Notitie vervoerplan AML 2019: Stand van zaken per 1 juli 2019
1. Geschiedenis en achtergronden totstandkoming vervoerplan AML 2019 Het vorige contract voor de concessie
Amstelland-Meerlanden (AML) liep in december 2017 af. Voor deze nieuwe
concessie heeft de Vervoerregio een Europese
aanbesteding gedaan. Een belangrijk uitgangspunt bij deze de
aanbesteding was dat de reizigersgroei in deze concessie moet worden gefaciliteerd met een gelijkblijvend budget vanuit de Vervoerregio.
In de periode 2007-2017 bedroeg de reizigersgroei 70%, dus 7% per jaar. Dat is ruim boven het landelijk gemiddelde (in de periode 2014 t/m 2016 circa 2,5% per jaar). Voor de komende 10 jaar wordt een reizigersgroei van ruim 50% verwacht. Het budget is gelijk gebleven omdat er is bezuinigd op de BDU en de BDU niet groter wordt in lijn met de groei van de mobiliteit.
Om de ambitie mogelijk te maken, zet de Vervoerregio in op hoogwaardig openbaar vervoer (R-net). De introductie van R-netlijnen is de afgelopen jaren erg succesvol gebleken. De gedachte achter R-net is dat door lijnen te versnellen het mogelijk is om deze lijnen in frequentie te verhogen. Dit zonder dat daarvoor veel extra bijdrage van de Vervoerregio nodig is. R-net maakt het openbaar vervoer voor veel reizigers een stuk aantrekkelijker (sneller rijden en hogere frequenties), waardoor de reizigersopbrengsten toenemen.
Bovendien zorgt het sneller rijden voor een efficiëntere exploitatie. Tegen lagere kosten worden meer reizigersopbrengsten gerealiseerd, waardoor de groei en de extra inzet die daarvoor noodzakelijk is, kan worden opgevangen.
In het Programma van Eisen voor de concessie Amstelland-Meerlanden (PvE) is als eis gesteld dat 90% van alle adressen binnen een straal van 800 meter van een R-nethalte dienen te liggen. Voor de overige buslijnen is dit 400 meter. De keerzijde is dat door het versnellen van de lijnen de halteafstanden groter
MEMO
In de praktijk is gebleken dat 94% van de reizigers bereid is om de extra afstand naar de halte af te leggen vanwege de voordelen van R-net. Nieuwe R-netverbindingen blijken in sterke mate nieuwe reizigers aan te trekken. Een kleine groep reizigers heeft meer moeite om deze afstand te overbruggen.
Resultaat aanbesteding
Om de vervoerder de gelegenheid te geven om binnen het bestaande budget de reizigersgroei te faciliteren, heeft de Vervoerregio de vervoerder veel ruimte gegeven om naar eigen inzicht het lijnennet vorm te geven. Uiteraard binnen de eisen uit het PvE. Bovendien is de vervoerder
opbrengstverantwoordelijk, waarmee de vervoerder gestimuleerd wordt de markt op te zoeken.
Het resultaat van de aanbesteding was positief. Het winnende bod van Connexxion bood circa 20% meer openbaar vervoer dan in het oude contract, vooral dankzij de focus op R-net. Veel reizigers hebben toegang gekregen tot hoogfrequent en 24/7 openbaar vervoer. Bovendien zijn veel reizigers per saldo sneller op hun plaats van bestemming en zorgen de hoge frequenties voor korte overstappen. Daarnaast rijdt Connexxion vanaf de start van de concessie met 100 elektrische bussen in Amstelland-Meerlanden.
Over drie jaar komen daar nog 150 elektrische bussen bij.
Naast de focus op R-net, is in de concessie Amstelland-Meerlanden uitgebreid aandacht geweest voor de ontsluiting van woon- en werkgebieden die niet door R-net worden aangedaan. Er is speciale aandacht gevraagd voor kwetsbare doelgroepen, zoals scholieren, ouderen en mensen met een beperking. Met name over dit laatste punt is in de aanloop van de aanbesteding uitgebreid in de Regioraad gesproken.
Implementatie
Op basis van de kaders die door de Vervoerregio zijn meegegeven in de aanbesteding, heeft Connexxion een vervoerplan gemaakt. Gedurende de implementatie van de concessie is daar veel discussie over geweest. Grofweg gingen deze discussies over twee zaken:
- De omzetting van een aantal buslijnen in R-netverbindingen, waardoor de frequentie en de reistijden weliswaar verbeterd werden, maar de afstand naar de halte voor een aantal mensen is toegenomen.
- De introductie van buslijnen die erg eenzijdig de focus hadden op het bedienen van kwetsbare doelgroepen, waardoor een suboptimaal systeem ontstond.
Op basis van bewonersavonden en besprekingen in gemeenteraden en Regioraad, is in de aanloop al een behoorlijk aantal wijzigingen doorgevoerd op het vervoerplan dat in december 2017 is ingegaan. Ook in de eerste maanden van de nieuwe concessie zijn er nog wijzigingen doorgevoerd.
De wijzigingen betroffen met name uitbreidingen van het voorzieningenniveau in de avonduren en op de zondagen en het terugleggen van haltes. Deze wijzigingen zijn deels bekostigd door de Vervoerregio.
Verbeteringen vervoerplan
Ook na de start van de concessie is de discussie gebleven over het vervoerplan. Met name over de fijnmazigheid. Daarbij is het opvallend dat er ook discussies werden/worden gevoerd over reizigers die vroeger een halte ‘voor de deur hadden’ en nu 400 meter moeten lopen. Het gaat niet altijd over de ‘800-metercirkels’.
MEMO
In de Regioraad hebben raadsleden uit met name Amstelveen, maar ook Haarlemmermeer en andere gemeenten, aangegeven niet tevreden te zijn met een deel van de uitkomsten van de aanbesteding. Naar aanleiding van deze klachten is aan verkeerskundig bureau Goudappel Coffeng (Goudapppel) gevraagd om alle klachten objectief te maken. Op basis van reizigersaantallen uit 2017 én 2018 (oude en nieuwe
concessie), halteafstanden en alternatieven, heeft Goudappel bekeken of Connexxion de juiste keuze heeft gemaakt, in lijn met de doelstellingen van de concessie. Hierbij is aan Goudappel gevraagd om met optimalisaties in het vervoerplan te komen, passend binnen de concessie-eisen en de uitgangspunten van de bieding van Connexxion.
Goudappel constateert dat Connexxion in veel gevallen een logische keuze heeft gemaakt. Gelet op de loopafstanden, in- en uitstappers en aantallen doorgaande reizigers. In een enkel geval heeft Goudappel geadviseerd om kleine wijzigingen door te voeren. De afgelopen weken is hierover veelvuldig contact geweest met de wethouders van de betreffende gemeenten, dat heeft geleid tot een fine-tuning van het vervoerplan door Connexxion en een positief advies van de Adviescommissie Amstelland-Meerlanden (bestaande uit de wethouders Verkeer en Vervoer) op het vervoerplan.
Net als ieder jaar, heeft de vervoerder aan het dagelijks bestuur een vervoerplan aangeboden. Hierin staan de wijzigingen ten opzichte van het huidige vervoerplan en argumentatie beschreven. Vanwege de lopende discussie is aan Connexxion gevraagd om het vervoerplan te voorzien van een begeleidend schrijven, waarin wordt aangegeven hoe Connexxion is omgegaan met het advies van de
Adviescommissie, het advies van de RAR en de brief van het dagelijks bestuur over hoe ze wenst om te gaan met de conclusies uit het rapport van Goudappel Coffeng.
Omdat over de voorgenomen wijzigingen - net als ieder jaar - intensief contact geweest is met de Adviescommissie AML (wethouders betreffende gemeenten), de RAR en de Vervoerregio, is over het algemeen het vaststellen van het vervoerplan in het dagelijks bestuur dan ook een hamerstuk.
Discussiepunten: Halte Grote Beer en route 341 Floriande
Voorafgaand aan de vaststelling van het vervoerplan in het dagelijks bestuur zijn in het
portefeuillehoudersoverleg Verkeer en Vervoer, twee onderdelen van het vervoerplan nogmaals besproken. Deze onderdelen zijn ook door Goudappel bekeken.
MEMO
Amstelveen, Grote Beer
Onderstaande afbeelding geeft een overzicht van de situatie van de halte Grote Beer in Amstelveen.
De blauwe lijn geeft de route van sneltram 51 weer. De rode lijn duidt op de route van de lijnen 347, 348 en 242. Het zwarte symbool is de locatie van de vervallen halte Grote Beer. De cirkels geven de
hemelsbrede afstand van 400 meter weer. Uit het kaartbeeld blijkt dat er op/binnen de 400 meter maar liefst 3 HOV-haltes (Brink, Startbaan en Poortwachter) zijn gelegen waar overdag minimaal 8x per uur gereisd kan worden. Daarmee wordt ruimschoots aan de ontsluitingsnormen van de concessie voldaan waarbij lagere minimumeisen voor de frequenties gelden en bij de haltecirkels uit mag worden gegaan van 800m.
Lang is er de discussie geweest over het bedienen van de halte Grote Beer, dan wel de halte Startbaan (de halte ten noorden van de Grote Beer). Beide haltes behouden geeft voor alle doorgaande reizigers
(Aalsmeer, Uithoorn, Kudelstaart) een langere reistijd. Connexxion geeft aan de halte Startbaan te willen behouden. Met name vanwege de vraag van de Regioraad om rekening te houden met kwetsbare doelgroepen (scholen bij halte Startbaan). De omgeving van de halte Grote Beer is, ook in de nieuwe concessie, uitstekend bereikbaar per openbaar vervoer. Binnen 400 meter liggen 3 HOV-haltes (Brink, Startbaan en Poortwachter).
De gemeente Amstelveen zet in op het behouden van zowel de halte Startbaan als de Grote Beer. De halte Grote Beer telde ongeveer 180 instappers per werkdag. Deze reizigers moeten nu tussen de 0 en 400 meter extra lopen. Het aantal doorgaande reizigers bedraagt ongeveer 5000 reizigers op een
werkdag. Vanuit vervoerkundig oogpunt is het weer terugleggen van halte Grote Beer niet gewenst. Dit is ook de conclusie uit het onderzoek van Goudappel.
Om de gemeente Amstelveen tegemoet te komen heeft Connexxion aangeboden om per 22 juli
aanstaande de halte Grote Beer in de route van spitslijn 242 op te nemen. Lijn 242 rijdt 4x per uur in de ochtend- en avondspits.
MEMO
Hoofddorp, Floriande
Onderstaande afbeelding geeft een overzicht van de situatie in de wijk Floriande.
De rode lijn geeft de R-netverbinding 341 weer. De blauwe lijn is het traject van lijn 169. Vroeger werd de Floriande bediend met een kwartierdienst die alle huidige haltes aandeed, alsmede de vervallen haltes, op de kaart aangeduid met het zwarte symbool.
De nieuwe R-netverbinding 341 rijdt 8x per uur. Lijn 169 is voorafgaand aan de implementatie van de concessie alsnog ingelegd om voorzieningen in het zuidoostelijk deel van de Floriande te bedienen. Deze lijn rijdt 1x per uur.
Het onderzoek van Goudappel geeft aan dat het vanuit vervoerkundig oogpunt wenselijk is om de huidige situatie te continueren. Weliswaar ligt voor een deel van de reizigers de halte nu verder weg. Het
versnellen en vaker rijden van de lijn laten zien dat dit nadeel wordt gecompenseerd. In vergelijking met vorig jaar is het aantal reizigers met 5% gestegen. Voor het merendeel van de reizigers is de buslijn immers aantrekkelijker geworden door kortere reistijden.
Het terugbrengen van lijn 341 naar de oude route zal in ieder geval voor de daluren een
frequentieverlaging van 8x per uur naar 4x per uur betekenen. Bovendien zal Connexxion, om de frequentie van 8x per uur in de spits te kunnen handhaven, extra voertuigen moeten aanschaffen. Ten slotte wordt de lijn met deze maatregel voor de meeste reizigers minder aantrekkelijk in reistijd en frequentie, waardoor inkomsten teruglopen. Het wijzigen van de route zal hier niet zonder financiële consequenties zijn. Dit betekent dat er extra middelen vrijgemaakt moeten worden dan wel dat er elders in de concessie op het voorzieningenniveau bespaard moet worden.
Overigens is de door de gemeenteraad aangenomen motie Floriande in het stafvoorstel als bijlage 2 toegevoegd aan de stukken.
MEMO
Advies
Amstelveen, Grote Beer
U wordt geadviseerd om op dit moment niet mee te gaan in de wens van de gemeente Amstelveen om zowel de halte Startbaan als de halte Grote Beer in het R-netsysteem op te nemen. Dit omdat de huidige bediening van de omgeving van de Grote Beer adequaat is, en een extra halte grote impact heeft voor doorgaande reizigers. Over het aanbod van Connexxion om spitslijn 242 op de halte Grote Beer te laten stoppen adviseren wij positief.
Hoofddorp, Floriande
U wordt geadviseerd om mee te gaan in het advies van de Adviescommissie AML en de RAR om de huidige routevoering in Floriande te handhaven.
Vervolgstappen
Uit het voorgaande blijkt een spanningsveld tussen het strekken/sneller maken van lijnen en de
fijnmazigheid. In de Regioraad van 20 februari 2018 is hier ook uitgebreid over gesproken, naar aanleiding van de start van de concessie AML, twee maanden daarvoor. Toen is door de portefeuillehouder OV toegezegd om in het najaar van 2018 een onderzoek te doen naar de wijze waarop moet worden omgegaan met de eisen aan HOV-vervoer. Hierbij zouden dan ook de meest recente ervaringen uit AML betrokken worden, zoals de casussen Grote Beer en Floriande.
Het lijkt ons raadzaam om verschillende partijen bij dit onderzoek te betrekken. De resultaten van dit onderzoek kunnen vervolgens gebruikt worden voor verdere stappen in de vervoerplannen 2020 en verder.
2. Schriftelijke vragen van Amstelveen n.a.v. de recente aanbesteding AML en het vervoerplan Door de raadsleden van de gemeente Amstelveen zijn bij de vervoerregio vragen ingediend naar
aanleiding van de recente aanbesteding AML en het hieruit voortvloeiende vervoerplan. Gezien de lange resterende looptijd van de concessie, vinden de indieners van de vragen het ook belangrijk om zicht te hebben op de (on)mogelijkheid van grotere aanpassingen in de dienstregeling. Vermoedelijk
gaat het dan niet alleen om een andere invulling van de in de concessieovereenkomst gestelde eisen, maar zullen daarvoor ook de eisen zelf aangepast moeten worden.
Bijgaand treft u de vragen en bijbehorende antwoorden. U wordt gevraagd akkoord te gaan met de beantwoording, opdat deze als ingekomen stuk in de vergadering van het dagelijks bestuur van 5 juli behandeld kan worden. Dit om ervoor te zorgen dat de antwoorden voorafgaand aan de
Regioraadsvergadering van 10 juli aan de Regioraadsleden kan worden toegestuurd.
Vraag 1: Voorziet de concessieovereenkomst met Connexxion in de mogelijkheid de overeenkomst, en