1.
+
C. 193 a.
+
Wat mochte Maria seggen daer, Daer si sach met herten swaer
Haren sone hangen?
Donker wart die middach claer, 5 Want nature hadde vaer;
Die sonne es vergangen. Wel mochtsi driven groet mesbaer, Stille int herte ende openbaer;
Om sterven mocht haer langen. 10 Dus mochtsi clagen overwaer,
Wringen hande, sliten haer, Ende met naten wangen Die wort dus anevangen:
2.
‘Cruce, dijns beclagic mi, 15 Twi eist dat ic vinde an di
+
A. 124 d.
+
Die vrucht, die mi toehoerde? Die vrucht die ic droech maget vri, Wat so Adaem1)
sculdich si, Dien de viant verdoerde,
20 Mijns reinen lichamen vrucht, o wi!
* 2. A.D. so s. mit h.C. suaer. - 3. C. Horen. - 4. C. Ende d. wert. - 6. A. De. - 7. A. mocht soe. C. mochte si. - 9. C. Omme s. mochte huer. - 10. A. mocht soe. C. moeste si. - 11. A. handen ende slitten. - 13. A. Desc.
14. A. dies. - 15. C. es. - 18. C. Wats dat si Adame. A. Adame. - 20. A. Mijn r. lachamen. C. vrucht ontbr.
1) In beide Hss. Adame, dat ik in Adaem veranderde, daar volgens de lezing van A de 1ste nv. bedoeld wordt. De zin is: Wat ook Adam schuldig zij, de vrucht van mijn rein lichaam moest daarom niet aan u hangen, dewijl hem nooit zonde bekoorde, m.a.w. om Adams schuld moest de schuldelooze vrucht van mijn rein lichaam niet aan u hangen.
Ne soude an di niet hangen bedi, Wanten noit sonde becoerde. Es dit recht? te waren ny! In welken so verbuerde hi 25 Dies met enen woerde?
Hens niemen diet oit hoerde.
3.
Twi hanget hi die niene hevet mesdaen? Hoe dorstu den goeden vaen?
Doe den quaden pine! 30 Die nie en rovede sie ic vlaen,
Den onsculdigen an di slaen, Ende hangen onder die dine1). Die tleven gevet moet hier haen, Ende dies noit verbuerde een traen 35 Drinct van dinen venine.
Wanen quam di die stoute waen, Dattu dorres vor hem gestaen,
Die van enen risekine Di coes dus vrouwe te sine2)
?
4.
40 Di3)
ordineerde die rechte wet, Dattu hem best torment geset,
Die mesdadich wert vonden. Twi houtstu hem gevaen int net, Die alre mesdaet es onbesmet? 45 Dits doget verwerret met sonden!
Mi dinke dat men weldoens verget;
+
C. 193 b.
+
Men loent hem wers die dienet bet: Dits onrecht tallen stonden. Danc es ontseit, elcsins belet:
* 21. C. Ne ontbr. - 22. A. Wantene. - 23. C. twaren ni. - 26. A. Eens.
27. A. niet. C. misdaen. - 30. C. niet en r.s. ic vaen. - 32. A. die zine. - 33. A. hieraen. C. Diet tl. - 34. A. Ende niet dies verdiende e.t. - 36. C. Wane. - 37. C. staen. - 39. A. tsine. C. Di gaf.
40. A. Die. C. Hi. - 41. C. hem bist. - 42. C. met mesdaden wort. - 43. C. hevestu. - 44. C. misdaet e. ombesmet. - 45. C. verwarret. - 46. A. weldoen. C. dinct. - 47. A. lonet.
1) Bij A: zine, door Kausler veranderd in zwine. Bij nader inzien komt mij toch de lezing dine van C verkieslijk voor. Wie het Kruis die sine kan noemen blijkt uit vs. 40-42 en 53-55. Verg. mijne Boerde, 15, waar ik de lezing zwine verdedigde.
2) Zie de Aant. hier achter.
3) Evenals in vs. 36 en 39 moet ook hier Di gelezen worden, daar Maria voortgaat het Kruis aan te spreken.
50 Die an di hanget, es onbeslet1)
Van mesdaet ende ontvonden,
+
A. 125 a.
+
Al hanget hi tusscen tween honden.
5.
Mordenaren die roef bestaen, Die liede wonden ende slaen, 55 Bestu geset te wraken.
Den rechten, met dogeden bevaen, Verchiert met helicheit ende dorgaen,
Dien soude al ere genaken. Hier omme dinket mi mesdaen, 60 Dattu hem, diemen niet dar dwaen,
Dus onwert dorres maken. Twi moet dat leven doet ontfaen? Dit dinct mi wesen, sonder waen,
Ongehorde saken 65 In alrehande spraken.’
6.
Dat Cruce der Maget dus antwort: ‘In hebbe, Vrouwe, eren niet een ort,
Hens mi al van u comen. Die vrucht, Vrouwe, die u toehort, 70 Die mine telge verchiert, begort
Met sonderlingen blomen, Lye ic dat gi brocht, maget, vort; Nu es soe geseilt an mijn bort,
Si keert u noch te vromen. 75 Al dragedi rouwe om dese mort,
Al oest, al west, al suut, al nort Sal hem noch dies beromen, Dat Jhesus hem liet domen.
* 50. A. onbesmet. C. ombesmet. - 51. A. Van dogheden. C. misdaet. - 52. A. twen. C. twee. 54. A. lieden. C. lude. 55. C. gesent ter. 57. C. Versiert met heylicheden. 58. A. heere. -59. C. dinct mi misdaen. - 61. C. onwaert. - 64. A. spraken. - 65. A. saken.
66. C. andwort. - 68. A. Ens mi al v. hu. - 69. A. hu. - 70. A. telghen. C. versiert. - 71. A. bloemen. C. sonderlinger. - 72. C. Tlijc - bracht. - 73. C. Nu es hi g. - 74. A. Soe k. hu. C. noch u. - 75. C. omme. - 76. A. suud. C. zuut ende n. - 77. A. beroemen. - 78. C. doemen. 1) In beide Hss. onbesmet, doch aldus veranderd omdat Maerlant, althans in de oudere
7.
Ic drage, Vrouwe, an minen mast 80 Die soete vrucht, dien soeten last,
Niet tuwen boef allene. Nu wart hi mensce, dese gast, Dor u en dede hijs niet een bast,
Maer dor die werelt gemene. 85 Hier omme heefti in u gerast,
Ende dorwaden ende dorpast Dit leven vul van wene.
+
A. 125 b.
+
Hi wille die werelt in dogeden wast, Ende elc si in merkene vast
90 Sijn leven omoedich, rene, Ende micke op weelde clene.
8.
Ic lyes: hine verbuerde niet Doet, passie no verdriet,
Al waest dat hi sterven woude; 95 Want sijn sterven der doet verbiet
Die macht, daer soe bi verriet Alle jonge ende oude.
+
C. 193 c.
+
An thout was her Adame messciet, An mijn hout hire omme sijn leven liet, 100 Alse een kempe boude.
Hi galt den roef, alsemen wel siet, Daer hi niet alse vele alse iet
Mesdaet hadde no scoude, Ende al dor smenscen houde.
9.
105 Deerste Adaem gaf ons den val, Dander Adaem versoenet al:
Hi cochte ons tlange leven.
Die doet viel in den helscen wal, Daerse emmermeer in wesen sal; 110 Daers Lucifer in bleven,
Die ons maecte al tgescal, Want hi Adame die waerheit hal,
* 80. C. den s.l. - 81. A. bouf. C. behoef. - 82. C. wert hi menscheit. - 83. A. hu. C. en ontbr., enen b. - 85. A. hu. C. heeft hi. - 90. A. o. ende reene. C. oetmoedich. - 91. A. up welde. C. micken.
92. C. lies. 93. C. noch v. 94. C. Waest of hi. 95. C. der ontbr. 96. A. verdriet. C. si. -99. C. hier omme s. lijf. - 101. C. gaut den roef als men. 102. C. niet an also v. als i. - 103. A. of sc. C. Misdaet. - 104. A. smeinschen. C. al over sinen geen h.
105. C. Deirste Adam. 106. C. Adam. 107. A. Hi gaf. C. cofte, ons ontbr. 108. C. dal. -109. C. Daer si altoes.
Die ons brochte in dat sneven1). Hier omme quam Christus in dit dal, 115 Ende rovede den viant ende stal
Den roef, dien hi gedreven Hadde int lange leven2).
10.
Die stake die den wijngaert hout, Dies lijc ende dies ben ic bout, 120 En wan niet die rosine.
Wies mach die druve dan eescen scout Van mesdaden up dat hout?
Hens geen recht anscine.
+
A. 125 c.
+
In bem van roeme niet so stout, 125 Dat ic mi trac an die gewout
Uwes kints moeder tsine; Maer doemen mi boet sulc sout, Daer niet doech jegen selver no gout,
An mi gecruust ter pine, 130 Ontfingic die vrucht dine.
11.
Alsic dinen sone ontfinc, Waest ene stervelike dinc
Naer menscelike nature. Nu en screye no hant en wrinc, 135 Maer dinen groten rouwe dwinc:
Hi keert in corter ure
Onstervelike; dan lach ende sinc! Hi versoent noch menigen ballinc,
Alst vorsprac die Scrifture, 140 Die Lucifer, die lose, vinc.
Hi roert noch an der hellen rinc,
* 112. A. al. C. A. ende die werelt al. - 113. C. Die ons ontbr. - 116. C. die hi.
118. C. wijngart. - 119. A. lijt. C. ende ben dies b. - 120. A. Ne. - 121. A. dan ontbr., heeschen. C. eisschen. - 122. C. misdaden dan op. - 123. A. Hennes. C. En es. - 124. C. ben. - 126. C. te sine. - 127. C. Mar d. mi b. sulken s. - 128. C. D. ne d.j. steen n.g.
133. C. Na mensscheliker. - 134. A. hande ne. - 135. C. Mar. - 136. A. cortre. - 137. C. Onstervelic danne lache. - 138. C. verscent. - 139. C. voersprac. - 140. A. ontfinc. - 141. C. an ontbr.
1) Verg. Mart. III, 280.
2) Ook hier zal leven, dat reeds in vs. 107 voorkomt, in een ander rijmwoord veranderd moeten worden. Misschien moet men lezen: beven, en wordt met dat lange beven de tijd aangeduid, waarin Lucifer van Adams val tot de komst van Christus over den mensch heerschte.
Hi breect die helsce mure, Die porten entie duere.
12.
Du best wijngaert, die druve dijn kint: 145 Wat es orbaerliker twint
Dan tpersoer ten wine, Daer men den wijn met utewint, Ende so perst ende so bint,
+
C. 193 d.
+
Dat hi te beter scine,
150 Ende menne meer te drinken mint? Wat es datmen soeter vint
Dan geperste beerkine, Alser dat soete sap ute rint? Ic bem tpersoer, dats bekint: 155 Wats soeter dan tkint dine,
Geperst in der pine?
13.
In dijns kints doet es tleven al. Nu maken ypocriten gescal
+
A. 125 d.
+
Ende veynsen hem vul rouwen; 160 Om dijn kint bidsi, groet ende smal,
Haer bidden es sonder getal: Up mi wilsi niet scouwen. Maer nu rust1)
hier up mijn stal: Ens niemen dies genieten sal, 165 Hine moet an mi, entrouwen,
Sugen die quale die hi qual An mine telgen, of niet een bal
En doech hem haer berouwen, Sine moeten sijn teblouwen.
14.
170 Sech den ypocriten dat: ‘Gi soect an mi mijn kint gerat,
Den Cruce hebbict bevolen. Mijn kint es numeer sugens mat,
* 142. C. den helsschen. - 143. C. ende die.
144. A. die wijgaert. C. bist. 145. A. orbarliker. 146. A. te w. 147. C. mede uutwint. -150. C.E. demeer te drinkene m. - 152. A. beyerkine. C. geperst. - 153. A. uut. - 154. C. ben tp. dat es. - 156. C. Gheperset.
157. A. leven. - 159. C. vol. - 160. A. grot. C. bidden si. - 161. C. Huer. - 162. C. Op mi willen si. - 163. C. Mer hi rust nu hier op. - 165. C. te mi. - 167. C. minen telge. - 168. A. Ne. C. huer b.
170. C. Seghet. - 171. A. Ghi souct an mi uwes kints gerat. - 173. A. sat. 1) D.i. rust het, t.w. dat kint. Verg. de lezing van C. hi rust.
Hi hanget ant Cruce nu ter stat: 175 Siet sine wonden smolen.
Gaet, etet der spisen die hi at, Maect u met sinen dranke sat,
Gaet leren tsire scolen. Lose bidders, hout sinen pat, 180 Cruupt na hem dor tselve gat,
Of anders suldi dolen In den helscen holen.’
15.
Maria sweech, ende si verstont Dat hare tCruce waer orcont1), 185 Ende dat hi sterven wilde,
Haer sone, om te makene gesont Altemale die werelt ront,
Ende hi ons tenen scilde Sijn cruce gaf, ende maecte cont 190 Dat tote in der hellen gront
Sine macht behilde2)
. Hier omme benediet elc mont Christum, onsen riken vont,
Die dor ons was so milde, 195
+
A. 126 a.
+
Dat hi den Vader stilde.
16.
Nu hort mijns heren Jhesus geclach, Ende merct of hi clagen mach
Up dat kerstinhede.
En es niemene onder den dach3)
, 200
+
C. 194 a.
+
Diet oit vreseliker staen sach Dan het staet nu ter stede.
* 174. A. hanct a. C. naect. - 177. A. M. hu m.s.d. nat. - 178. C. te sire. - 179. A. Bose. - 182. A. die helsche. C. helsschen.
183. A. zweech e. so v. - 184. C. huer tC. waer. A. ware. - 186. A. ende om. C. Huer s.o. te maken. - 189. C. makede kont. - 190. A. in die helle g.C.D. hem tote. - 191. C. cracht. - 192. A. benedyet. C. benedijt. - 193. A. Christus.
196. A. hort hier. C. her. - 197. A. of die. - 198. A. Op die kerstynhede. - 199. A. Ennes. C. niemen. - 200. A. oint vreeseliker. - 201. C. Dannet nu staet.
1) De zin is: Maria zweeg, daar zij begreep dat het Kruis haar de waarheid getuigde. 2) Zie de Aant. hier achter.
3) Dr. V. VI. voert reeds met vs. 199 Christus sprekende in: in het Gron. Hs. staat dan ook in vs. 203: ic, in plaats van hi. Doch vs. 205-209 kunnen onmogelijk de eigen woorden van Jezus zijn, daar door die verzen de aandacht der lezers wordt gevestigd op de klacht van het hoofd over de leden. In vs. 197 zegt de dichter: ‘Merct of hi clagen mach’, en nu volgen in vs. 199-204 de redenen: de vreeselijke toestand, het verlies van het H. Land.
Hets al verloren, o wi! o wach! Dat helige lant, daer hi in lach
Begraven na menscelichede. 205 Hort hier rouwe sonder verdrach,
Hort hier swaer hantgeslach, Hort hier swaren onvrede: Thovet claget over die lede.
17.
‘Sech, mensce, merc ende besie, 210 Sagestu meerren rouwe nie
Dan du an mi heves vonden? Wat mochtic meer doen dor die Dan hangen, sterven, proef ende gie,
Met aldus swaren wonden? 215 Merc up di selven ende spie:
In welken dankestuus mi ye, Dat ic galt dine sonden? Mi es alse der aermer bie,
Die thonich winnet ende en weet wie1) 220 Diet nutten sal met monden
Of danken tenigen stonden.
18.
Vor desen danc ende vor dit goet, Dat ic mijn lijf, mijn vleesc ende bloet
Dor di hebbe versleten, 225 Togestu mi dinen fieren moet,
Alse die toepsel werpt onder voet, Ende wils mijns al vergeten; Ende dorres mi als een hont verwoet Passien, crucen metter spoet, 230 Dornagelen ende dorspeten,
+
A. 126 b.
+
Ende verwijts mi die selve vloet, Die uut mire siden woet,
Ende dune wils niet geweten, Hoe nauwe ic noch sal meten.
* 203. C. heylige l.d. ic in l. - 205. C. Hort hier een suaer hantgeslach. - 206. C. Hort hier rouwe sonder verdrach. - 207. C. suaren. - 208. A. over al die.
209. C. Zech menssche. - 210. C. Zagestu m.r. ye. - 211. A. ane. - 214. A. zwaren. C. suaren - 215. A. up die. C. op - bespie. - 216. A. dankestu mi je. C. nye. - 217. C. gout. - 218. C. armer. 219. A. Diet thonich vint ende w.w.C. Diet honich w. ende en w. 220 A. Dit -monde. C. Diet. - 221. A. teenegher stonde.
222. C. vor ontbr. - 223. C. mijn vleysch lijf e. bl. - 224. A. Duer. - 225. T. in dinen. - 226. C. Als d. doepsel worpt. - 227. C. wilt. - 228. C. enen hont. - 230. C. Dornaglen. - 231. A. dat selve bloet. - 232. A. huut minen ziden. C. ute minen s. - 233. C.E. en wilt. - 234. A. nouwe ict.
19.
235 Waenstu, in hore menegen eet:
Mijn lijf, mijn bloet, mijn doet, mijn sweet, Di menichwaerf versweren?
Ja, al dat menscelike leet, Dat ic dor di ontfinc ende leet, 240 Verwijtstu mi tonneren1)
! Dat arme menscelike cleet, Dat ic anedede dor di gereet,
Daer houtstu met dijn sceren, Ende vloecst in dinen moede heet. 245 Du best te miwaert also wreet,
Mochstu, du souts mi deren Ende uten hemele weren.
20.
Nochtanne es dit niet genoech: Hare die mi, maget, droech 250 In hare suvere lanke,
+
C. 194 b.
+
Ende mi baedde ende dwoech, Ende moederlike up mi loech,
Dune swers van hare tondanke. Nu ne vinstu els gene ploech, 255 Die di mach winnen enich gevoech
Jegen die helsce stanke, Dan soe, die den viant versloech Ende sinen fieren hals verwoech:
Soe es die wijngaertranke, 260 Die scinct dontfarmigen dranke.
21.
Waenstu, mensce, weelden plien, Sonden volgen, weldaet vlien,
Mijns enter werelt plegen? Dune souts mijn anscijn niet besien, 265 Wiltu di metter werelt tien;
* 235. A. heet. C. en h. - 236. C. M.l.m. doet m. bloet m. sueet. - 237. A. Die m.C. Dat menichwarf versueren. - 240. C. Verwiten. - 242. C. andede. - 243. C. mede. - 244. A. vloucst. - 246. A. Moghestu.
248. C. Nochtan. - 249. C. Hore. - 250. C. hore. - 252. C. op. - 253. C. suers v. huer. - 254. A. vindst du el ne gheene plouch. C. Nu en v. - 257. C. D. si. - 259. C. wijngart ranke. - 260. A. dontfarmighe. C. Si s. dontfarmigen.
261. A. meinschen weelde. - 263. C. ende der. - 264. A. anschijn n. bezien. C. sout m. aenscijn. 1) Ook de lezing van C. Verwiten, geeft een uitstekenden zin, daar dan de onbep. w. afhangt
Els hoet di daer jegen.
+
A. 126 c.
+
Du moets di setten in dien1), Dat di die werelt doet sal gien,
Oftu waers verslegen, 270 Of en sal di niet gescien
Met mi te levene; en weet wien Du di dan laets ontwegen, Dijn sin es ongedwegen.
22.
Nu staet dijn sin al an den scat: 275 Verstant dat ic di lere dat,
Dattune niet souts minnen. Nu soecstune dor die vloede nat, Die werelt dore in elke stat:
Di ne versaet geen winnen! 280 Du best mijns al worden sat:
Den naecten Jhesus, dat reene vat, Ne wiltu niet bekinnen. Maer weeldich enter doget lat, Ende van edelen wine mat 285 Es smorgens dijn beginnen,
Ende snachts versmort van sinnen.
23.
Nochtan al dese overdaet Sie ic dat rijst ende opgaet
Uter sacristie.
290 Vreselic leven, vreselic raet2)
, Luxurie ende fier gelaet
Daers thovet af clergie. Dien sijn diere abijt wel staet, Ende dicke niewe cleder ontfaet, 295 Dien gevet prelatie!
* 266. C. hout di der. - 267. A. moets die. - 268. A. Dat du der weerelt doot salt ghien. - 269. A. werts. - 271. A. in weet. - 272. C. Di du danne.
274. C. al ontbr. - 275. A. Verstaet. - 276. - A. nine. - 277. A. soucstune dor di. - 281. C. reine. 282. C. Ne ontbr. 283. C. Mer w. ende ter d. 284. A. von. 285. A. smaerghins. -286. A. zinne. C. nachts.
288. A. upgaet. - 289. A. Vor s. - 290. A. Vreeselijc l. vreeselijc. - 292. C. Daer es thoeft of c. - 293. A. diere ontbr., wale. C. Die. - 294. A. niewe cleedere. - 295. A. gheve men. 1) De zin dezer verzen is: ‘Gij moet er u op voorbereiden, dat de wereld u dood zal verklaren,
evenals of gij verslagen waart, of het zal u niet te beurt vallen met mij te leven: laat gij u dan door den een of ander daarvan afbrengen, zoo is uw zin onrein.’ Zie verder de Aant. hier achter.
Mijn erve, daer ic omme was gebaet Int rode bloet, nut die mi haet;
Ic roepe ende ic castie, Naect, buter compaengie.
24.
300 Ic sie dat rec diere gecleet1)
, Dat no weder cout no heet
+
C. 194 c.
+
Niemen mach gedogen;
+
A. 126 d.
+
Die spise edelike gereet, Den besten wijn diemen weet, 305 Scone nappe vortgetogen.
Ic doge honger ende leet, Ic roepe, dat mi de storte sweet,
Broet vor haren ogen2)
.
Si seggen: ‘Hort hoe die truwant bleet! 310 Hi ga daerne die duvel geleet.’
Al soudic al verdrogen, Hare herte en mach niet bogen.
25.
In ordinen sie ic wel, Datter menich an haer vel 315 Gecruust sijn entie clagen;
Dan soecsi onsculde of iet el, Ende keren hem an der werelt spel
Int abijt dat si dragen. In heren rade sijn si fel3)
, 320 Behendich sere ende snel,
Hoe si scat bejagen. Men weet sulken dient gevel, Dat hi vloeke sonder getel
* 296. A. herve. - 298. A. roupe. - 299. C. Raect bitter [aldus werkelijk in 't Hs.].
300. A. rec wel g. C. rec dire g. - 301. C. Dat weder ccout. - 302. A. Niet en. C. Niemen can. - 303. A. edelijc. C. edellike. - 304. C. oec diemen. - 305. A. vort toghen. - 307. C. dat mi dat starke sueet. - 308. C. Broet v. horen. - 309. A. hore. - 312. C. Huer h. mach.
313. C. ordine. - 314. A. Dattere. C. huer. - 315. C. ende die. - 316. A. soucsi onscult. C. soeken si. - 319. A. heeren. C. horen. - 320. A. Bendich zeere. - 322. A. wet. C. diet. - 323. A. ghetal.
1) Verg. de treffende overeenkomst dezer plaats met de Hist. Occidentalis van Jacob van Vitri, 343: ‘Multa vestium mutatoria ad ostentationem vanitatis in pertica extenduntur, et Christi pauperes fame et frigore cruciantur’. Verg. ook Mart. I, 820-32.
2) De zin is: ‘Ik roep, zoodat mij de strot zweet, om brood, d.i. met inspanning van alle krachten roep ik om brood.’
Bejagede in sinen dagen: 325 Noch bidmeh hem meer plagen1)
!
26.
Sulc es die ontcropen sceen Der werelt ende liet haer leen,
Ende leerde den beggaert maken; Die liet bedinge ende ween, 330 Op thout te slapene ende op steen,
Ende dat lange waken. Nu loopt hi, gelijc der reen, Die werelt dore al in een,
Waer hi hare raach genaken. 335 Egypten, daer hi teerst in dween2)
, Dinct hem so goet, dat hem engeen
Jherusalem dinct smaken: Ic kenne al dese saken.
27.
+
A. 127 a.
+
Ic hebbe bevolen, in loechens niet 340 Den prelaten dander diet
Ende mine ervelichede. Nu comt een prinche ende gebiet, Dreget, bidt ende miet,
Ende maect groten onvrede, 345 So dat hi sinen neve upliet
In bisscopdoeme of anders iet, Daer groet gewin volget mede3). Uptie wulle men al siet,
Der scape sorge men al vliet;
* 325. A. Noch bidi men.
327. C. huer l. - 330. A. Up - up. C. of op s. - 332. C. loept hi g. den r. - 333. A. Der weerelt. - 334. A. Daer. C. huer. - 335. A. green. C. eerst. - 338. A. alle. C. kinne.
339. A. volen. C. en loghens. - 341. A. hervelichede. - 342. C. en g. - 343. A. Dreghed. C. Dregen bid. - 345. C. optiet. - 348. C. Op die wille men ende siet. - 349. C. ontvliet. 1) Het vers is in dezen vorm onzin; doch leest men met Dr. De Vr. biden, beiden, wachten, dan
is de zaak gered. ‘In zijn leven werd hij aanhoudend vervloekt, maar nog meer plagen wachten hem in de hel.’
2) Kausler teekent aan: ‘Dween, was mehr auf ein geistiges Verkommen zu deuten wäre, scheint mir minder passend als green. Dieses wäre dann mehr im Sinne von graenen, fr. grener, aufkeimen, als von graenen, vagire, fremere, ... zu nehmen.’ Onjuist, daar green het imperf. is van het s t e r k e ww. grinen, hetwelk ook een goeden zin oplevert. Egypte is de wereld, Jerusalem het kloosterleven. Menigeen ontkroop de wereld, waarin hij verkwijnde of weende, om er later in terug te keeren. Het is eene toespeling op de vleeschpotten van Egypte. 3) Maerlant maakt hier misschien eene toespeling op Bisschop Jan van Nassau. Zie verder de
350 Heeftmen die werdichede, Tscaep beveeltmen den vrede1)!
28.
Al es een van lettnen naect,
+
C. 194 d.
+
Sot, luxurieus ende mesraect, Hi comt in met gewelde. 355 Mine gracie es niet diene maect,
lc bem die gene die sijns ontsaect, Men acht niet dat ic scelde; Maer ic segt, die euwelike waect: