Op 19 juli 2018 heeft de Waalse Regering haar bijdrage aan het geïntegreerd Nationaal Energie- en Klimaatplan (NEKP) goedgekeurd overeenkomstig de Governance Verordening van het “Clean Energy
2 Energetische valorisatie
In het voortgangsrapport van het actieplan biomassa(rest)stromen werd gesteld dat de voorziene explosieve groei van de biomassacentrales in het VK moest worden bevestigd. Dit omwille van de vele onzekere projecten die voorlagen. Er zou in 2018 ca. 3,2 mio ton houtafval worden ingezet voor energie.
Een recente communicatie van de Wood Recyclers Association (WRA107) bevestigt dat er in 2019 ca. 3,1 mio ton zal worden verbrand. De WRA stelt dat het VK aanbod op 4,5 mio ton ligt waarvan 1,3 mio ton naar recyclage gaat en 300 kton naar export. Hierdoor zou het VK bijna op een evenwicht zitten. Echter zijn er voor 2020 nog een zestal installaties vergund voor een totale capaciteit van 1 mio ton houtafval.
Een aantal biomassacentrales zijn al gestart met het aftasten van de EU markt en voeren in 2019 al kleinere volumes houtafval in. De WRA verwacht dat de invoer van houtafval nog verder kan stijgen, maar dat een aantal centrales in opbouw nog zullen overschakelen naar RDF of SRF stromen. Mogelijk is hier een verband te leggen met het geplande importverbod en heffingsplicht voor brandbaar afval in Nederland.
104 Federec, persbericht 30 oktober 2019
105 Bron: le baromètre 2018 des énergies renouvelables électriques en france
106 https://www.ovam.be
107 https://woodrecyclers.org
3 Recyclage
De toenemende vraag vanuit de energiesector ging gepaard met een dalend aanbod in het VK van 4,5 mio ton (- 500 kton) door lagere bouwactiviteit. Het aandeel houtafval dat naar de recyclagesector ging in 2018 daalde met meer dan 300 kton (- 11%).
Een verdere toename van het aantal biomassacentrales niet te verwachten aangezien het ROC steunschema eind 2018 afliep en het nieuwe CfD schema minder lucratief is en enkel focust op WKK installaties.
7.1.4 Overige relevante ontwikkelingen met impact op de Vlaamse houtafvalmarkt
In 2018 begon Kronospan Sanem (Luxemburg) met het gebruik van recyclagehout in de productie van OSB (‘OSB Next Generation’). Het aandeel recyclagehout in de grondstoffen is niet duidelijk, maar in 2019 waren er al exportstromen vanuit Vlaanderen naar deze installatie. Kronospan produceert in Sanem ca. 200 000 m³ OSB per jaar. Daaraan gekoppeld werd ook in een nieuwe WKK installatie geïnvesteerd met een thermisch
vermogen van 105 MW. Deze gebruikt ook houtafval.
Ook wordt de inzet van houtafval in MDF en HDF108 productie onderzocht.
108 MDF: Medium Density Fibreboard, HDF: High Density Fibreboard.
Figuur 17: Evolutie bestemmingen houtafval in VK (Bron: Wood Recyclers Association).
Vanuit Scandinavië lijkt een verhoogde interesse voor houtafval van EU landen met grote havens (DE, NL, BE, FR) als alternatief voor geïmporteerd resthout uit Baltische staten en Rusland. Daar worden deze stromen immers meer en meer in de groeiende plaatmateriaalproductie ingezet. Zweden voorziet tegen 2021 een energetische inzet van 400 kton houtafval bovenop de inzet van 2 mio ton (2016) (Bron: website Deutsche Altholzverband).
De plaatindustrie in Polen groeide zeer sterk in de afgelopen jaren en zal dit ook in de toekomst nog doen. Van het huidige verbruik van 1 mio ton houtafval voorziet men in 2022 een toename tot 2 mio ton. Hiervan wordt 1 mio ton ingevoerd, hoofdzakelijk uit D, DK, FR en VK.(Bron: Geminor, presentatie Altholztag oktober 2019) Vanuit de vraagzijde is de ambitie van IKEA een potentieel belangrijke driver voor de verhoging van de inzet van gerecycleerde materialen. IKEA verbruikt een belangrijk aandeel van de Europese plaatmateriaalproductie.
De CE strategie van IKEA voorziet een stijging van 26% naar 50% gerecycleerd hout in aangekocht
plaatmateriaal (Bron: IKEA, presentatie Altholztag oktober 2019). De Vlaamse spaanplaat voldoet reeds aan deze eis, maar IKEA bevoorraadt zich ook in belangrijke mate in Oost-Europa. Daar worden de door IKEA gevraagde recyclagegehaltes nog niet behaald.
7.2 BIO-AFVAL
Deze marktanalyse richt zich op compostering en vergisting van gft-, groenafval en organisch-biologisch bedrijfsafval.
De bedoeling van onderstaande analyse is via een aantal grafieken een beknopt overzicht te geven van de verwerking en afzet van selectief ingezameld gft-, groenafval en organisch-biologisch bedrijfsafval van Vlaanderen binnen Europese context en binnen Vlaanderen.
7.2.1 Huidige situatie in Europa
7.2.1.1 Compostering – vergisting
Het Europese Compostnetwerk (ECN, 2019109) heeft een specifiek overzicht gemaakt van de compostering en vergisting van ‘bio-afval’, zijnde gft-, groenafval en organisch-biologisch bedrijfsafval.
Dit overzicht omvat geen:
rwzi-slib;
energiegewassen en mest indien ze afzonderlijk worden vergist;
organisch-biologisch afval van mechanisch-biologische scheiding.
De cijfers voor België hebben betrekking op Vlaanderen. Vlaanderen zit bij de koplopers in de rangschikking in kg verwerkt ‘afval’ per inwoner, zoals blijkt uit figuur 27. De pioniers van selectieve inzameling van bio-afval in de jaren ’90, zijnde Nederland, Vlaanderen, Oostenrijk, Duitsland en Italië, blijven koploper op
109 ECN status report 2019, Overview of Bio-Waste Collection, Treatment and Markets Across Europe, www.compostnetwork.info.
vandaag, en worden vergezeld door nieuwkomers zoals inzamelbeleid van gft- en groenafval van huishoudens, en zijn ook mede te verklaren door een groot aandeel groenafval. Er zit ook groenafval van bedrijven bij.
Een overzicht van het aantal composterings- en vergistingsinstallaties voor bio-afval wordt weergegeven in figuur 20. Hieruit blijkt dat compostering van gft- en groenafval al een langere traditie kent in de meeste lidstaten. Vergistingsinstallaties voor gft-afval of covergisting voor organisch-biologisch bedrijfsafval met andere reststromen zijn gekoppeld aan de hernieuwbare energiesteun van een aantal lidstaten.
Figuur 18: Overzicht hoeveelheid gecomposteerd bioafval per inwoner per lidstaat (ECN, 2019).
Figuur 19: Situering overzicht van het aantal composterings- en vergistingsinstallaties in Europa in 2016-2017 (ECN, 2019).
7.2.1.2 Afzetmarkt
1 Compost
Het composteren van ‘bio-afval’ levert in de EU-landen met selectieve inzameling meer dan 11.8 miljoen ton compost op. 50% vindt zijn weg als bodemverbeteraar naar de landbouw, de rest gaat voornamelijk naar teeltsubstraat, hobbytuin en groenaanleg (zie fig. 21).
De afzetmarkt voor digestaat afkomstig van gft-afval en organisch-biologisch bedrijfsafval is Europees nog niet in kaart gebracht. Een belangrijk deel wordt nagecomposteerd. Dit is zo in de meeste landen waar gft mee verwerkt wordt (Italië, Duitsland, Nederland, Vlaanderen,…). De afzet van digestaat is in hoofdzaak gericht op afzet op landbouwgrond.
De Vlaamse situatie voor afzet van compost en digestaat is specifiek en wordt verderop weergegeven.