmiddelen. Masterscriptie
Communicatie- en Informatiewetenschappen, Rijksuniversiteit Groningen.
Sticht, T (1985). Understanding readers and their uses of texts. In: T.M. Duffy & R.H. Waller (eds)
Designing usable texts. (315-340). Orlando: Academic Press.
Schellens, P.J., R. Klaassens en S. de Vries (1996). Communicatiekundig ontwerpen: methoden,
perspectieven en toepassingen. Assen: Van Gorcum & Comp. B.V.
Sluis, I. van der, Eppinga, A.N., Redeker, G. (2017). Text-Picture Relation in Multimodal Instructions. In
Proceedings of the IWCS workshop on Foundations of Situated and Multimodal Communication.
Smelik, A. (1999). Effectief beeldvormen. Theorie, analyse en praktijk van beeldvormingsprocessen. Assen: Van Gorcum.
Steehouder, M., & Jansen, C. (1997). Handleidingenwijzer; Gids voor het schrijven van
computerhandleidingen. Den Haag: Sdu Uitgevers.
Tâm, Nguyen Thi Minh (2012). The Notion of Clause Complex in Systemic Functional Linguistics. VNU Journal of Foreign Studies, Vol. 29, No. 4 (2013) 25-36.
https://www.rug.nl/research/clcg/research/dc2017_/dcresearchprojects/pat/publications. Online: Van Dale
Bijlagen
Bijlage A: Corpus
Bijlage B: Annotatieschema Ellen Falke (2018) Bijlage C: Annotatiemodel Desi Meijer (2019) Bijlage D: Definitief (vernieuwde) annotatieschema
Bijlage E: Subcategorieën en aantallen Specificaties met definities in Corpus Bijlage F:
Kruistabel Subcategorieën Specificaties
Bijlage G:
Corpus KAAL – zie Excel file
Bijlage H: