4. Conclusies en aanbevelingen
5.6 Groene daken in een stedelijke groenstructuur
Hoe zijn groene daken in passen in een stedelijke groenstructuur? Zoals door Husslage (2001) voorgesteld, kan stedelijk groen worden verbonden tot een stedelijke
groenstructuur. Groene daken zouden hieraan een bijdrage kunnen leveren indien er rekening wordt gehouden met een aantal zaken. Door daken een soort van verbindingen te laten zijn tussen openbare groenvoorzieningen als parken en plantsoenen, kan er een structuur ontstaan waarin de verschillende ecologische functies van groen optimaal tot uitwerking komen. Wanneer er naast de ecologische functies ook aandacht wordt
38
besteedt aan bijvoorbeeld de educatieve functies van groen, wordt het belang van een stedelijke groenstructuur en het gebruik van groene daken hierin duidelijker.
Omdat daken in bezit zijn van particulieren, bedrijven en instellingen kan de gemeente een stimulerend beleid hierop voeren. Hierbij zou rekening gehouden moeten worden met duurzame waarden en hoe hier met beleid op in te springen. Zoals Young et al.
(2010) en Dietz et al. lieten zien gaan aan duurzaam gedrag duurzame waarden vooraf.
Dit kwam ook naar voren in dit onderzoek. Een voorbeeld waarin dit schijnbaar naar voren komt, is de wijk waar de familie Krop woont. Ondanks een voorlichting waardoor de bewoners verondersteld worden genoeg kennis van groene daken te hebben en een subsidieprogramma voor groene daken, koos de meerderheid van de bewoners niet voor groene daken. Deze wijk is interessant als case voor verder onderzoek om de vraag waarom een meerderheid niet koos voor groene daken te beantwoorden.
Een van de beperkingen op dit onderdeel is dat de beantwoording van deze vraag grotendeels afhangt van mijn interpretatie van de literatuur. Voor een vollediger begrip van dit onderwerp zou het beter zijn als hier meer onderzoek naar wordt gedaan. Een interdisciplinair onderzoek met zowel ecologie- als maatschappijwetenschappers kan een beter inzicht gegeven, gebaseerd op de unieke lokale context van Amsterdam. Mijn interpretatie is in dat opzicht slechts een aanzet het begrijpen van stedelijke
groenstructuren en de rol van vegetatiedaken hierin. Voor een vollediger onderzoek is er meer tijd nodig, vooral om netwerken op te bouwen. Op die manier kan er meer inzicht worden verkregen in de vaak complexe en veranderlijke organisatiestructuren achter groene daken. Ook komt er dan wellicht een beter zicht op de particuliere dakeigenaren en hun motieven. Die blijven in dit onderzoek een beetje onderbelicht.
5.7 Aanbevelingen
Voorgaande beperkingen in acht nemend, volgen hier een aantal aanbevelingen voor verder beleid. Ten eerste de suggestie van Geertje Wijten dat het beter is om beleid voor groene daken en zonnepanelen onder te brengen bij één wethouder, dan wel een betere afstemming te krijgen tussen deze beleidsgebieden. Op die manier ontstaat er geen concurrentiestrijd tussen groene daken en zonnepanelen en kan er een complementair beleid worden gemaakt. Ten tweede is het belangrijk te kijken naar de verschillende functies van groene daken. Door goed in kaart te brengen waar de behoefte bestaat voor bepaalde functies en daar als gemeente op aan te sturen, kunnen groene daken een effectievere bijdrage leveren dan ze nu doen. Dit komt deels overeen met de suggestie van Carter & Fowler (2008) om per gebied de specifieke omstandigheden te bepalen en daar beleid op aan te passen. Bij veel dichte bebouwing en “verstening” kunnen groene daken bijvoorbeeld een bijdrage leveren aan zowel de waterberging, als aan de
stedelijke biodiversiteit. Ten derde is meer voorlichting vanuit de gemeente Amsterdam, via de DRO een goed idee. Francis & Lorimer (2011) gaven al aan dat een effectief groene daken beleid valt of staat bij de juiste voorlichting en samen werking tussen gemeente en andere actoren. Een positief teken in dit geval is de recente aankondiging van het project waarin DRO samenwerkt met andere partijen om in het centrum een gebied van een hectare aan groene daken te realiseren. Met een brede samenwerking en een goede voorlichting is dat wellicht de aanzet tot een groen daklandschap van
Amsterdam.
39
Bronnen
Ayuu Architecten (2009) Daktuin. http://www.aayu.eu/projecten/bio-renovatie/daktuin-1/daktuin-1-p1/ (geraadpleegd 1 augustus 2013).
Barr, S., Gilg, A. (2006) Sustainable lifestyles: Framing environmental action in and around the home. Geoforum 37: 906-920.
Baumann, N. (2006) Ground-nesting birds on green roofs in
Switzerland: preliminary observations, Urban Habitats 4 (1): 37-50.
Boer, de, H., Meijer, V., Kessel, van, E., Mattie, E., Karsijns, N. (2013) Het historisch daklandschap, studie naar mogelijkheden voor duurzaamheid in het daklandschap van het historisch centrum van Amsterdam. Amsterdam: Gemeente Amsterdam Stadsdeel Centrum.
Bouwwereld.nl (2012) Daktuin geeft pand meerwaarde.
http://bouwwereld.nl/project/daktuin-geeft-pand-meerwaarde/ (geraadpleegd 24 juni 2013).
Brenneissen, S. (2006) Space for urban wildlife: designing green roofs as habitats in Switzerland, Urban Habitats 4 (1): 27-36.
Breukers, S. (2006) Changing institutional landscapes for implementing wind power.
Amsterdam: Vossiuspers UvA – Amsterdam University Press.
Brooklyngrangefarm.com (2012) About our farm.
http://www.brooklyngrangefarm.com/aboutthegrange/ (geraadpleegd 13 juni 2013).
Bryman, A. (2008) Social Research Methods. Third Edition. Oxford: Oxford University Press.
CBS, PBL, Wageningen UR (2010) Beschikbaarheid groen in de stad, 2000 – 2006.
http://www.compendiumvoordeleefomgeving.nl/indicatoren/nl0299-Beschikbaarheid-van-groen-in-de-stad.html?i=13-46 (geraadpleegd 10 juni 2013).
Cheisura, A. (2004) The role of urban parks for the sustainable city, Landscape and Urban Planning, 68: 129-138.
Carter, T., Fowler, L. (2008) Establishing green roof infrastructure through
environmental policy instruments, Environmental Management 42: 151-164.
Dakakker.nl (2013) Het eerste grote stadslandbouwdak van Europa.
http://www.dakakkers.nl/index.php?text_ID=97&subonderwerp_ID=78 (geraadpleegd 13 juni 2013).
Dietz, T., Fitzgerald, A., Schwom, R. (2005) Environmental values, Annual Review of Environment & Resources 30: 355-372.
DRO Amsterdam (2013) Atlas stadsparken Amsterdam. Amsterdam: Gemeente Amsterdam Dienst Ruimtelijke Ordening.
DRO Amsterdam (2004) Handleiding daktuinen. Amsterdam: Gemeente Amsterdam Dienst Ruimtelijke Ordening.
Francis, R. A., Lorimer, J. (2011) Urban reconciliation ecology: The potential of living roofs and walls. Journal of Environmental Management 92: 1429-1437.
Gemeente Amsterdam (2013) 1 hectare natuur op Amsterdamse daken.
http://www.amsterdam.nl/toerisme-vrije-tijd/groen-natuur/nieuws/groennieuws/groene-daken/1-hectare-natuur/ (geraadpleegd 7 juli 2013).
Gemeente Amsterdam (2003) Kiezen voor Stedelijkheid. Amsterdam: Gemeente Amsterdam.
40
Gemeente Amsterdam (2010) Subsidieverordening groene daken en muren gemeente Amsterdam. Amsterdam: Gemeente Amsterdam.
Getter, K.L., Bradley Rowe, D., 2006. The role of green roofs in sustainable development. HortScience 41: 1276-1286.
Getter, K. L., Bradley Rowe, D., Robertson, G. P., Cregg, B. M., Andresen, J. A. (2009) Carbon sequestration potential of extensive green roofs, Environmental Science &
Technology 43 (19): 7564-7570.
Google (2013) Google Maps. https://maps.google.com/maps (geraadpleegd 11 juni 2013).
Gotham Greens (2013) Our Farm. http://gothamgreens.com/our-farm/ (geraadpleegd 16 juni 2013).
GWL-terrein.nl (z.j.) het GWL-terrein: Nederlands eerste duurzame wijk.
http://www.gwl-terrein.nl/?home (geraadpleegd 13 juni 2013).
Henry, A., Frascaria-Lacoste, N. (2012) The green roof dilemma - Discussion of Francis and Lorimer (2011) Journal of Environmental Management 104: 91-92.
Hui, S. C. M. (2011) Green roof urban farming for buildings in high-density
urban cities. Invited paper for the Hainan China World Green Roof Conference 2011, 18-21 March 2011, Hainan (Haikuo, Boao and Sanya), China.
Husslage, W. (2001) De stedelijke groenstructuren van Europa. In: Groenendijk, J., De Klerk, L. (red.) Milieugeografie en –planologie voor behoedzamen. Utrecht:
Uitgeverij Jan van Arkel: 135-158.
Kadas, G. (2006) Rare Invertebrates Colonizing Green Roofs in London. Urban Habitats 4 (1): 66-86.
Morancho, A. B. (2003) A hedonic valuation of urban green areas, Landscape and Urban Planning, 66: 35-41.
Obendorfer, E., Lundholm, J., Bass, B., Coffman, R. R., Doshi, H. (2007) Green roofs as urban ecosystems: ecological structures, functions, and services. BioScience 57 (10): 823-833.
O+S Amsterdam (2012) Amsterdam in cijfers, Jaarboek 2012. Amsterdam: Bureau Onderzoek en Statistiek.
Rosol, M. (2010) Public participation in post-fordist urban green space governance: the case of community gardens in Berlin. International Journal of Urban and
Regional Research 34 (3): 548-563.
SRVU (z.j.) Project Parkdak. Een Studenten Initiatief. Amsterdam: Studentenraad der Vrije Universiteit.
The Perennial Plate (2013) Episode 110: A Tale of Two Rooftops.
http://www.theperennialplate.com/episodes/2013/01/episode-110-a-tale-of-two-rooftops/ (geraadpleegd 9 juni 2013).
Virtanen, P. (2003) Local management of global values: community-based wildlife management in Zimbabwe and Zambia. Society and Natural Resources 16: 179-190.
Vringer, K., Vollebergh, H., Soest, D., van, Heijden, E., van der, Dietz, F. (2013) Dilemma’s rond duurzame consumptie. Den Haag: Planbureau voor de Leefomgeving.
VU (2013) Wat is de USR? http://www.studentenraad.vu.nl/nl/universitair/wat-is-de-usr/index.asp (geraadpleegd 18 juni 2013).
41
Whittinghill, L. J., Rowe, D. B., Cregg, B. M. (2013) Evaluation of vegetable
production on extensive green roofs, Agroecology and Sustainable Food Systems 37: 465-484.
Wong, N. H., Tay, S. F., Wong, R., Ong, C. L., Sia, A. (2003) Life cycle cost analysis of rooftop gardens in Singapore. Building and Environment 38: 499-509.
Yin, R. K. (2009) Case study research: design and methods. Fourth Edition. Los Angeles/London/New Delhi/Singapore/Washington D.C.: Sage Publications.
Young, W., Hwang, K., McDonald, S., Oates, C. J. (2010) Sustainable consumption:
green consumer behavior when purchasing products. Sustainable Development 18: 20-31.
Yuen, B., Nyuk Hien, W. (2004) Resident perceptions and expectations of rooftop gardens in Singapore, Landscape and Urban Planning 73: 263-276.
Zuidpark.nl (2013) Duurzaamheid. http://zuidpark.nl/over-zuidpark/duurzaamheid/
(geraadpleegd 24 juni 2013).
Lijst van afbeeldingen
Afbeelding titelblad. Daklandschap Nieuwendijk met toepassing van groene daken [montage]. Uit: Boer, de, H., Meijer, V., Kessel, van, E., Mattie, E., Karsijns, N.
(2013) Het historisch daklandschap, studie naar mogelijkheden voor
duurzaamheid in het daklandschap van het historisch centrum van Amsterdam.
Amsterdam: Gemeente Amsterdam Stadsdeel Centrum.
Afbeelding 1.1 Doorsnede vegetatiedak. Habitos.be.msn.com (2012)
http://habitos.be.msn.com/files/fotos/61/8561/foto_190.jpg (geraadpleegd 11 augustus 2013).
Afbeelding 1.2 Extensief dak met zonnecollectoren. Gemeente Amsterdam (2013) http://www.amsterdam.nl/publish/pages/463665/700px/soetendaal.jpg (geraadpleegd 16 juni 2013).
Afbeelding 1.3 Intensief dak boven ondergrondse parkeergarage aan de Hoogte Kadijk, Amsterdam. Uit: DRO Amsterdam (2004) Handleiding daktuinen. Amsterdam:
Gemeente Amsterdam Dienst Ruimtelijke Ordening.
Afbeelding 1.4 Dakakker in Brooklyn, New York. Ghassan Alawi Blog (2011)
http://ghassancontracting.files.wordpress.com/2011/04/46.jpg (geraadpleegd 13 juni 2013).
Afbeelding 4.1 Sedumdak met zonnecollectoren familie Krop. Eigen foto familie Krop (2013).
Afbeelding 4.2 Het GWL-terrein. KCAP Architects & Planners (z.j)
http://www.kcap.eu/nl/projects/v/gwl_terrein/730f (geraadpleegd 18 juni 2013).
Afbeelding 4.3 De daktuin van de VU, nog onvoltooid. Karres en Brands Landschapsarchitecten (2013)
http://www.karresenbrands.nl/_FOTO/nieuws/S160_003.jpg (geraadpleegd 18 juni 2013).
Afbeelding 4.4 Daktuin Zuidpark. Bouwwereld.nl (2012) http://bouwwereld.nl/wp-content/uploads/2012/11/tuin2-580x385.jpg (geraadpleegd 18 juni 2013).
Afbeelding 4.5 Groenten, kruiden en bloemen in bakken en potten op een dakterras.
Cityplot.org (2013) http://nederlands.cityplot.org/files/2013/04/cityplot-seapaardamsterdam1.jpg (geraadpleegd 2 juni 2013).
42
Afbeelding 4.6 Particuliere daktuin Amsterdam West. Aayu Architecten (2009) http://www.aayu.eu/projecten/bio-renovatie/daktuin-1/daktuin-1-p1/
(geraadpleegd 18 juni 2013).
Afbeelding 4.7 Particulier dakterras. Eigen foto (2013).
Afbeelding 4.8 Het hoofdgebouw van de VU aan de Boelelaan. Google (2013)
https://maps.google.com/maps?q=VU+University,+De+Boelelaan,+Buitenveldert -West,+Amsterdam,+The+Netherlands (geraadpleegd 11 augustus 2013).
43