Gevolgen en maatregelen voor interne beheersing

Nu zal er per onderkende factor de mogelijke gevolgen worden genoemd. Deze gevolgen moeten onderkend worden voordat er besloten kan worden of de factor een belangrijke rol speelt in de omgeving van een ziekenhuis. Indien de directie de gevolgen groot acht, zal de factor mee worden genomen in het strategievormingsproces.

Disfunctioneren professionals

Indien professionals niet op de juiste manier functioneren binnen het ziekenhuis zijn er een aantal maatregelen die kunnen worden genomen. Een harde maatregel is om de professional te ontslaan. Om het voorbeeld in het UMC St. Radboud te Nijmegen nogmaals aan te halen. In dat geval zijn de

hartspecialisten ontslagen en zelfs het bestuur is opgestapt. Indien er zulke grove fouten worden gemaakt, is dit ook de enige oplossing.

Er zijn echter ook gevallen waarbij de gevolgen van fouten minder groot zijn dan in het geval van het Radboud te Nijmegen. Maatregelen die dan kunnen worden getroffen zijn functionerings- en

beoordelingsgesprekken. Deze gesprekken kunnen zowel preventief als repressief werken. Ook kan er een gedragscode opgesteld en geïmplementeerd worden.

Imagoschade

Imagoschade ontstaat onder andere door grove fouten die gemaakt zijn door specialisten. Om imagoschade te voorkomen moet het ziekenhuis vakbekwaam personeel in huis hebben, dat wil zeggen hoogopgeleide specialisten en goede verplegers. Indien er vakbekwaam personeel aanwezig is, is de kans op fouten klein. Om imagoschade te beperken is het belangrijk om, indien er fouten worden gemaakt, daar direct maatregelen voor te treffen. Deze maatregelen moeten ook direct zichtbaar zijn voor de patiënten, zodat duidelijk is voor de omgeving dat fouten niet getolereerd worden en daar direct maatregelen voor getroffen worden. Dit zal de omvang van imagoschade beperken.

Personeelstekort

Er zijn een aantal mogelijke richtingen voor oplossingen. Ten eerste moet er meer scholing komen. Er zijn mensen die wel in de zorg kunnen werken, maar niet de juiste opleiding hebben gehad. Deze mensen moeten de mogelijkheid krijgen om zich om te scholen. Daarnaast moet de arbeidsparticipatie toenemen. Ook de uitbreiding van het aantal deeltijdbanen zal het aanbod van werknemers vergroten. Daarnaast

kan er een overheidscampagne gestart worden om het werken in de zorg aantrekkelijker te maken.

Onvoldoende kapitaal

Kapitaal is nodig om te innoveren. Indien ziekenhuizen plannen hebben om te innoveren, is het nodig om financiers aan te trekken. Het opstellen van een duidelijk investeringsplan is hier van belang. Indien duidelijk wordt gecommuniceerd naar de financiers, zullen zij eerder geneigd zijn te investeren in innovatieprojecten. Ook het opbouwen van eigen vermogen is nodig om te innoveren.

Concurrentie

Het maken van een concurrentieanalyse is een basisactiviteit geworden door de gereguleerde marktwerking. De concurrentie staat aan alle poorten van de gezondheidszorg te rammelen. Het verdient de aanbeveling om uitgebreid stil te staan bij de verandering rondom de eigen zorgorganisatie. Bovenal verdient het de aanbeveling om keuzes te maken. Zorgmarketing is daarom niet de gewraakte vercommercialisering van de zorg, maar het helpen bij het maken van de juiste keuzes. Creativiteit, durf en ondernemerschap is bij het maken van keuzes aan te bevelen.11

Onverzekerde patiënten

Voor onverzekerbare patiënten worden er vanuit de overheid maatregelen getroffen. In onderstaand artikel wordt de maatregel genoemd die volgens minister Hoogervorst genomen moet worden.

“Onverzekerden met een legale verblijfstatus hebben volgens de minister altijd de mogelijkheid om zich alsnog te verzekeren voordat zorg wordt verleend. Is er geen tijd om de patiënt aan te melden bij een zorgverzekeraar, omdat zorg niet kan worden uitgesteld zonder gezondheidsschade, dan moet toch zorg verleend worden en de patiënt achteraf worden aangemeld. De verzekeraars hebben conform de Zorgverzekeringswet immers acceptatieplicht.

Voor de niet-verzekerbare, zoals illegalen, zal minister Hoogervorst zich de komende tijd beraden over de oprichting van een waarborgfonds. Daarbij wil hij een duidelijk onderscheid tussen de mensen die willens en wetens misbruik maken van het systeem en de groep die tussen de wal en het schip dreigen te vallen. Voor de laatstgenoemde groep is de oprichting van een Waarborgfonds een mogelijke oplossing. De komende tijd voert de NVZ met VWS overleg over de totstandkoming van dit Waarborgfonds. Daarbij staat voor de NVZ voorop dat er voor het maatschappelijk probleem van de niet-verzekerbare patiënten een duidelijke oplossing moet komen. Het Waarborgfonds mag geen afwentelingsmechanisme worden voor de zorgaanbieders: kan iemand verzekerd worden, dan moet dit ook gebeuren. Maar andersom mogen de problemen ook niet worden afgewenteld op ziekenhuizen en hulpverleners. De zorgverzekeraars behoren de zorgplicht die zij hebben op grond van de Zorgverzekeringswet na te komen en de overheid dient op die naleving toe te zien.”12

Overheid

In onderstaand artikel worden mogelijke gevolgen geschetst van de aangekondigde bezuinigingen door minister Hoogervorst.

Zaterdag, 23 september 2006 - BOXMEER - Het Maasziekenhuis in Boxmeer moet 465.000 euro bezuinigen als minister Hoogervorst (Volksgezondheid) daadwerkelijk een efficiencykorting toepast.

Het Maasziekenhuis bekijkt de mogelijkheden voor eventuele bezuinigingen tijdens de begrotingsbesprekingen. Het is nog niet duidelijk of de besparing ten koste gaat van de zorg. Een woordvoerder wil niet op de zaken vooruitlopen. Minister Hans

Hoogervorst (VVD) is van plan om 200 miljoen euro minder te verstrekken aan de Nederlandse ziekenhuizen. De ziekenhuizen hebben meer patiënten geholpen dan was afgesproken en het ministerie past daarom een efficiencykorting toe. De hospitalen zijn woedend op de minister en hebben een kort geding aangekondigd. Mocht dat niet baten, dan moet het Maasziekenhuis 465.000 euro bezuinigen. De omzet op jaarbasis van het ziekenhuis is 40 miljoen euro.

Als het VieCuriziekenhuis in Venlo/Venray wordt gekort, kost dat 1,6 miljoen euro. Dat gaat in dat geval ten koste van de behandeling van kankerpatiënten. Ook zal het ziekenhuis bedden weghalen van de afdelingen en acht het schrappen in dure zorg nodig.

De overige Limburgse ziekenhuizen hebben (nog) geen plannen voor aantasting van het zorgniveau. VieCuri-directeur Pieter van Dreumel zegt te beseffen dat de aangekondigde maatregelen zeer ingrijpend zijn, maar dat hij er niet aan ontkomt om er over na te denken.

Het Maasland Ziekenhuis in Sittard zou 1 tot 1,5 miljoen euro moeten inleveren. Desondanks wil het ziekenhuis over bezuinigingen niet nadenken.

Het Laurentius Ziekenhuis Roermond, dat mogelijk een miljoen moet inleveren, zal eerst bekijken of besparingen op materiaal en energie mogelijk zijn, al wordt dat volgens woordvoerder Roger Kerf een lastige opgave. Kerf durft niet te zeggen of dit ziekenhuis overweegt te schrappen in de zorg. Het St.-Jans Gasthuis Weert, dat een verlies van 900.000 euro in het vooruitzicht heeft, denkt nog niet na over bezuinigingen.

Het Atriumziekenhuis in Heerlen gaf eerder al te kennen rekening te houden met langere wachtlijsten, minder behandelingen, minder geld voor dure geneesmiddelen, een rem op innovatie en mogelijke ontslagen. 13

De overheid is een extern risico waar het ziekenhuis weinig invloed op kan uitoefenen. Het is belangrijk voor het ziekenhuis om zich voortdurend op de hoogte te brengen van de laatste ontwikkelingen. Ook regelmatig overleg tussen overheid en zorgsector is van belang om in beeld te brengen wat de gebieden zijn waarover nader moet worden overlegd.

4.4 Conclusie

In het voorgaande zijn een aantal omgevingsfactoren benoemd. Er zijn een groot aantal omgevingsfactoren, maar ik heb aan de hand van de interviews met Raad van Bestuur de keuze laten vallen op de omgevingsfactoren die geïdentificeerd en geanalyseerd zijn. De benoemde omgevingsfactoren zijn:

- disfunctioneren van een professional - imagoschade - personeelstekort - onvoldoende kapitaal - concurrentie - onverzekerde patiënten - overheid

Bij het opstellen van de strategie moet de directie met deze factoren rekening houden. Ze spelen een grote rol in de omgeving van een ziekenhuis en zullen van invloed zijn. Om de interne beheersing te verhogen zal ingespeeld moeten worden op deze factoren om de continuïteit van het ziekenhuis te waarborgen. Op deze factoren moet een ziekenhuis dan ook kunnen en durven te anticiperen om succesvol te zijn.

In het volgende hoofdstuk zal een uiteenzetting gegeven worden van de resultaten van het empirisch onderzoek naar de kritieke succesfactoren en er wordt een Balanced Scorecard opgesteld.