Gebrek aan expertise is de meest genoemde reden dat de zorg niet goed aansluit op de leeftijd 18- tot 23-jarigen (bijna 30% van de respondenten geeft dit op als reden). Zo ontbreekt er vooral des-kundigheid wanneer jongeren meervoudige problematiek hebben en wanneer de zorgvraag verandert van bijvoorbeeld uitsluitend psychi-atrische problemen naar een combinatie van psychipsychi-atrische proble-men en vragen op het gebied van wonen en werken. Een instelling heeft vaak geen aanbod voor beide typen hulpvragen: ‘Op dit laatste gebied [wonen en werken] hebben we vanuit de jeugd-GGZ geen sluitend eigen aanbod en moet meegelift worden op andere voor-zieningen.’ Ook het algemeen maatschappelijk werk geeft aan dat zij niet voldoende aanbod hebben voor de groep 18- tot 23-jarigen, terwijl jongeren wel vaak op hen zijn aangewezen wanneer zij uit de jeugdzorg komen. Een van de redenen dat het aanbod van volwas-senenzorginstellingen niet geschikt is voor deze groep is dat de zorg niet voldoende dwingend en outreachend is, terwijl dat bij de jeugd-zorg wel het geval was. Zo zegt een instelling voor maatschappelijke opvang: ‘Wij bieden onvoldoende structuur en veiligheid.’
Voorbeelden van de manier waarop antwoorden op uiteen-lopende vragen zijn gecategoriseerd:
Capaciteit
´Er zijn te weinig (woon)faciliteiten en er is te weinig begelei-dingsexpertise. Er zijn te weinig bege-leidingsuren beschikbaar om jongeren met GGZ-problematiek te begeleiden.´
‘Vooral de wachtlijsten zijn een probleem.’
‘Onze doelgroep is tienermoeders, wanneer wij vol zijn is het niet gemakkelijk om een plek te vin-den. Er zijn landelijk niet veel plaatsen voor tienermoeders.’
‘Er zijn te weinig observatie- en behandelplekken.’
Aansluiting
´Er is gebrekkige afstemming, en concurrentie met de volwas-senenzorg.´
´Voor jongeren uit de jeugdzorg is er geen warme overdracht.
De jongere is wars van hulpverlening. Het vangnet zorg is op de 18e verjaardag weg. Ze worden nu aangesproken op eigen verantwoorde-lijkheid. Kunnen dit niet aan (zetten zich af, maar waartegen?) en zijn dit niet gewend.´
´Informatie uit voorliggende trajecten ontbreekt, waardoor er niet altijd goede aansluiting tussen de hulpverlener en de jon-gere tot stand komt. De jonjon-gere is teleurgesteld in de hulpver-lening die hij/zij heeft gehad. Bestaand aanbod past niet altijd op de vraag.´
´Er is een gat tussen RIBW en jeugdzorg; de (orthopedagogi-sche) behandeling tijdens een RIBW-verblijf ontbreekt.´
Expertise
´Het overgangsgebied jeugd-volwassenen is lastig, niet alleen in de algemene jeugdzorg, maar ook in de GGZ. Bovendien veran-deren de vraagstellingen (eerst kind, gezin en school, op hogere leeftijd ook wonen en werken). Op dit laatste gebied hebben we vanuit de jeugd-GGZ geen sluitend eigen aanbod en moet meegelift worden op andere voorzieningen.´
´Het zijn jonge jongeren. Wij bieden onvoldoende structuur en veiligheid. Ons aanbod is gericht op zelfstandig worden.´
´Er is geen specifieke jongerenmethodiek in de begeleiding.’
Beleid met betrekking tot samenwerking, regievoering en regelgeving
´Voor 18-23 hebben we onvoldoende goede, op deze groep toegesneden behandelprogramma’s. En is er onvoldoende ke-tensamenwerking om gaten in de zorg te dichten. Ze blijven wel naar ons verwe-zen worden omdat we nauw samenwerken met justitie en sterk outreachend zijn.´
´Deze groep wordt behandeld als een volwassenengroep, terwijl zij dat niet zijn. De ellende is be-gonnen toen de meerderjarig-heidsgrens werd verlegd van 21 naar 18 jaar. De door u genoem-de groep valt daardoor buiten genoem-de boot. Enerzijds moet je ze als kinderen behandelen, maar de maat-schappij behandelt ze als volwassen. Ze kunnen lenen, aankopen doen met alle gevolgen van dien.´
´Bij 18- tot 23-jarigen in de volwassenenzorg: vrijwillige voort-zetting zonder drang en dwang, ter-wijl dit soms wel nodig is.´
‘Bij jeugdzorg is onduidelijkheid over de indicatiestelling voor jongeren met een verstandelijke beperking.’
‘De onduidelijke rol van de casemanager: wie is waar verant- woordelijk voor? De behoefte bestaat dat de rol van de ge-zinsvoogd wordt voortgezet (…) De term ‘vrijwillige plaatsing’
bij 18+ brengt verwarring met zich mee bijvoorbeeld m.b.t.
onttrekking. Wie geeft toestemming om de cliënt op de telex te plaatsen enzovoort? Ook hier is de rol van de casemanager onduidelijk…’
Financiën
‘Betaalbare huisvesting voor deze jongeren [ontbreekt].’
‘Financiering: wij werken met gestapelde zorg. AWBZ, Wmo en Zvw zijn niet bedoeld voor jeugd-zorg. Doelstellingen die samenhangen met het bieden van een orthopedagogisch klimaat worden niet gefinancierd vanuit deze financieringsstromen.
Bovendien hebben veel van onze jongeren be-scherming en vei-ligheid nodig (…) Op de AWBZ en de Zvw kan hier geen aanspraak worden gedaan. Vanuit de problematiek beredeneert zou - ons inziens - financiering vanuit de jeugdzorg-plus middelen geëi-gend zijn..’
‘De Amsterdamse definitie voor ‘dak- en thuisloze jongere’ is te beperkt en sluit een grote groep multi problemjongeren uit. De groeiende vraag is niet vertaald in meer financiële middelen.’
‘Verzekeringen [zijn een probleem] versus het feit dat jongeren die 18 jaar of ouder zijn en in een instelling verblijven niet in aanmerking komen voor een uitkering (…) maar ook de zeggen-schap van de ouders is niet geheel duidelijk. Wat zijn de rech-ten van de 18-jarige nadat hij/zij vrijwillig ge-plaatst is? Voor ouders verandert er sowieso veel. De vergoeding aan ouders wordt beëindigd, o.a. kinderbijslag en de LBO. Maar ook voor allerlei vergoedingen vanuit Bureau Jeugdzorg komt de cli-ent niet meer in aanmerking, bijvoorbeeld reiskostenvergoeding, aanschaf fiets, schoolmateriaal enzovoort.’
Achtergrond jongeren: motivatie en sociaal netwerk
‘Veel instellingen werken op basis van de motivatie van de cli-ent. Hierdoor vallen jongeren die niet verschijnen op afspraken maar wel zorg nodig hebben vaak uit.’
‘Doordat maatregelen vervallen bij het bereiken van de 18-ja-rige leeftijd vallen jongeren in vrijwil-lig kader. Veel jongeren willen dan geen zorg meer terwijl dit wel gewenst was.’
‘Jongeren haken vaak zelf af na hun 18e, krijgen ook te maken met andere financiering.’
‘Motiveren van de jongeren zelf en regie van de casemanager of Bureau Jeugdzorg over het te door-lopen traject na 18 jaar’