Hoofdstuk 5 Solvabiliteit II – De Nederlandse Zorgverzekeraars
6.2 Kritiek: Solvabiliteit II (on)nodig hoog
6.2.2 Gevaar van risicoselectie
Ondanks dat risicoselectie voor de basisverzekering verboden is, gebeurt dit via omwegen toch steeds vaker. Zorgverzekeraars proberen risicovolle verzekerden uit te selecteren door bijvoorbeeld een marketingcampagne gericht op gezonde jongeren of het bedenken van praktische drempels die het overstappen voor ouderen of chronisch zieken bemoeilijken.180 Doordat DNB uitgaat van een brede premiegrondslag, zullen zorgverzekeraars met een meer risicovolle verzekerdenpopulatie meer solvabiliteit moeten gaan aanhouden. Minister
Schippers van VWS en Minister Dijsselbloem van Financiën hebben aangegeven niet te verwachten dat door Solvabiliteit II de prikkel voor risicoselectie zal toenemen.181
Zorgverzekeraars zelf hebben echter in een notitie aan de Tweede Kamer hun zorgen hierover geuit. Zij vrezen dat met Solvabiliteit II de prikkel tot risicoselectie juist wel zal toenemen.182 Hoogleraar sociale ziektekostenverzekering aan de Erasmus Universiteit, Wynand van de Ven, deelt deze mening en ook vanuit de Tweede Kamer komen vergelijkbare geluiden.183 De regering was juist van plan de berekening van de vereveningsbijdrage aan te passen zodat zorgverzekeraars zich meer zouden gaan richten op het aantrekken van mensen met een hoger risico op zorgkosten.184 Minister Schippers hoopte dat dit zou leiden tot lagere zorgkosten. Solvabiliteit II lijkt nu dit plan van de minister te doorkruisen.185
178
Kamerstukken II 2014/15, 32013, 95, p. 3-4.
179
Brief van ZN aan de Tweede Kamer in het kader van Zorgverzekeringswet/zorgstelsel, 27 februari 2015, p. 5.
180
S. Olsthoorn, ‘Zorgverzekeraars proberen chronisch zieke klanten te weren’, FD maart 2015. Als voorbeeld wordt gegeven in dit artikel het schriftelijk in plaats van via internet aanmelden voor een zorgverzekering. Ook de (NZa) constateerde dit al in 2014: ‘Informatie over contracten en polissen gericht op doelgroepen: wat mag wel en niet?’ NZa.nl, 2 december 2014.
181
Kamerstukken II, 2014/2015, 32 013, 95, p. 6.
182
Zo meldt het Financieel Dagblad: S. Olsthoorn, ‘Zorgverzekeraars proberen chronisch zieke klanten te weren’, FD maart 2015. Ook Robert Kommerij deelt deze mening, zie Bijlage 1, vraag 7.
183
Kamerstukken II, 2014/15, 34 100, 9; Kamerstukken II 2014/15, 34100, 15, p. 3; zie ook: ‘Verzekeraars: ‘Concurrentie onder druk’ Skipr.nl, 3 maart 2015.
184
Kamerstukken II 2014/15, 34 100, 9.
185
6.3 Conclusie
In dit laatste hoofdstuk komt duidelijk naar voren dat de Nederlandse zorgverzekeraars zich op een spanningsveld begeven van twee werelden. DNB en de Ministers van Financiën en VWS zijn tevreden met het financiële beleid van de zorgverzekeraars met het oog op de aankomende veranderingen met de inwerkingtreding van Solvabiliteit II. Vanuit de samenleving bestaat er echter de grote kritiek dat de zorgverzekeraars te veel buffers aanhouden. Hoewel de zorgverzekeraars het zelf eigenlijk eens zijn met dit laatste punt, krijgen zij de volle laag. Dit is niet terecht. Minister Dijsselbloem van Financiën stelt dat geaccepteerd moet worden dat vanaf 1 januari 2016 sprake zal zijn van Europese wetgeving op het gebied van prudentieel toezicht op zorgverzekeraars en dat DNB is aangewezen als toezichthouder en onafhankelijke vaststeller van begrippen als de premiedefinitie.186 Met de keuze van DNB geen gebruik te maken van de ruimte die binnen die regels bestaat voor de Nederlandse zorgverzekeraars, lijkt de Minister zich niet te willen bemoeien. Solvabiliteit II is een gegeven, opgelegd vanuit Europa en nader uitgewerkt door DNB, waar de Nederlandse zorgverzekeraars niet meer omheen kunnen.187
186
Kamerstukken II 2014/15, 43 100, 15, p. 12.
187
P. van Meel ‘De Implementatie van Solvency II bij zorgverzekeraars’, De Actuaris, thema zorg en AWBZ, januari 2013, p. 19.
Conclusie
In deze scriptie is een overzicht gegeven van het Nederlandse zorgverzekeringstelsel en de huidige en toekomstige regels op het gebied van prudentieel toezicht op de zorgverzekeraars. Daarbij is duidelijk geworden dat de basisverzekering en de aanvullende verzekering voor zorg van elkaar verschillende verzekeringsvormen zijn met ieder een ander financieel risicoprofiel. Dit verschil is terug te zien in de financiële eisen die worden gesteld aan de basis- en aanvullende verzekering.
De huidige prudentiële regels kennen een uitzondering voor de zorgverzekeraar met betrekking tot de solvabiliteitseis. Dankzij het risicovereveningssysteem wordt het verzekeringstechnisch risico van de zorgverzekering gecompenseerd en geldt voor de basisverzekering een lagere solvabiliteitsmarge dan voor de aanvullende verzekering. Het prudentieel toezicht zal echter per 1 januari 2016 veranderen met de inwerkingtreding van het Solvabiliteit II regime. Deze aanstaande hervorming zal leiden tot strengere regels, vooral op het gebied van de solvabiliteit.
Solvabiliteit II geeft een solvabiliteitseis gebaseerd op de werkelijke risico’s die een individuele verzekeraar loopt. Ik betwijfel echter of dit ook voor de Nederlandse
zorgverzekeraars geldt. Doordat DNB bij de berekening van de solvabiliteitseis een ‘brede premiedefinitie’ als grondslag voorschrijft, zal de solvabiliteitseis een stuk hoger gaan uitvallen dan het geval is onder het huidige regime. De HRES standaardafwijking voor de Nederlandse zorgverzekeraars lijkt dit in zeer beperkte mate te kunnen opvangen. In de nieuwe regels is er te weinig aandacht voor de subtiele risicobeperkende maatregelen die het Nederlandse zorgstelsel juist zo betaalbaar en stabiel maken. Ik noemde op dit punt het risicovereveningssysteem en het gebruik van een omzetplafond bij de zorginkoop door zorgverzekeraars. Met Solvabiliteit II en de invulling die DNB daaraan geeft, gaat teveel aandacht naar de relatief eenvoudige maar kostbare solvabiliteitsverplichtingen.
Binnen deze ontwikkeling bevinden de Nederlandse zorgverzekeraars zich in een spanningsveld van twee werelden. Enerzijds de regelgevende instanties, anderzijds de samenleving. DNB en de Ministers van Financiën en VWS zijn tevreden met het financiële beleid van de zorgverzekeraars. Met oog op de aankomende veranderingen met de
inwerkingtreding van het Solvabiliteit II regime hebben de zorgverzekeraars al flinke
reserves opgebouwd. Vanuit de samenleving bestaat echter veel kritiek op deze grote buffers van de zorgverzekeraars.
Zorgverzekeraars lijken zich in ieder geval goed te hebben voorbereid op het aankomende Solvabiliteit II regime. Of iedereen blij zal zijn met de gevolgen van Solvabiliteit II is een ander verhaal. Dit is naar mijn mening een onoplosbare discussie waarin de Nederlandse zorgverzekeraars onterecht het verwijt krijgt van onnodig oppotgedrag ten koste van de ‘arme’ verzekerden. Hoe het ook zij, Solvabiliteit II komt er. Hoe de nieuwe regels in de praktijk gaan uitpakken zal duidelijk worden na 1 januari 2016.
Literatuurlijst
Beerepoot, Module Zorg en Ziektekosten
C.C. Beerepoot, ‘Algemeen commentaar Zorgverzekeringswet’, in: Module Zorg en Ziektekosten, Deventer: Kluwer (online).
Beerepoot, Module Zorg en Ziektekosten
C.C. Beerepoot, ‘Commentaar bij besluit zorgverzekering’, in: Module Zorg en ziektekosten, Deventer:Kluwer (online).
Beschrijving risicovereveningssysteem 2007
Beschrijving van het risicovereveningssysteem van de Zorgverzekeringswet, Den Haag: Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport, augustus 2007.
Björnberg 2015
A. Björnberg, Euro Health Consumer Index 2014, Health Consumer Powerhouse 2015.
Boshuizen 2010
G.R. Boshuizen, Verzekerd van Toezicht, (FR2) Deventer: Kluwer 2010.
Boshuizen & Jager, T&C Verzekeringsrecht
G.R. Boshuizen en B.H. Jager, ‘Wet op het financieel toezicht’, in: Tekst & Commentaar Verzekeringsrecht, Deventer: Kluwer (online).
Bruggen slaan 2012
Bruggen slaan. Regeerakkoord VVD – PvdA, 29 oktober 2012.
CEIOPS 2009
CEIOPS, Advice for Level 2 Implementing measures on Solvency II. Technical provisions Article 86a Actuarial and statistical methodologies to calculate the best estimate, October 2009, p. 9 (CEIOPS-DOC-33/09).
Centraal Bureau voor de Statistiek 2014
Hoge zorgkosten, afvlakking premies, basisverzekering, stijging vermogens zorgverzekeraars 2006-2013, Den Haag/Heerlen: Centraal Bureau voor de Statistiek, 2014.
Cremers, T&C Gezondheidsrecht
N. Cremers, ‘Commentaar op artikel 45 Zvw’, in: Tekst & Commentaar Gezondheidsrecht, Deventer: Kluwer (online).
Gorter 2013
J.K. Gorter, ‘Solvency II vertraagd, toezichtmodernisering gaat door’, VA 2013, afl. 1. p. 3-4.
EIOPA 2013
EIOPA, Technical Findings on the Long-Term Guarantees Assessment, 14 June 2013, (EIOPA/13/296)
EIOPA 2014
EIOPA, Consultation Paper on the proposal for draft Implementing Technical Standards with regard to standard deviations in relation to health risk equalization systems, 27 November 2014 (EIOPA – CP- 14/060).
De Groot 2014
G.J. de Groot, ‘De zorgverzekering in kort bestek’, VA 2014, afl. 1, p. 31-39.
Van den Heuvel 2013
M.J. van den Heuvel, ‘Belangrijk akkoord over Solvency II: een terugblik op de Long-Term Guarantees Assessment van EIOPA’, VA 2013, afl. 4, p. 207-2013.
Joosen en Haasnoot 2009
E.P.M. Joosen en J.P. Haasnoot, ‘Prudentieel Toezicht’, in: J.B. Huizink en D. Schoenmaker (eds.), Leerboek Wft, Apeldoorn Antwerpen: Maklu 2009.
Van den Hurk 2011
Van den Hurk 2010
A.J.A.D. van den Hurk, ‘Solvency II, enkele aspecten van het nieuwe toezichtsregime voor verzekeraars’, Bb 2010, afl. 23, p. 171-174.
Van der Jagt-Jobsen, Rijken en Verduijn 2014
J.A.E. van der Jagt-Jobsen, J.J. Rijken en M.A.M. Verduijn, ‘Van AWBZ naar Wlz: een trendbreuk met een verleden?’, TvGR 2014, afl. 7, p. 540-552.
Kemper 2011
F. Kemper, ‘Volmachten en Solvency II’, Het Verzekeringsblad 2011, afl. 10, p. 30-32.
Kommer, Slobbe en Polder 2005
G.J. Kommer, L.C.J. Slobbe en J.J. Polder, Risicosolidariteit en zorgkosten. Een achtergrondstudie uitgebracht bij het RVZ-signalement, Houdbare solidariteit in de gezondheidszorg, Den Haag: Quantes Rijswijk 2005.
Louisse en Van de Hoef 2014
M.L. Louisse en F. van de Hoef, ‘Het financieel toezicht op zorgverzekeraars’, FR 10 oktober 2014, p. 414-419.
Marktscan Zorgverzekeringsmarkt 2014
Marktscan Zorgverzekeringsmarkt 2014. Weergave van de markt 2010-2014, NZa augustus 2014.
Van Meel 2013
P. van Meel, ‘De implementatie van Solvency II bij zorgverzekeraars’, De Actuaris, thema zorg en AWBZ, januari 2013, p. 18-19.
Van der Mersch, T&C Gezondheidsrecht
M.F. van der Mersch ,‘Commentaar op artikel 16 Zvw’ in: Tekst & Commentaar Gezondheidsrecht, Deventer: Kluwer (online).
Milliman Solvency II update 2013
‘Technische specificatie van het LTGA basisscenario – Relevante wijzigingen in de bepaling van de SCR ten opzichte van de Parallel Run’, Milliman Solvency II update, februari 2013.
Olsthoorn 2015
S. Olsthoorn, ‘Zorgverzekeraars proberen chronisch zieke klanten te weren’, FD maart 2015.
Pos 2009
D.M. Pos, ‘Solvency II – een overzicht’, FR nr. 5/6, mei/juni 2009 p. 192-209.
Rijken 2015
J.J. Rijken, ‘Concurrentie tussen zorgaanbieders: de klant is koning, maar wie is de klant?’, in: Op weg naar 10 jaar nieuw zorgstelsel. Terug en vooruitblik (Preadvies 2015 Vereniging voor Gezondheidsrecht), Den Haag: Sdu Uitgevers 2015, p. 67-103.
Van Schooneveld 2005
E. van Schooneveld, ‘De Zorgverzekeringswet en de Wet op zorgtoeslag in vogelvlucht’, TvGR 2005, afl. 1, p. 3-16.
Silvertand e.a. 2013