Amsterdam Light Festival
Zo’n negentig jaar geleden kreeg lichtkunst in grote steden in Europa steeds vaker een prominente plek in de openbare ruimte. In Amsterdam vond in oktober 1929 voor het eerst in Nederland een groot lichtevenement plaats: de Edison Lichtweek. Verschillende gebouwen in de stad werden hiervoor versierd met gloeilampen, een verlichte Fokker maakte rondvluchten boven de stad en er was een watercorso waarbij bootjes met speciale verlichting in optocht rondvoeren.
“Dankzij de opkomst van geavanceerd LED-licht, dat kunstenaars nieuwe mogelijkheden biedt, maakt lichtkunst sinds het begin van de 21e eeuw een enorme ontwikkeling door”, vertelt zakelijk directeur van Amsterdam Light Festival Frédérique ter Brugge. “De laatste 15 jaar zijn er dan ook meerdere lichtkunstfestivals in Nederland ontstaan, zoals GLOW in Eindhoven, Winterlicht in Schiedam, Polderlicht en Amsterdam Light Festival in
Amsterdam.”
“Ons festival heeft een lange voorgeschiedenis”, vervolgt ze. “Het Gemeente-Energiebedrijf (GEB) lichtte al tientallen jaren de grachten in de hoofdstad sfeervol aan, totdat het bedrijf aan het eind van de jaren ’90 privatiseerde. De behoefte om de binnenstad weer aantrekkelijk te maken met licht zette een aantal Amsterdamse ondernemers aan om gezamenlijk nieuwe initiatieven te ontwik-kelen. In 2009 werd dat de verlichte botenparade Christmas Canal Parade, een jaar later breidde de botenparade uit met meerdere activiteiten onder de naam Winter Magic Amsterdam. In 2012 vond de eerste editie van Amsterdam Light Festival plaats en verschoof de focus van entertainment naar lichtkunst. Met de realisatie van meer dan 200 kunstwerken heeft Amsterdam Light Festival zich ontwikkeld tot één van de grootste lichtkunstfes-tivals van Europa. Jaarlijks werken kunstenaars van over de hele wereld mee aan de tentoonstelling die speciaal voor Amsterdam wordt gemaakt en 53 dagen duurt. Elk jaar is er een thema, in 2018 was dat ‘The medium is the message’, naar de
beroemde uitspraak van de Canadese weten-schapper Marshall McLuhan.”
Door samen te werken met culturele partners wil de organisatie van het kunstfestival verdieping brengen in het artistieke programma. Zo was in de editie van 2018 op de gevel van Het Scheepvaart-museum dagelijks van 17.00-23.00 uur een licht-kunstwerk te zien van de Zuid-Afrikaanse kunstenaar Marcus Neustetter. Het Van Gogh Museum ondersteunde het werk Starry Night van Ivana Jelic & Pavle Petrovic en Het Stedelijk Museum programmeerde in het kader van het festival de voorstelling Pitch Dark van de kunstena-ressen Giny Vos en Katharina Groos.
Het doel van het festival is om te inspireren,
bewoners te verbinden en hen samen trots te laten zijn op de stad. De organisatie werkt bovendien aan een vernieuwd tentoonstellingsconcept voor de editie van 2019, waarin nog meer de verhalen van de stad zullen worden toegevoegd aan de verhalen over de kunst. Ter Brugge: “Hiermee willen we de integratie van de stad met haar inwoners uit alle stadsdelen verder versterken.” Net als voor veel andere kunstfestivals geldt ook voor Amsterdam Light Festival dat er zonder vereende krachten en inspanningen met partners geen festival zou kunnen plaatsvinden. Jaarlijks zijn, naast een kleine financiële ondersteuning vanuit de gemeente, bijdragen van private fondsen of donaties en corporate sponsoren noodzakelijk om het culturele programma uit te kunnen voeren. Kunst10daagse Bergen
Ook in het Noord-Hollandse Bergen waren het ruim 25 jaar geleden de ondernemers en midden-standers die het idee opperden voor een kunstfes-tival. Het kunstenaarsdorp en stranddorp is levendig in de zomer en het leek de initiatief-nemers een goed idee om het seizoen te
verlengen met exposities in etalages die eindigden in een kunstveiling. Dit werd door de jaren heen verder uitgebreid.
Thea Dekker is voorzitter van het bestuur van de Kunst10daagse die jaarlijks plaatsvindt in de herfst-vakantie. Een kleine 300 kunstenaars uit het hele land exposeren op ongeveer 160 verschillende locaties. Dekker: “Het hele dorp doet mee; de hotels, restaurants, bewoners die hun (tuin)huizen en garages openstellen, winkels, fabriekshallen, galeries en musea. Het dwalen door het dorp is het leukst. Sommige bezoekers komen doelgericht voor een bepaalde kunstenaar of kunstdiscipline, anderen gaan op ontdekkingstocht. Het aanbod is divers; van schilderkunst, beeldhouwwerk, instal-laties en fotografie tot etsen en keramiek. Een onafhankelijke commissie van deskundigen beoor-deelt van tevoren de deelnemers. Voor alle kunste-naars geldt dat ze professioneel hun vak uitoe-fenen en zich zichtbaar ontwikkelen. Zo zorgen we ervoor dat we de kwaliteit hoog houden. De kunstenaars zoeken zelf hun locatie in Bergen. In tien dagen ontvangen we hier zo’n 40.000
bezoekers. Mensen hoeven geen kaartje te kopen, alles is open en vrij toegankelijk. Waar de festi-valvlag uithangt, kun je naar binnen.
Sinds drie jaar organiseren we ook een bijzondere fototentoonstelling in het bos en in de bomen op de Eeuwige laan. De foto’s hangen in grote frames en het geheel geeft een heel aparte sfeer. Hiervoor vragen we bekende fotografen, zoals Jimmy Nelson, Sacha de Boer en Bastiaan Woudt.” Ook jonge kunstenaars die aan het begin van hun carrière staan krijgen op de Kunst10daagse een podium. In Museum Kranenburgh wordt een selectie getoond van talentvolle net-afgestu-deerden aan de Nederlandse kunstacademies. Scouts gaan hiervoor alle eindexamententoonstel-lingen af.
Het thema in 2018 was ‘Verlichting’ en in 2019 wordt het ‘Lust aan de kust’. Dekker: “We sluiten hiermee aan bij het overkoepelende thema ‘Hartstocht’, dat door het Cultureel Bergens Platform met 12 culturele instellingen en de gemeente is opgericht om de cultuur in Bergen nog steviger op de kaart te zetten, onderlinge
verbanden met de hele culturele en toeristische sector te versterken en op regionaal en landelijk niveau zichtbaarder te zijn. Het hoofdthema loopt als een rode draad door het jaar.”
Naast de bestuursleden en 1 betaalde projecton-dersteuner zijn er zo’n 60-70 vrijwilligers betrokken bij de Kunst10daagse. Ze helpen bij het opzetten van doeken en tenten, rijden de hop on hop off busjes, bemensen het bezoekerspaviljoen en ruimen na afloop ook weer alles op. “Hierna begint voor ons alweer de invulling voor de volgende editie: het bedenken van een nieuw thema, het aanschrijven van de fondsen, subsidie zoeken en het uitzetten van enquêtes bij bezoekers, kunste-naars en subsidiënten; het blijft belangrijk om te evalueren en te kijken wat er beter kan. Tegen de maand mei staat het frame en gaan we het festival verder invullen, de catalogus voorbereiden, de route maken en alles wat er verder bij komt kijken. Ik zit zelf pas drie jaar in het bestuur maar er zijn veel mensen al heel lang betrokken bij de
Kunst10daagse. Mensen met een goed netwerk en voldoende tijd, dat is wel nodig. Net als een liefde voor de kunsten natuurlijk.”
Maaike Staffhorst - journalist, auteur en recensent bij onder andere De Telegraaf