PARAGRAAF 3 – FINANCIERING
In deze financieringsparagraaf wordt ingegaan op de mate waarin de plannen en acties, zoals beschreven in de begroting in 2016, zijn uitgevoerd. Naast enkele onderwerpen die verplicht deel uit maken van de financieringsparagraaf, gaan we ook in op een aantal ontwikkelingen die van belang zijn voor een goede uitvoering van de treasuryfunctie.
In deze paragraaf gaan wij achtereenvolgens in op:
Wettelijke kaders en treasurystatuut
Landelijke ontwikkelingen
Renteontwikkeling
Renterisicobeheer
Liquiditeitsbeheer en Financieringsbehoefte
Relatiebeheer
Wettelijke kaders en treasurystatuut
De kaders voor de uitvoering van de financieringsfunctie zijn vastgelegd in de financiële verordening en verder uitgewerkt in het treasurystatuut. Hierbij is de Wet Financiering Decentrale Overheden (Wet FIDO) van toepassing. Deze wet schept een bindend kader voor een verantwoorde en professionele inrichting van de treasuryfunctie bij decentrale overheden. Het belangrijkste uitgangspunt daarbij is het beheersen van risico’s. De kaders zoals vastgesteld in voornoemde documenten zijn door ons in 2016 gehanteerd.
Landelijke ontwikkelingen
Wet HOF
De Wet HOF is bedoeld om de gemaakte afspraken in Europa over houdbare overheidsfinanciën wettelijk te verankeren. Hierbij wordt het Economische en Monetaire Unie saldo (EMU-saldo) van de gehele overheid gebruikt.
In het wetsvoorstel is opgenomen dat de provincies en gemeenten een gelijkwaardige (dus niet: gelijke) inspanning leveren. Indien gemeenten zich niet houden aan bestuurlijke afspraken kan uiteindelijk als sanctie de uitbetaling van de algemene uitkering opgeschort worden. In het financieel akkoord tussen het Rijk en de decentrale overheden is echter afgesproken dat deze kabinetsperiode wordt afgezien van een sanctie op overschrijding van het EMU-saldo, zolang er nog geen sanctie uit Europa volgt. In de begroting hebben we een beeld gegeven van het verloop van ons EMU-saldo.
Schatkistbankieren
Sinds 2014 bestaat de nieuwe wet schatkistbankieren. Deze wet schrijft voor dat overtollige middelen dagelijks worden afgeroomd naar een rekening bij de schatkist. Het Ministerie heeft een drempelbedrag vastgesteld dat op de rekening courant van de eigen bank mag blijven staan. Het drempelbedrag is het maximale bedrag dat een decentrale overheid dagelijks, over een heel kwartaal bezien, buiten de schatkist mag aanhouden. Deze drempel is vastgesteld op 0,75% van het begrotingstotaal. Voor de gemeente Albrandswaard hield dit voor 2016 in dat wanneer het saldo op de rekening courant hoger was dan € 363.750 dit moest worden afgeroomd naar de schatkist.
Met onze huisbankier, de Bank Nederlandse Gemeenten (BNG), hebben we afgesproken dat er dagelijks automatisch wordt afgeroomd naar de schatkist
wanneer het saldo hoger is dan € 250.000.
Hierdoor is de kans op overschrijding van de limiet minimaal.
Bij de schatkist kunnen overtollige middelen eventueel tijdelijk op deposito worden weggezet.
Decentrale overheden krijgen op de deposito’s een rente vergoed die gelijk is aan de rentes die de Nederlandse staat betaalt op leningen die ze op de markt aangaat. Op dit moment is deze rente 0%,
Gemeente Albrandswaard – Jaarstukken 2016
Renteontwikkeling
Renteontwikkelingen op de kapitaalmarkt zijn belangrijk, omdat deze risico’s in kunnen houden voor ons. Wij volgen de rente-ontwikkelingen daarom ook nauwlettend. We maken hiervoor gebruik van de infodienst van een aantal banken, waardoor we op ieder moment van de dag de ontwikkelingen kunnen volgen en online op de hoogte worden gehouden van belangrijke veranderingen.
Zowel de korte als de lange rente zijn het afgelopen jaar laag gebleven. Voor kasgeldleningen is er het hele jaar sprake geweest van een negatieve rente. De kortlopende rente is gekoppeld aan de Euribor, ook deze was voor het afgelopen jaar negatief voor de korte looptijden.
In onderstaande tabel geven wij u inzicht in het renteverloop van leningen met een looptijd van 20 jaar in de jaren 2015 en 2016. Het betreft hier indicatieve rentepercentages. We hebben in 2016 een nieuwe lening afgesloten op 15 september, wat een gunstig moment blijkt te zijn geweest, omdat daarna de rente weer is gaan stijgen.
0,5 0,7 0,9 1,1 1,3 1,5 1,7 1,9
Lening looptijd 20 jaar
2015 2016
Renterisicobeheer
In dit onderdeel wordt door middel van enkele modellen inzicht gegeven in de renterisico’s voor onze gemeente.
Renterisiconorm
De renterisiconorm benadrukt vooral het belang van een goede spreiding van de leningenportefeuille en van de renterisico’s. De renterisiconorm houdt in dat niet meer dan 20% van het begrotingstotaal voor herfinanciering en/of renteherziening in aanmerking mag komen. Van renteherziening is sprake, als in de leningsovereenkomst is bepaald dat de rente gedurende de looptijd in een bepaald jaar zal worden aangepast. Herfinanciering bestaat uit het totaal aan aflossingen van langlopende leningen, want het renterisico wordt verkleind door aflossingen in de tijd te spreiden. Voor ons bedraagt de renterisiconorm voor het jaar 2016 € 9,7 miljoen, zijnde 20% van het begrotingstotaal van € 48,5 miljoen.
Het renterisico dat de gemeente in enig jaar loopt, is onder andere afhankelijk van nieuw aan te trekken financiering in de komende jaren. In 2016 is 1 nieuwe langlopende lening aangetrokken. Het effect hiervan op de renterisiconorm is voor het eerst zichtbaar in 2017.
In het volgende overzicht zijn de feitelijke renterisico’s opgenomen voor de vaste schuld, in relatie tot de renterisiconorm.
Gemeente Albrandswaard – Jaarstukken 2016
Renterisiconorm en renterisico van de vaste schuld per 31 december 2016
bedragen x € 1.000
Renterisico op vaste schuld 2016
1. Netto renteherziezing op vaste schuld 0
2. Betaalde aflossingen 3.320
3. Renterisico op vaste schuld (1 + 2) 3.320
Renterisiconorm
4a. Begrotingstotaal 2016 48.500
4b. Het bij het ministeriële regeling vastgestelde percentage 20%
4. Renterisiconorm 9.700
Toets renterisiconorm
5a. Ruime onder renterisiconorm (4 - 3) 6.380
5b. Overschrijding renterisiconorm (4 - 3)
Kasgeldlimiet
De kasgeldlimiet geeft het renterisico op de korte termijn weer. Hieronder vallen alle kortlopende financieringen met een rentetypische looptijd korter dan één jaar. De belangrijkste vormen hiervan zijn (opgenomen) daggeld- en kasgeldleningen en rekening-courantkrediet. De kasgeldlimiet is vastgesteld op 8,5% van het begrotingstotaal. Voor ons bedraagt de kasgeldlimiet voor het jaar 2016 € 4,1 miljoen.
De kasgeldlimiet is de maximale gemiddelde (kortlopende) schuld die we per kwartaal mogen hebben.
Wanneer in drie opeenvolgende kwartalen de kasgeldlimiet wordt overschreden, moet dit gemeld worden bij de toezichthouder.
In het onderstaande overzicht is de toetsing van de kasgeldlimiet voor het jaar 2016 opgenomen.
Hieruit blijkt dat we in drie opeenvolgende kwartalen boven de kasgeldlimiet zijn uitgekomen. Voor kasgeldleningen is er het hele jaar sprake geweest van een negatieve rente, waardoor er bij het afsluiten van een kasgeldlening rente werd ontvangen in plaats van dat er rente betaald moest worden.
Als gevolg hiervan was het voor ons gunstig om zo lang mogelijk gebruik te maken van
kasgeldleningen. Dit is achteraf bij de provincie gemeld toen inmiddels door het aantrekken van een langlopende lening, in het 4e kwartaal de overschrijding was omgezet naar een onderschrijding.
Kasgeldlimiet (x € 1.000)
Omvang begroting per 1 januari 2016 € 48.500 8,5%
Kasgeldlimiet in bedrag € 4.123
1e kwartaal 2e kwartaal 3e kwartaal 4e kwartaal
Totaal vlottende schuld 6.167 10.167 6.000 3.000
Totaal vlottende middelen 953 3 714 2.566
Gemiddeld saldo schuld (+) of overschot (-) 5.214 10.164 5.286 434
Kasgeldlimiet 4.123 4.123 4.123 4.123
Ruimte onder kasgeldlimiet 0 0 0 3.689
bedragen x € 1.000
Gemeente Albrandswaard – Jaarstukken 2016
Liquiditeitsbeheer en Financieringsbehoefte
Liquiditeitsplanning
Het tijdig, juist en volledig beschikbaar hebben van financiële informatie is van wezenlijk belang om de treasuryfunctie naar behoren uit te voeren. Een goede liquiditeitsplanning is hiervoor essentieel. Met behulp van een korte termijn liquiditeitsplanning krijgen we een beter beeld van de te verwachten inkomsten en uitgaven. In 2016 bleek opnieuw dat de waarde van de korte termijn planning met name afhankelijk is van het inzicht in de uitgaven op de investeringen. Juist op dat gebied blijkt het lastig te zijn om een goede planning te geven van de uitgaven.
Ook dit jaar hebben we bij de tussenrapportages de kredieten kritisch beoordeeld en daar waar mogelijk kredieten doorgeschoven of afgeraamd. Verbetering van de sturing op de uitgaven en inkomsten heeft onze speciale aandacht. Bij de tussenrapportages houden we u op de hoogte van relevante
ontwikkelingen op dit gebied.
Financieringsbehoefte
In heel 2016 hadden we te maken met een liquiditeitstekort. De overname van de gronden van de OMMIJ heeft een belangrijk effect gehad op onze liquiditeitspositie. Omdat het liquiditeitstekort deels een structureel karakter had en de kasgeldlimiet inmiddels meer dan 2 kwartalen was overschreden is besloten om in september de kortlopende financiering om te zetten in een langlopende leningen.
Ook bij het afsluiten van deze langlopende leningen konden we gebruik maken van de lage rentestand.
We hebben een lening van € 5 miljoen afgesloten met een looptijd van 10 jaar tegen een
rentepercentage van 0,265%. Deze gekozen looptijd is korter dan gebruikelijk, maar is mede gebaseerd op de liquiditeitsplanning van de grondexploitatie Portland.
Mutaties lang vreemd vermogen in 2016
bedragen x
€ 1.000
gemiddelde rente Eindstand per 31 december 2015 40.486
Nieuwe leningen 5.000
Reguliere aflossingen -3.320
Vervroegde aflossingen 0
Eindstand per 31 december 2016 42.166 3,1371%
Verstrekte leningen
In 2014 is er een lening verstrekt aan de BAR-organisatie voor de financiering van de materiele vaste activa die betrekking hebben op de bedrijfsvoering, welke zijn overgedragen van de gemeente aan de BAR-Organisatie. Voor het bepalen van de aflossing en rente op deze leningen is aansluiting gezocht bij de bedragen voor afschrijving en rente zoals deze oorspronkelijk in de begroting van de gemeente was opgenomen. In 2015 is een lening verstrekt aan de Gem CV Essendael. Via deze paragraaf houden we op de hoogte van het verloop van deze beide leningen.
Verder zijn er in 2016 geen nieuwe leningen verstrekt en is door alle geldnemers tijdig voldaan aan de rente- en aflossingsverplichtingen van de lopende leningen.
Gemeente Albrandswaard – Jaarstukken 2016
Kredietrisico op versterkte geldleningen
bedragen x € 1.000
Naam geldnemer % saldo
uitzettingen 1 januari
2016
mutaties in 2016
saldo uitzettingen 31 december
2016
BAR-organisatie n.v.t. 962 -260 702
Gem CV Essendael 4,34 2.500 -600 1.900
Totaal verstrekte gelden 3.462 -860 2.602
Relatiebeheer
Met onze huisbankier, de Bank Nederlandse Gemeenten (BNG ), vindt periodiek overleg plaats, waarbij eventuele nieuwe ontwikkelingen worden besproken.
In 2016 is opnieuw regelmatig gebruik gemaakt van de verschillende adviserende instanties, om zodoende optimaal te kunnen profiteren van de beschikbare financiële instrumenten.
In ons treasurystatuut hebben wij de administratieve organisatie, interne controle en
informatievoorziening uitvoerig beschreven. Handhaving hiervan en optimalisatie blijven onze aandacht houden.
Gemeente Albrandswaard – Jaarstukken 2016