Gevolgen verantwoordelijkheid voor rechten van betrokkenen

De verantwoordelijkheid van social media platforms om zorg te dragen voor de bescherming van het recht op vrijheid van meningsuiting van hun gebruikers, heeft mijns inziens in beginsel geen negatieve invloed op de rechten van betrokkenen, waaronder het recht op verwijdering. Zoals volgt uit paragraaf 4.3 wordt bij een belangenafweging ook de impact op het recht op privacy en gegevensbescherming van de betrokkene meegenomen. Dit recht mag alleen beperkt worden voor zover dat absoluut noodzakelijk is voor het recht op vrijheid van meningsuiting van de gebruiker.162 _{De aanbevelingen van de Raad van Europa en toezicht}

door nationale gegevensbeschermingsautoriteiten, die in de vorige paragraaf aan bod kwamen kunnen ook hier uitkomst bieden om erop toe te zien dat social media platforms de betrokken rechten evenwichtig afwegen.163 _{Daarnaast verdient het voor de effectieve uitoefening van het}

recht op verwijdering van betrokkenen aanbeveling dat de EDPB en EDPS ook hier richtlijnen opstellen die social media platforms op weg kunnen helpen om hun verwerkingsverantwoordelijkheid goed uit te voeren. Aan de hand van deze richtlijnen zouden social media platforms hun beleid zo in kunnen richten dat de rechten van betrokkenen op het platform op een efficiënte manier gewaarborgd worden.

5.3 Deelconclusie

De mate van verantwoordelijkheid van social media platforms voor het beschermen van het recht op vrijheid van meningsuiting van gebruikers hangt af van het belang van social media platforms voor dit recht. Uit de rechtspraak van het HvJ en, vooral, het EHRM volgt dat social media platforms op een belangrijke manier kunnen bijdragen aan het recht op vrijheid van meningsuiting van internetgebruikers om informatie te delen en te ontvangen. Het belang van social media platforms voor de vrijheid van meningsuiting, hun

160 Werkgroep 29 heeft in 2009 ook een opinie opgesteld over “social networking”, maar deze is met de toepassing van de AVG en recente rechtspraak aan een update toe. Zie Werkgroep 29 Opinion WP 163. 161 Zie ook: Erdos, International Journal of Law and Information Technology 2018/26, p.224-225. 162 HvJ EU 24 september 2019, C-136/17, ECLI:EU:C:2019:773 (GC e.a./CNIL), r.o. 58.

verwerkingsverantwoordelijkheid en de recente GC e.a./CNIL uitspraak van het HvJ zorgen er wat mij betreft voor dat social media platforms bij een verwijderingsverzoek niet alleen de belangen van de betrokkene dienen te beschermen, maar ook de belangen van hun gebruikers. Een evenwichtige afweging van deze belangen zou er enerzijds voor moeten zorgen dat internetgebruikers geen last hebben van censuur op social media platforms en anderzijds dat betrokkenen effectief hun recht op verwijdering kunnen uitoefenen. Richtlijnen van de EDPB en EDPS zouden social media platforms kunnen helpen bij het inrichten van hun beleid om te zorgen voor een efficiënte bescherming van het recht op privacy en gegevensbescherming enerzijds, en het recht op vrijheid van meningsuiting anderzijds.

6. Conclusie

De actualiteiten over social media platforms en de vrees in de maatschappij dat zij geen goede bescherming zouden bieden aan het recht op privacy en gegevensbescherming enerzijds en het recht op vrijheid van meningsuiting anderzijds, roepen vragen over de verwerkingsverantwoordelijkheid van deze platforms op. In deze scriptie is onderzocht welke verantwoordelijkheid een social media platform heeft om bij een verzoek tot verwijdering van

user-generated content artikel 85 en 17 lid 3 sub a AVG toe te passen om de vrijheid van meningsuiting op het platform te waarborgen.

In het eerste deel van het onderzoek is de verwerkingsverantwoordelijkheid bij het recht op verwijdering van betrokkenen op grond van de AVG onderzocht met een specifieke focus op de verwerking van persoonsgegevens in user-generated content op social media platforms. Met betrekking tot die verwerking is gebleken dat de gebruiker kan kwalificeren als verwerkingsverantwoordelijke. Het feit dat een gebruiker verwerkingsverantwoordelijke is, heeft echter tot gevolg dat betrokkenen hun rechten minder effectief zouden kunnen uitoefenen.

Ook een social media platform kan in beginsel verwerkingsverantwoordelijke zijn ten aanzien van user-generated content. Uit de rechtspraak van het HvJ is gebleken dat het HvJ bij het bepalen van verwerkingsverantwoordelijkheid een ‘fase-georiënteerde’ benadering hanteert. Naar mijn mening zou een toepassing van die benadering op social media platforms betekenen dat de gebruiker verantwoordelijk is voor de initiële verwerking van user-generated content en het social media platform voor latere verwerking hiervan. Uit mijn lezing van de rechtspraak van het HvJ volgt daarnaast dat een social media platform bij kennisgeving van een verwerking, ook verwerkingsverantwoordelijke is voor de initiële verwerking van de gebruiker op het platform. Het feit dat het social media platform verwerkingsverantwoordelijke is kan in beginsel gunstig zijn voor betrokkenen, aangezien zij hun recht op verwijdering bij het social media platform kunnen inroepen. Zo bieden social media platforms in de praktijk momenteel al de mogelijkheid aan betrokken om op het platform een verwijderingsverzoek in te dienen. Daarentegen zou de verwerkingsverantwoordelijkheid van een social media platform ook kunnen leiden tot overmatige verwijdering van berichten op het platform en daardoor negatieve gevolgen kunnen hebben voor het recht op vrijheid van meningsuiting van de gebruikers.

Het tweede deel van deze scriptie ging daarom in op de verantwoordelijkheid van social media platforms voor de afweging tussen het recht op privacy en gegevensbescherming van betrokkenen enerzijds en het recht op vrijheid van meningsuiting van gebruikers op het social media platform anderzijds. Artikel 85 en 17 lid 3 sub a AVG hebben als doelstelling om deze rechten met elkaar in overeenstemming te brengen. Gebruikers die met hun uitingen een bijdrage leveren aan het publieke debat zouden kunnen profiteren van de journalistieke

exceptie in artikel 85 AVG, maar een social media platform niet. Artikel 17 lid 3 sub a AVG zou daarentegen door zowel de gebruiker als het social media platform zelf kunnen worden ingeroepen. Echter, uit de rechtspraak is gebleken dat uitingen van de gebruiker over het algemeen een stuk meer bescherming verdienen dan de uitingen van een social media platform.

Social media platforms hebben desondanks wel een belangrijke faciliterende functie voor het recht op vrijheid van meningsuiting van internetgebruikers om informatie te delen en te ontvangen. Op grond hiervan, op grond van de verwerkingsverantwoordelijkheid van social media platforms en de recente uitspraak van het HvJ over de beoordeling van verwijderingsverzoeken door zoekmachines ben ik van mening dat social media platforms een verantwoordelijkheid hebben om het recht op vrijheid van meningsuiting van de gebruikers van het platform te beschermen. Dit recht dient een social media platform bij een verwijderingsverzoek af te wegen tegen het recht van de betrokkene op verwijdering van diens persoonsgegevens. Een evenwichtige afweging van deze belangen zou enerzijds censuur door social media platforms moeten tegengaan en anderzijds voor betrokkenen een effectieve uitoefening van hun rechten moeten verzekeren.

Concluderend kan worden gesteld dat social media platforms die door middel van een verwijderingsverzoek kennis nemen van verwerking van persoonsgegevens in user-generated content, de verantwoordelijkheid hebben om dit verzoek te beoordelen en een evenwichtige afweging te maken tussen de betrokken belangen. Artikel 85 en 17 lid 3 sub a AVG dienen hierbij door het social media platform als verwerkingsverantwoordelijke te worden toegepast om het eventuele belang dat de verwerking heeft voor het recht op vrijheid van meningsuiting te kunnen waarborgen. Het huidige kader dat uit de rechtspraak volgt over die verantwoordelijk geldt daarentegen niet expliciet voor social media platforms. Naar mijn mening verdient het daarom aanbeveling dat de EDPB en EDPS specifieke richtlijnen voor social media platforms opstellen om hen te helpen bij het inrichten van een beleid dat zorgt voor een efficiënte en uniforme bescherming van het recht op privacy en gegevensbescherming enerzijds en het recht op vrijheid van meningsuiting anderzijds.

Literatuurlijst

Alsenoy, van, e.a. KU Leuven, CiTiP 2014/02

B. van Alsenoy e.a., 'Rights and Obligations of Actors in Social Networking Sites', KU

Leuven, CiTiP 2014/02, p. 1-51.

Alsenoy, van, e.a. 2015/01

B. van Alsenoy e.a., 'Evaluation of the Legal Framework Applicable to Online Social Networks', Report 2015/01, p. 1-33.

Alsenoy, van 2016

B. van Alsenoy, Regulating Data Protection. The allocation of responsibility and risk among

actors involved in personal data processing, (diss. Leuven KU), 2016.

Ausloos 2018

J. Ausloos, The Right to Erasure. Safeguard for informational self-determination in a digital

society? (diss. Leuven KU), 2018.

Baas & Winter in: Lexplicatie

A. Baas & J.A. Winter, in: Lexplicatie, commentaar op art. 9 Privacyrichtlijn 1995 (online, bijgewerkt 20 februari 2019), Lexplicatie.

Dommering NJ 2019/434

E.J. Dommering, Annotatie bij HvJ EU 24 september 2019, C-136/17, ECLI:EU:C:2019:773 (GC e.a./CNIL), NJ 2019/434, p. 7168-7185.

Dommering, NJ 2019/97

E.J. Dommering, Annotatie bij EHRM 28 juni 2018,

ECLI:CE:ECHR:2018:0628JUD006079810, (M.L. en W.W./Duitsland), NJ 2019/97, p.1619- 1626.

D. Erdos, 'Data Protection confronts Freedom of Expression on the ‘New Media’ Internet: Exploring the Expansive yet Diverse Interpretative Stance of European Regulatory

Authorities', European Law Review 2015/40, p.531-562. Erdos, Common Market Law Review 2015/52

D. Erdos, 'From the scylla of restriction to the charybdis of license? Exploring the scope of the 'special purposes' freedom of expression shield in European data protection', Common

Market Law Review 2015/52, p.119-153.

Erdos, International & Comparative Law Quarterly 2016/65

D. Erdos, 'European Union Data Protection Law and Media Expression: Fundamentally Off Balance', International & Comparative Law Quarterly 2016/65, p. 139-183.

Erdos, International Journal of Law and Information Technology 2018/26

D. Erdos, ‘Delimiting the Ambit of Responsibility of Intermediary Publishers for Third Party Rights in European Data Protection: Towards a Synthetic Interpretation of the EU Acquis’,

International Journal of Law and Information Technology 2018/26, p.189–225.

Erdos, Europeanlawblog.eu 2019

D. Erdos, 'European Data Protection and Freedom of Expression After Buivids: An Increasingly Significant Tension', Europeanlawblog.eu 21 februari 2019.

Flanagan, International Journal of Law and Information Technology 2013/21

A. Flanagan, 'Defining journalism in the age of evolving social media: questionable EU legal test', International Journal of Law and Information Technology 2013/21, p.1-30.

FRA 2018

European Union Agency for Fundamental Rights (FRA), Handbook on European data

protection law, Luxembourg: Publications Office of the European Union, 2018.

González Fuster 2014

G. González Fuster, The Emergence of Personal Data Protection As a Fundamental Right of

the EU, Cham: Springer, 2014.

S.I. van Harten, 'De pers en privacy. Hoe verhoudt de AVG zich tot het juridisch kader voor de journalistiek?', noot bij Rechtbank Amsterdam 12 oktober 2018,

ECLI:NL:RBAMS:2018:7397, IR 2019/1, p.24-29. Helberger & Van Hoboken CRi 2010/4

N. Helberger en J. van Hoboken, 'Little Brother Is Tagging You – Legal and Policy Implications of Amateur Data Controllers, CRi 2010/4, p. 101-109.

Hijmans 2016

H. Hijmans, The European Union as a constitutional guardian of internet privacy and data

protection. The Story of Article 16 TFEU (diss. Amsterdam UvA; Issues in Privacy and Data

Protection, deel 31), Cham (CH): Springer International Publishing 2016 (online publiek). Hins, MF 2013/4

A.W. Hins, 'De journalistieke exceptie en de bescherming van persoonsgegevens: laveren tussen twee grondrechten', MF 2013/4, p.98-104.

Hoboken, van e.a. 2019

J. van Hoboken, ‘De verspreiding van desinformatie via internetdiensten en de regulering van politieke advertenties’, Tussenrapportage IViR 2019, p.1-143.

Jong, de, NRC 18 oktober 2019

S. de Jong, 'Mark Zuckerberg: beter een Amerikaans dan een Chinees internet', NRC 18 oktober 2019.

Koltay 2019

A. Koltay, ‘Internet Intermediaries and Article 10 of the European Convention on Human Rights: The New Subjects of Media Freedom’ in : R. Weaver e.a., Free Speech and Media

Law in the 21st Century, Durham: Carolina Academic Press 2019, p. 3-22.

Kulk & Zuiderveen Borgesius, European Journal of Risk Regulation 2014/5

S. Kulk and F. Borgesius, 'Google Spain v. González: Did the Court Forget about Freedom of Expression?', European Journal of Risk Regulation 2014/5, p.389-398.

Kulk & Zuiderveen Borgesius 2018

S. Kulk en F. Zuiderveen Borgesius, 'Privacy, Freedom of Expression, and the Right to Be Forgotten in Europe' in: E. Selinger, J. Polonetsky & O. Tene, The Cambridge Handbook of

Consumer Privacy, Cambridge: Cambridge University Press 2018, p. 301-320.

Leerssen, Journal of Intellectual Property, Information Technology and Electronic

Commerce Law 2015/6

P. Leerssen, 'The Free Speech Implications of Social Network Blocking and Banning in The EU', Journal of Intellectual Property, Information Technology and Electronic Commerce Law 2015/6, p. 99-199.

Mahieu & Van Hoboken, Europeanlawblog.eu 2019

R. Mahieu en J. van Hoboken, ‘Fashion-ID: Introducing a phase-oriented approach to data protection?’, Europeanlawblog.eu 30 september 2019.

McGonagle 2013

T. McGonagle, ‘User-generated Content and Audiovisual News: The Ups and Downs of an Uncertain Relationship’, in: S. Nikoltchev, Open Journalism IRIS plus, Straatsburg: European Audiovisual Observatory 2013, p. 7-25.

McGonagle 2019

T. McGonagle, Annotatie bij HvJ EU 14 februari 2019, C–345/17, ECLI:EU:C:2019:122,

IvIR 10 mei 2019, (Buivids), p.1-5.

Otto, NU.nl 6 december 2019

R. Otto, ‘Razend populaire app TikTok heeft nu al een imagoprobleem’, NU.nl 6 december 2019.

Vaal & Laan, IR 2019/5

E.F. Vaal en V.I. Laan, 'Back to the basics: Verwerkingsverantwoordelijke of verwerker onder de AVG?', IR 2019/5, p.150-164.

J. E. van Til en O.M.B.J. Volgenant, Annotatie bij HvJ EU 14 februari 2019, C–345/17, ECLI:EU:C:2019:122, MF 2019/4 (Buivids), p. 151-157.

Viola de Azevedo Cunha, Marin & Sartor International Data Privacy Law 2012/2 M. Viola de Azevedo Cunha, Luisa Marin en Giovanni Sartor, 'Peer-to-peer privacy violations and ISP liability: data protection in the user-generated web', International Data

Privacy Law 2012/2, p.50-68.

Voorhoof, RSCAS 2018

D. Voorhoof, ‘The right to freedom of expression and information under the European Human Rights system: towards a more transparent democratic society’, RSCAS 2014/12, p.1-2.

Wilbrink & Poulus, PenI 2019/1

A.V. Wilbrink en M. Poulus, 'Het maken en publiceren van foto's en beeldopnamen vanuit privacyperspectief: schets van een onscherp juridisch kader', PenI 2019/1, p.2-9.

Europees Hof voor de Rechten van de Mens

EHRM 7 december 1976, ECLI:CE:ECHR:1976:1207JUD000549372 (Handyside/Verenigd

Koninkrijk).

EHRM 25 april 1978, ECLI:CE:ECHR:1978:0425JUD000585672 (Tyrer/Verenigd

Koninkrijk).

EHRM 26 maart 1987, ECLI:CE:ECHR:1987:0326JUD000924881 (Leander/Zweden). EHRM 22 mei 1990, ECLI:CE:ECHR:1990:0522JUD001272687 (Autronic AG/Zwitserland). EHRM 24 juni 2004, ECLI:CE:ECHR:2004:0624JUD005932000 (Von

Hannover/Duitsland).

EHRM 4 december 2008, ECLI:CE:ECHR:2008:1204JUD003056204 (S & Marper/Verenigd

Koninkrijk).

EHRM 7 februari 2012, ECLI:CE:ECHR:2012:0207JUD003995408 (Axel

Springer/Duitsland).

EHRM 7 februari 2012, ECLI:CE:ECHR:2012:0207JUD004066008 (Von Hannover

II/Duitsland).

EHRM 18 december 2012, ECLI:CE:ECHR:2012:1218JUD000311110 (Yildirim v.

Turkije).

EHRM 16 juni 2015, ECLI:CE:ECHR:2015:0616JUD006456909 (Delfi v. Estland).

EHRM 1 december 2015, ECLI:CE:ECHR:2015:1201JUD004822610 (Cengiz e.a./Turkije). EHRM 8 november 2016, ECLI:CE:ECHR:2016:1108JUD001803011 (Magyar Helsinki

Bizottsag/Hongarije (MHB)).

EHRM 27 juni 2017, ECLI:CE:ECHR:2017:0627JUD000093113 (Satamedia).

EHRM 19 september 2017, ECLI:CE:ECHR:2017:0919DEC000387714 (Tamiz/Verenigd

Koninkrijk).

EHRM 7 november 2017, ECLI:CE:ECHR:2017:1107JUD002470315 (Egill

Einarsson/Ijsland).

EHRM 30 januari 2018, ECLI:CE:ECHR:2018:0130JUD006931714 (Sekmadienis

Ltd./Litouwen).

EHRM 28 juni 2018, ECLI:CE:ECHR:2018:0628JUD006079810 (M.L. en W.W./Duitsland).

HvJ EG 6 november 2003, C-101/01, ECLI:EU:C:2003:596 (Lindqvist). HvJ EG 16 december 2008, C-73/07, ECLI:EU:C:2008:727 (Satamedia).

HvJ EU 8 april 2014, C-293/12 en C-594/12, ECLI:EU:C:2014:238 (Digital Rights Ireland). HvJ EU 13 mei 2014, C-131/12, ECLI:EU:C:2014:317 (Google Spain).

HvJ EU 3 september 2015, C-398/13 P, ECLI:EU:C:2015:535 (Inuit Tapiriit Kanatami

e.a./Commissie).

HvJ EU 4 mei 2016, C-547/14, ECLI:EU:C:2016:325 (Philip Morris Brands e.a.). HvJ EU 5 juni 2018, C-210/16, ECLI:EU:C:2018:388 (Wirtschaftakademie). HvJ EU 10 juli 2018, C-25/17, ECLI:EU:C:2018:551 (Jehova’s getuigen). HvJ EU 14 februari 2019, C–345/17, ECLI:EU:C:2019:122,(Buivids). HvJ EU 29 juli 2019, C-40/17, ECLI:EU:C:2019:629 (Fashion ID).

HvJ EU 24 september 2019, C-507/17, ECLI:EU:C:2019:772 (Google/CNIL). HvJ EU 24 september 2019, C-136/17, ECLI:EU:C:2019:773 (GC e.a./CNIL). Conclusies

Concl. A-G E. Sharpston ECLI:EU:C:2018:780, bij HvJ EU 14 februari 2019, C–345/17 (Buivids).

Concl. A-G M. Bobek, ECLI:EU:C:2018:1039, bij HvJ EU 29 juli 2019, C-40/17 (Fashion ID).

Concl. A-G M. Szpunar ECLI:EU:C:2019:14, bij HvJ EU 24 september 2019, C-136/17 (GC e.a./CNIL).

Nederlandse rechtspraak

Rechtbank Amsterdam 12 oktober 2018, ECLI:NL:RBAMS:2018:7397 (Oudkerk/Sanoma). Rechtbank Zeeland-West-Brabant 12 juli 2018, ECLI:NL:RBZWB:2018:4139.

Raad van Europa

Verdrag tot bescherming van de rechten van de mens en de fundamentele vrijheden (Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens), Rome 4 november 1950

Convention for the Protection of Individuals with regard to Automatic Processing of Personal Data CETS No.: 108 (Conventie 108), 28 januari 1981

Europese Unie

Richtlijn 95/46/EG van het Europees Parlement en de Raad van 24 oktober 1995 betreffende de bescherming van natuurlijke personen in verband met de verwerking van

persoonsgegevens en betreffende het vrije verkeer van die gegevens (PbEU 1995, L 281) Richtlijn 2000/31/EG van het Europees Parlement en de Raad van 8 juni 2000 betreffende bepaalde juridische aspecten van de diensten van de informatiemaatschappij, met name de elektronische handel, in de interne markt (PbEU 2000, L 178)

Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie (PbEU 2012, C 326) Handvest van de Grondrechten van de Europese Unie (PbEU 2012, C 326/391)

Verordening (EU) 2016/679 van het Europees Parlement en de Raad van 27 april 2016 betreffende de bescherming van natuurlijke personen in verband met de verwerking van persoonsgegevens en betreffende het vrije verkeer van die gegevens en tot intrekking van Richtlijn 95/46/EG (PbEU 2016, L 119/1)

Nationale wetgeving

Opinies, richtlijnen en beleidsregels Officiële publicaties

Autoriteit Persoonsgegevens 2016

Autoriteit Persoonsgegevens, Cameratoezicht – Beleidsregels voor de toepassing van

bepalingen uit de Wet bescherming persoonsgegevens en de Wet politiegegevens, 28 januari

2016

EDPS 2012

Opinie van de European Data Protection Supervisor (EDPS), on the data protection reform package, 7 maart 2012.

EDPS 2017

European Data Protection Supervisor (EDPS), Assessing the necessity of measures that limit

the fundamental right to the protection of personal data: A Toolkit, 11 april 2017.

EDPS 2019

European Data Protection Supervisor (EDPS), Guidelines on assessing the proportionality of

measures that limit the fundamental rights to privacy and to the protection of personal data,

25 februari 2019. EDPS 2019/5

European Data Protection Supervisor (EDPS), Guidelines 5/2019 on the criteria of the Right

to be Forgotten in the search engines cases under the GDPR (part 1), 2 december 2019.

OSCE Guidelines 2013

The Organization for Security and Co-operation in Europe (OSCE) Representative, on

Freedom of the Media 2013 Social Media Guidelines, OSCE RFOM’s 2013 Social Media

Guidebook, pp. 141-147.

Recommendation CM/Rec(2012)4

Recommendation CM/Rec(2012)4 of the Committee of Ministers to member States, ‘on the

Werkgroep 29 Opinie WP 1

Article 29 Data Protection Working Party, Opinie 1/97 Wetgeving inzake

gegevensbescherming en de media (WP1), 25 februari 1997.

Werkgroep 29 Opinion WP 163

Article 29 Data Protection Working Party, Opinion 05/2009 on online social networking (WP163), 12 juni 2009.

Werkgroep 29 Opinion WP 169

Article 29 Data Protection Working Party, Opinion 1/2010 on the concepts of "controller" and

"processor" (WP169), 16 februari 2010.

Werkgroep 29 Opinion WP 211

Article 29 Data Protection Working Party, Opinion 06/2014 on the application of necessity

and proportionality concepts and data protection within the law enforcement sector (WP211),

27 februari 2014.

Werkgroep 29 Opinion WP 217

Article 29 Data Protection Working Party, Opinion 06/2014 on the notion of legitimate

interests of the data controller under Article 7 of Directive 95/46/EC (WP217), 9 april 2014.

Werkgroep 29 Guidelines WP 225

Article 29 Data Protection Working Party, Guidelines on the Implementation of the Court of

Justice of the European Union Judgement on "Google Spain and Inc. v. Agencia Española de Protección de Datos (AEPD) and Mario Costeja González" C-131/12 (WP225), 26 november

2014. Websites

Facebook Gegevensbeleid, ‘What kinds of information do we collect?' en ‘How do we use this information?’.

Facebook, ‘Een Privacyprobleem rapporteren’,

https://www.facebook.com/help/contact/259518714718624. Facebook, ‘Page Controller Addendum’,

https://www.facebook.com/legal/terms/page_controller_addendum.

Documenten van de Europese Unie

Rapport COM(2003)265 van de Europese Commissie (15 mei 2003), on the implementation

of the Data Protection Directive (95/46/EC)

Voorstel voor een Verordening COM(2012)11 van het Europees Parlement en de Raad (25 januari 2012), on the protection of individuals with regard to the processing of

personal data and on the free movement of such data (General Data Protection Regulation)

Mededeling COM(2012)9 van de Europese Commissie aan het Europees Parlement, de Raad, het Europees Economisch en Sociaal Comité en het Comité van de Regio’s (25 januari 2012), Safeguarding Privacy in a Connected World A European Data Protection

Framework for the 21st Century

Note from the Praesidium: Subject: Draft Charter of Fundamental Rights of the European

Union—Text of the explanations relating to the complete text of the Charter as set out in CHARTE 4487/00 CONVENT 50, CHARTE 4473/00 CONVENT 49, Brussels, 11

oktober 2000.

Toelichtingen bij het Handvest van de Grondrechten, (PbEU 2007, C-303/02) Nationale documenten

Parlementaire stukken

Kamerstukken II 2017/18, 34851, nr. 3. Kamerstukken II, 2018/19, 32761, nr. 132.

Richtsnoeren publicatie van persoonsgegevens op internet (https://wetten.overheid.nl/BWBR0033229/2007-12-11#content)

In document Social media platforms: over vrijheid en verantwoordelijkheid (pagina 40-54)