Gebruik: internationale vergelijking

Algemene bevolking

Gegevens over het drugsgebruik in de lidstaten van de Europese Unie en Noor-wegen worden verzameld door het European Monitoring Centre for Drugs and Drug Addiction (EMCDDA, 2010). In de Verenigde Staten, Canada en Australië worden de gegevens over het drugsgebruik in de algemene bevolking verzameld door respec-tievelijk de Substance Abuse and Mental Health Services Administration (SAMHSA, 2009), de Canadian Alcohol and Drug Use Monitoring Survey (CADUMS, 2010), en het Australian Institute of Health and Welfare (AIHW, 2008).

•   Verschillen in peiljaar, meetmethoden en steekproeven bemoeilijken een precieze  vergelijking. Van invloed is vooral de leeftijdsgroep. Tabel 2.7a geeft gebruikscijfers die zijn (her)berekend volgens de standaard leeftijdsgroep van het EMCDDA (15 tot en met 64 jaar). Gegevens voor de overige landen staan in tabel 2.7b. Voor Europa zijn alleen landen uit de EU-15 en Noorwegen opgenomen in tabel 2.7a en 2.7b. Voor zover beschikbaar zijn gegevens voor andere EU-lidstaten in Bijlage E vermeld.

•   Tussen de 9 en 42 procent van de mensen in de algemene westerse bevolking heeft  ooit in het leven cannabis gebruikt (tabellen 2.7a en 2.7b). De laagste percentages worden gevonden in Griekenland en Portugal. In Canada en de Verenigde Staten hebben vier van de tien mensen ooit cannabis geprobeerd. Van de lidstaten van de EU en Noorwegen gaat Denemarken aan kop met 39 procent ooitgebruik, maar behoort het op de maten recent en actueel gebruik weer tot de middenmoot. Roemenië scoort het laagst met slechts twee procent ooitgebruik.

•   Naar schatting heeft zeven procent van alle inwoners van de lidstaten van de EU, ofwel  23 miljoen mensen, in het afgelopen jaar cannabis gebruikt. Nederland valt met zeven procent precies op dit Europees gemiddelde.

•   Het  percentage  recente  gebruikers  loopt  echter  sterk  uiteen.  Van  de  EU-27  landen  waarvoor gegevens beschikbaar zijn, is het percentage recente gebruikers het laagst in Roemenië en Malta (<1%). Tsjechië en Italië gaan aan kop met achtereenvolgens 15 en 14 procent.

•   Spanje, Italië en de Verenigde Staten hebben de meeste actuele gebruikers van cannabis  (7%). De laagste percentages worden gevonden in Roemenië (0,1%), Malta (0,5%), Zweden (0,8%) en Polen (0,9%). Nederland ligt met vier procent op het Europees gemiddelde (4%).

Tabel 2.7a Consumptie van cannabis onder de algemene bevolking van enkele EU-15 lidstaten en Noorwegen: leeftijdsgroep 15 tot en met 64 jaar

Land Jaar Ooitgebruik Recent gebruik Actueel gebruik

Italië 2008 32% 14% 7% Frankrijk 2005 31% 9% 5% Spanje 2007/8 27% 10% 7% Nederland 2009 26% 7% 4% Ierland 2006/2007 22% 6% 3% Zweden 2008 21% 1% 1% Noorwegen 2004 16% 5% 2% Oostenrijk 2008 14% 4% 2% Finland 2006 14% 4% 2% België 2004 13% 5% 3% Portugal 2007 12% 4% 2% Griekenland 2004 9% 2% 1%

Verschillen in peiljaar, meetmethoden en steekproeven bemoeilijken een precieze vergelijking tussen landen.

Percentage gebruikers ooit in het leven, recent (laatste jaar) en actueel (laatste maand). - = niet gemeten. Bron: EMCDDA.

Tabel 2.7b Consumptie van cannabis onder de algemene bevolking van enkele EU-15 lidstaten, Canada, de Verenigde Staten en Australië: overige leeftijdsgroepenI

Land Jaar Leeftijd (jaar) Ooitgebruik Recent gebruik Actueel gebruik Canada 2009 15 en ouder 42% 11% -Verenigde Staten 2009 12 en ouder 42% 11% 7% Denemarken 2008 16 – 64 39% 6% 2% Australië 2007 14 en ouder 34% 9% 5% Verenigd Koninkrijk (Engeland en Wales) 2008/2009 16-59 31% 8% 5% Duitsland 2006 18 – 64 23% 5% 2%

Verschillen in peiljaar, meetmethoden en steekproeven bemoeilijken een precieze vergelijking tussen landen.

Percentage gebruikers ooit in het leven, recent (laatste jaar) en actueel (laatste maand).

I. Drugsgebruik is naar verhouding laag in de jongste (12-15 jaar) en oudere leeftijdsgroepen (>64 jaar). Gebruikscijfers in studies met respondenten die jonger en/of ouder zijn dan de EMCDDA-standaard zullen mogelijk lager uitvallen dan cijfers in studies die de EMCDDA-standaard toepassen. Voor studies met een beperkter leeftijdsbereik geldt het omgekeerde. - = niet gemeten. Bronnen: CADUMS, SAMHSA, EMCDDA, AIHW.

Trends

De trends in het cannabisgebruik in de algemene bevolking zijn beperkt vast te stellen vanwege het ontbreken van herhaalde en vergelijkbare metingen in en tussen de landen. •   Voor vijftien landen van de EU en Noorwegen zijn van eind jaren negentig tot 2008 

trendgegevens beschikbaar over het cannabisgebruik in de bevolking tussen 15 en 34 jaar. In vijf landen (Bulgarije, Griekenland, Hongarije, Finland en Zweden) is het recente gebruik in deze periode laag (< 9%) en stabiel gebleven. Zes landen (Denemarken, Duitsland, Spanje, Frankrijk, Nederland en het Verenigd Koninkrijk) rapporteerden vrij hoge percentages cannabisgebruikers maar een stabiele of dalende trend. In vier andere landen (Tsjechië, Estland, Italië en Slowakije) was het gebruik tussen eind jaren negentig en 2008 relatief hoog en stijgend.

•   In  de  Verenigde  Staten  schommelde  tussen  2002  en  2009  het  percentage  recente  gebruikers van cannabis in de algemene bevolking van twaalf jaar en ouder rond 11 procent.

•   In Australië steeg het recent gebruik van cannabis in de algemene bevolking van 14  jaar en ouder van 13 procent in 1995 naar 18 procent in 1998 en daalde vervolgens naar 9 procent in 2007.

•   In Canada daalde het percentage recente cannabisgebruikers in de bevolking van 15  jaar en ouder van 14 procent in 2004 naar 11 procent in 2009.

Jongeren

Beter vergelijkbaar zijn de cijfers van ESPAD, het European School Survey Project on Alcohol and Other Drugs. In 1999, 2003 en 2007 werden peilingen uitgevoerd onder vijftien- en zestienjarige scholieren van het middelbaar onderwijs (Hibell et al., 2000, 2004, 2008). Tabel 2.8 toont het gebruik van cannabis in een aantal landen van de EU, Noorwegen, Zwitserland en de Verenigde Staten. De Verenigde Staten deden niet mee aan de ESPAD maar voerden wel vergelijkbaar onderzoek uit.

•   Het percentage scholieren dat in 2007 ooit cannabis had gebruikt was het hoogst in  Spanje, op de voet gevolgd door Zwitserland, Frankrijk, de Verenigde Staten en het Verenigd Koninkrijk. Nederlandse scholieren staan op de zesde positie.

•   Bij het actueel gebruik ging Spanje aan kop, gevolgd door Zwitserland, Frankrijk en  Nederland.

•   Het percentage leerlingen dat zes maal of meer cannabis had gebruikt in de laatste  maand was het laagst in Griekenland en de Scandinavische landen Noorwegen, Finland en Zweden en het hoogst in Spanje, gevolgd door Zwitserland, Frankrijk, Nederland, de Verenigde Staten en Italië.

•   In 2003 was de positie van Nederlandse scholieren gunstiger. Dat komt niet doordat  het cannabisgebruik in Nederland is toegenomen, maar doordat zich tussen 2003 en 2007 (soms opmerkelijke) dalingen in andere landen hebben voorgedaan, zoals het Verenigd Koninkrijk, Ierland en Frankrijk.

•   Regelmatig gebruik van cannabis (10 of meer keer in het afgelopen jaar) hing samen  met een geringere zelfwaardering, en grotere kans op depressie, anomie (‘norm-loosheid’), antisociaal gedrag, weglopen van huis, gedachten over zelfbeschadiging en suïcidepogingen. Deze verbanden werden echter ook voor andere middelen gevonden, zoals alcohol en tabak.

Tabel 2.8 Consumptie van cannabis onder scholieren van 15 en 16 jaar in enkele lidstaten van de Europese Unie, Noorwegen, Zwitserland en de Verenigde StatenI. Peiljaren 1999, 2003 en 2007

Land Ooitgebruik Actueel gebruik Zes maal of meer in de laatste maand 1999 2003 2007 1999 2003 2007 1999 2003 2007 SpanjeII - 36% 36% - 22% 20% - - 8% Zwitserland - 40% 33% - 20% 15% - 10% 6% Frankrijk 35% 38% 31% 22% 22% 15% 9% 9% 6% Nederland 28% 28% 28% 14% 13% 15% 5% 6% 6% Verenigde StatenI 41% 36% 31% 19% 17% 14% 9% 8% 6% Italië 25% 27% 23% 14% 15% 13% 4% 6% 6% BelgiëIII - 32% 24% - 17% 12% - 7% 4% Verenigd Koninkrijk 35% 38% 29% 16% 20% 11% 6% 8% 4% Ierland 32% 39% 20% 15% 17% 9% 5% 6% 4% DenemarkenII 24% 23% 25% 8% 8% 10% 1% 2% 2% DuitslandIV - 27% 20% - 12% 7% - 4% 2% Oostenrijk - 21% 17% - 10% 6% - 3% 2% Portugal 8% 15% 13% 5% 8% 6% 2% 3% 2% Griekenland 9% 6% 6% 4% 2% 3% 2% 1% 1% Noorwegen 12% 9% 6% 4% 3% 2% 1% 1% 1% Finland 10% 11% 8% 2% 3% 2% 1% 0% 0% Zweden 8% 7% 7% 2% 1% 2% 0% 0% 0%

Percentage gebruikers ooit in het leven, actueel (laatste maand) en zes maal of meer in de laatste maand. I. De Verenigde Staten deden niet mee aan de ESPAD, maar voerden vergelijkbaar onderzoek uit. II. De gegevens voor Denemarken en Spanje zijn minder representatief. III. België in 2007 alleen voor Vlaanderen. IV. Duitsland voor zes van de zestien deelstaten. - = niet gemeten. Bron: ESPAD.