Geografische ligging van het stroomgebied van de Nijl

Het stroomgebied van de Nijl bevindt zich in Noord-Afrika (zie figuur 7). De Nijl is 6.695 kilometer lang (de afstand van de bron van de Witte Nijl tot de Middellandse Zee) en is daarmee de langste rivier ter wereld (Kendie, 1999). De Nijl heeft een stroomgebied waar 11 landen deel van uit maken (zie figuur 8). Het grootste deel van het stroomgebied (63%) bevindt zich in Sudan zoals in figuur 8 te zien is. De Nijl heeft twee takken: de Witte Nijl en de Blauwe Nijl. Zoals ook te zien is in figuur 8, is meer dan 80% van het Nijlwater afkomstig van de Blauwe Nijl uit Ethiopië. Minder dan 20% van het water is

afkomstig van de Witte Nijl, die ontspringt in het ‘Equatorial Lakes District’.

4.1.1 De Witte Nijl

De Witte Nijl vindt daarmee zijn oorsprong is het ‘African Great Lakes’ (of Equatorial Lakes) gebied rondom de evenaar. De oeverstaten van de Witte Nijl zijn Uganda, Burundi, Kenya, Tanzania, Democratische Republiek Congo en Rwanda (figuur 9). De rivier start in de bergen aan de oostkant van Lake Tanganyika als de rivier Luvironza (Burundi), een zijrivier van de Kagera rivier, die de grens vormt tussen Rwanda en Tanzania en vervolgens de grens vormt tussen Tanzania en Uganda. Deze rivier stroomt in

Lake Victoria en gaat vervolgens verder als de Witte Nijl. Vervolgens stroomt de Witte Nijl richting Zuid-Sudan waar de rivier door de Sudd-moerassen stroomt. Vervolgens stroomt de Nijl door Sudan, een uiterst droog gebied.

4.1.2 De Blauwe Nijl

De Blauwe Nijl is 1.529 kilometer lang (de afstand van de bron van de Blauwe Nijl tot Khartoum) (Kendie, 1999). De bronnen van de Blauwe Nijl bevinden zich in het Ethiopisch hoogland vlakbij Lake Tana. Jaarlijks valt er tijdens het regenseizoen in het Ethiopisch hoogland veel regen die voor een periode van grote overstromingen zorgt in de benedenstroomse oeverstaten. Tijdens de tocht van het water vanuit het Ethiopisch hoogland wordt er veel zwart sediment meegevoerd, het slib wat de Nijldelta in het verleden vruchtbaarheid gaf. Door de bouw van de High Aswan Dam bezinkt het slib nu in Lake Nasser (Catchcart, 2007). Vanuit Lake Tana stroomt de Blauwe Nijl richting Sudan.

4.1.3 De Nijl

In de buurt van Khartoum (de hoofdstad van Sudan) ontmoeten de Blauwe en Witte Nijl elkaar. De Nijl stroomt vervolgens richting het noorden. Ongeveer 322 kilometer onder Khartoum voegt ook de rivier Atbara zich bij de Nijl. De Atbara ontspringt vlakbij Lake Tana maar vindt zijn weg naar de Nijl door Eritrea. Ook de Atbara neemt het vruchtbare slib mee uit het Ethiopisch hoogland. Gezamenlijk gaan al deze rivieren als de Nijl verder richting Egypte om vervolgens uit te monden in de Middellandse Zee.

Vanaf de bron van de Witte Nijl (het verst gelegen punt vanaf de Middellandse Zee) start de rivier met de afdaling richting zeeniveau (zie figuur 10 en 11). De rivier begint in Burundi/Rwanda rond 1.800 meter hoogte en daalt sterk richting het Victoriameer, een daling rond de 600 meter. Vervolgens stroomt de rivier door Uganda richting Zuid-Sudan. In Zuid-Sudan stroomt de Witte Nijl door het Sudd-moeras. De aanwezige plannen voor de bouw van het Jonglei kanaal zouden leiden tot

een kanaal van 75 meter breed, 4-8 meter diep en een lengte van 360 kilometer. Hierdoor zou het Sudd-moeras vermeden worden en zorgen voor een geleidelijke en snelle daling van het Nijlwater. Vanaf Khartoum is de afstand tot de Middellandse Zee nog ongeveer 2.500 kilometer. In dit deel van de rivier bevinden zich zes cataracten (watervallen) (Rutagwera, 2010). In figuur 11 is ook de Blauwe Nijl weer gegeven. De Blauwe Nijl daalt zeer snel in Ethiopië. Dit wordt bevestigd wanneer we dit toepassen op de jaarlijkse regenval. Deze regen wordt zeer snel afgevoerd richting de Middellandse Zee.

In figuur 12 is de verdeling van het water per rivier, per maand te zien. Op het punt waar de rivieren elkaar ontmoeten en samen verder gaan is in het regenseizoen 85% van het water afkomstig

Figuur 10 Doorsnede van de Witte Nijl tot de Middellandse Zee, om de hoogteverschillen weer te geven (Catchcart, 2007)

van de Blauwe Nijl (Lowi, 1993). Dit regenseizoen wordt beïnvloed door de Inter Tropical Convergence Zone (ICTZ). In deze zone is de lucht erg warm door opwarming door de zon. Dit heeft stijgende en vochtige lucht tot gevolg, die voor veel neerslag zorgt. De passaatwinden transporteren deze lucht van de evenaar richting het Ethiopisch hoogland waar het voor hevige regenval zorgt (Centre for Ecology & Hydrology, n.d.). De Blauwe Nijl en de Atbara hebben door de

grote hoeveelheid neerslag een grote hoeveelheid water die afgevoerd moet worden. Daardoor is in de zomermaanden de bijdrage van de Witte Nijl beperkt. De rest van het jaar is de Witte Nijl een stabiele factor en zorgt voor ongeveer 16% van het water (Catchcart, 2007). Na de samenkomst van de drie rivieren in Sudan stroomt de rivier door de woestijn en vindt er veel verdamping plaats van het Nijlwater als gevolg van de hoge temperaturen. (El-Din Amer, et al., 2005). Vooral het water in Lake Nasser is aan een hoge verdampingsgraad onderhevig (Ebaid & Ismail, 2010). Dit komt doordat het meer een groot wateroppervlakte heeft en het water erg helder is. Daardoor dringt het zonlicht diep in het Nijlwater door (Elsawwaf, Willems, Pagano, & Berlamont, 2010).