Dit onderzoekt wijst uit dat er geen verschillen in sensitief en exploratie-stimulerend gedrag zijn tussen mannen en vrouwen die in de kinderopvang werken. Ook worden er geen verschillen gevonden tussen mannelijke en vrouwelijke pedagogisch medewerkers in de benadering van jongens en meisjes. Wat echter wel van invloed is op de aandachtsverdeling en het gedrag van pedagogisch medewerkers is de sekse van het kind. Jongens krijgen vaker de aandacht, vaker sensitieve reacties maar ook meer niet-sensitieve reacties van zowel mannelijke als vrouwelijke pedagogisch medewerkers. Er wordt gesproken over een
zogenaamd jongensprobleem op scholen en in de kinderopvang: jongens zijn ongehoorzamer, presteren slechter, vertonen vaker probleemgedrag en hebben een slechtere hechtingsrelatie dan meisjes met hun leraar of pedagogisch medewerker (Ahnert et al., 2006; Schipper et al., 2008 ; Delfos, 2004; Martino & Meyenn, 2001; Spilt et al., 2011, Woltring, 2003). Voor dit jongensprobleem worden verschillende verklaringen gegeven; jongens zijn anders dan
meisjes, scholen en kinderdagverblijven hebben moeite om te gaan met gedrag van jongens en de laatste tijd wordt de verklaring gezocht in dat het komt door de vele vrouwelijke opvoeders dat er een jongensprobleem is ontstaan (Crott, 2011). Maar uit dit onderzoek blijkt de
aanwijzing voor de verklaring van het jongensprobleem zich niet bevinden in de feminisering, aangezien mannelijke en vrouwelijke pedagogisch medewerkers zich overeenkomstig
sensitief en exploratie-stimulerend gedragen. Wel wordt bevestigd dat jongens met hun
gedrag meer aandacht krijgen en hierdoor vaker zowel vaker exploratie-stimulerende en sensitieve reacties als niet-sensitieve reacties ontvangen van pedagogisch medewerkers in vergelijking met meisjes. Tegelijkertijd toont dit onderzoek aan dat meisjes minder vaak aandacht krijgen, minder sensitieve reacties ontvangen en minder in hun exploratie worden gestimuleerd. Een aanbeveling is dat gezocht moeten worden naar een omgang van
pedagogisch medewerkers met kinderen waarin jongens voldoende positieve aandacht krijgen, maar waarin tegelijkertijd de meisjes niet worden vergeten.
5. Samenvatting
De feminisering van de kinderopvang, maar ook het onderwijs, roept vragen op over de gevolgen zowel jongens als meisjes. Er zijn aanwijzingen dat er problemen zijn met jongens in de kinderopvang. Het gedrag van jongens wordt vaker als problematisch beoordeeld en hebben minder vaak een veilige hechtingsrelatie met pedagogisch medewerkers dan meisjes. Dit onderzoek heeft mannelijke en vrouwelijke pedagogisch medewerkers vergeleken op aandachtverdeling en de mate van sensitiviteit en exploratie stimulering naar jongens en meisjes. De deelnemers zijn 16 vrouwelijke en 17 mannelijke pedagogisch medewerkers. Er zijn video-opnames gemaakt van deze pedagogisch medewerkers terwijl zij een spel speelden met zowel een jongen als een meisje (van 33 tot 38 maanden). Uit het onderzoek blijkt geen verschil tussen mannelijke en vrouwelijke pedagogisch medewerkers in hun
aandachtsverdeling en sensitief, niet-sensitief, exploratie stimulerend en beperkend gedrag. Maar ook zijn geen verschillen gevonden tussen mannelijke en vrouwelijke pedagogisch medewerkers in hun gedrag naar jongens en naar meisjes. Echter de sekse van het kind is wel gerelateerd aan het gedrag van pedagogisch medewerkers, ongeacht de sekse van de
pedagogisch medewerkers. Jongens kregen van pedagogisch medewerkers meer aandacht en meer exploratie-stimulerende en sensitieve reacties maar ook meer niet-sensitieve reacties dan meisjes. De onderzoeksresultaten komen niet overeen met de onderzoeken naar gedrag van vaders en moeders, waarin wel verschillen zijn gevonden. Geconcludeerd kan worden dat sekse-stereotype gedrag van ouders niet gegeneraliseerd kan worden naar de professionele setting van de kinderen. De verklaring dat jongens meer aandacht krijgen en interacties hebben met pedagogisch medewerkers, is gezocht in het stereotype jongensgedrag. Jongens zijn actiever, impulsiever en zoeken vaker de grenzen op van pedagogisch medewerkers. Uit de onderzoeksresultaten kunnen ook conclusies worden getrokken voor de meisjes. Zij krijgen minder aandacht en hebben minder interacties met pedagogisch medewerkers dan jongens.
5. Literatuurlijst
Ahnert, L., Pinquart, M., & Lamb, M. E. (2006). Security of children’s relationships with non-parental care providers: A Meta-analysis. Child Development, 77, 664-679. doi: 0009-3920/2006/7703-0011
Barnett, M. A., Deng, M., Mills-Koonce, W. R., Willoughby, M., & Cox, M. (2008). Interdependence of parenting of mothers and fathers of infants. Journal of Family
Psychology, 22, 561-573. doi: 10.1037/0893-3200.22.3.561
Bögels, S. M. (2007). De ontdekking van de eigen kracht: Over angstige vaders en compenserende moeders. In C. Ex (Ed.), Opvoeden wat kun je? (pp. 134-143). Amsterdam: Wereldbibliotheek.
Bonawitz, E., Shafto, P., Gweon, H., Goodman, N.D., Spelke, E., & Schulz, L. (2011). The double-edged sword of pedagogy: Instruction limits spontaneous exploration and discovery. Elsevier Cognition, 120, 322–330. doi:10.1016/j.cognition.2010.10.001 Brandes, H., Andrä, M., Röseler, W., & Schneider-Andrich, P. (2012). Does Gender Make a
Difference? Proceedings of 2012 International Conference ‘’Men in early
childhood education and care’’. Germany: Evangelische Hochschule Dresden.
Bretherton, I., & Munholland, K.A. (2008). Internal Working Models in Attachment Relationships: Elaborating a Central Construct in Attachment Theory. In Cassidy, J., & Shaver, P. R. (Eds.), Handbook of Attachment (pp. 102-130). New York: The Guilford Press.
Cameron, C. (2006). Men in the Nursery Revisited: issues of male workers and professionalism. Contemporary Issues in Early Childhood, 7, 68- 79. doi: 10.2304/ciec.2006.7.1.68
Cassidy, J. (2008). The Nature of the Child Ties. In Cassidy, J., & Shaver, P. R. (Eds.),
Handbook of Attachment (pp. 3-22). New York: The Guilford Press.
Centraal Bureau voor Statistiek (CBS, 2010). Opgroeien in diversiteit: beschrijving van de
nulmeting Monitor Diversiteit in het Jeugdbeleid. Opgehaald van
http://www.cbs.nl/NR/rdonlyres/ED95A50B-8D11-4FDA-AF3B- BA4035CBD58C/0/201007x42pub.pdf
Chick, K.A., Heilman-Houser, R.A., & Hunter, M.W (2002). The Impact of Child Care on Gender Role Development and Gender Stereotypes. Early Childhood Education
Journal, 29, 149-154. doi: 1082-3301/02/0300-0149/0
Council of the European Union (2011). Council conclusions on early childhood education
and care: providing all our children with the best start for the world of tomorrow.
3090th Education, Youth, Culture and Sport Council Meeting. Brussel, 19 en 20 mei 2011.
Crott, A. (2011). Van hoop des vaderlands naar ADHD’er: het beeld van de jongen in
opvoedingsliteratuur 1882-2005 (proefschrift). Opgehaald van
http://dare.ubn.kun.nl/bitstream/2066/91316/1/91316.pdf
Delfos, M. (2004). Een jongen is geen meisje. De wereld van het jonge kind, 31, 6, 183-186. Delfos, M. (2007). Je bent de grond onder zijn voeten: Over vrouwelijk en mannelijk
voorkeurgedrag. In C. Ex (Ed.), Opvoeden, wat kun je? (123-133). Amsterdam, Nederland: Uitgeverij Wereldbibliotheek bv.
Desouza, J.M.S., & Czerniak, C.M. (2009). Social Behaviors and Gender Differences Among Preschoolers: Implications for Science Activities. Journal of Research in Childhood
Education, 16, 175-187. doi: 10.1080/02568540209594983
Doornebal, J. (1999). Roldoorbrekend opvoeden. In L. Vandemeulebroecke (Ed.),
Gezinspedagogiek (121-136). Apeldoorn, Nederland: Garant-Uitgevers.
Fabes, R.A., Martin, C.L., & Hanish, L.D. (2003).Young Children’s Play Qualities in Same-, Other-, and Mixed-Sex Peer Groups. Child Development, 74, 921–932.
doi: 10.1111/1467-8624.00576
Fagot, B. I. (1981). Male and female teachers: Do they treat boys and girls differently? Sex
Roles, 7, 263-271. doi: 10.1007/BF00287541
Gauvain, M., Fagot, B.I., Leve, C., & Kavanagh, K. (2002). Instruction bij Mothers and Fathers During Problem Solving With Their Young Children. Journal of Family
Psychology, 16, 81-90. doi: 10.1037//0893-3200.16.1.81
Grossmann, K., Grossmann, K.E., Kindler, H., & Zimmermann, P. (2008). A Wider View of Attachment and Exploration. In Cassidy, J., & Shaver, P. R. (Eds.), Handbook of
Attachment (pp. 857-879). New York: The Guilford Press.
Grossmann, K., Grossmann, K.E., Fremmer-Bombik, E., Kindler, H., Scheuerer-Englisch, H., & Zimmermann, P. (2002). The Uniqueness of the Child-Father Attachment
Relationship: Fathers’ Sensitive and Challenging Play as a Pivotal Variable in a 16-year Longitudinal Study. Social Development, 11, 307-331. doi: 10.1111/1467- 9507.00202
Hoffmann, C.D., Tsuneyoshi, S.E., Ebina, M., & Fite, H. (1984). A Comparison of Adult Males’ and Females’ Interaction with Girls and Boys. Sex Roles, 11, 799-811. doi: 0360-0025/1100-0799$03.50/0
Howes, C., & Spieker, S. (2008). Attachment Relationships in the Context of Multiple Caregivers. In Cassidy, J., & Shaver, P. R. (Eds.), Handbook of Attachment (pp. 317- 332). New York: The Guilford Press.
Huber, J., & Traxl, B (2012, August). Similarities and differences in interactions of male and
female ECE workers with children [Powerpoint slides]. Paper presented at the 22nd
EECERA annual conference, University of Innsbruck, Austria. Opgehaald van http://www.koordination-
maennerinkitas.de/uploads/media/EECERA_2012_Huber_Traxl.pdf.
Huijbregts, S.K. (2009). Cultural diversity in center-based child care: differences and
similarities in caregivers' cultural beliefs (Proefschrift). Opgehaald van
http://dare.uva.nl/document/146493.
Kobak, R., & Madsen, S. (2008). A Wider View of Attachment and Exploration. In Cassidy, J., & Shaver, P. R. (Eds.), Handbook of Attachment (pp. 23-47). New York: The Guilford Press.
Koch, B., & Rohrmann, T. (2010). Male and female co-workers in Austrian childcare
institutions: Results of a nationwide research project [Powerpoint slides]. Paper
presentation on the XXVI. OMEP world congress, 12. 8. 2010, Göteborg, Sweden. Opgehaald van
http://www.uibk.ac.at/psyko/forschung/elementar/literatur/omep_2010_koch.pdf Kohnstamm, R. (2002). Kleine Ontwikkelingspsychologie, het jonge kind. Bohn Stafleu Van
Loghum, Houten.
Lewis, C., & Lamb, M. E. (2003). Fathers’ influences on children’s development: The evidence from two-parent families. European Journal of Psychology of Education,
18, 211-228. doi: 10.1007/BF03173485
Lippa, R.A. (2005). Gender, Nature and Nurture (2nd. ed). New York, NY: Psychology Press.
Lytton, H., & Romney, D.M. (1991). Parents' Differential Socialization of Boys and Girls: A Meta-Analysis. Psychological Bulletin, 109, 267-296. doi: 0033-2909/91/S3.00 Maccoby, E. E. (1998). The two sexes: Grouping up apart, coming together. Cambridge: Harvard University Press.
Martino, W. & Meyenn, B. (2001). What about the boys? Issues of masculinity in schools. Buckingham/Philadelphia: Open University Press.
Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (2012). Concept Regeling van de Minister
van Sociale Zaken en Werkgelegenheid tot uitvoering van de Wet kinderopvang en kwaliteitseisen peuterspeelzalen (Regeling kwaliteit kinderopvang en
peuterspeelzalen). Opgehaald van http://www.rijksoverheid.nl/documenten-en- publicaties/regelingen/2012/03/02/concept-regeling-kwaliteit-kinderopvang-en- peuterspeelzalen.html
Murray, S. B. (1996). "We All Love Charles": Men in Child Care and the Social Construction of Gender. Gender and Society, 10, 368-385.
Noldus, 2012. The Observer XT Reference Manual Version 11. Wageningen: Noldus Information Technology.
Organisation for Economic Co-operation and Development (OECD, 2011). Starting Strong III: A Quality Toolbox for Early Childhood Education and Care. Paris : OECD Publishing, 2011.
Paquette, D. (2004). Theorizing the Father-Child Relationship: Mechanisms and Development Outcomes. Human Development, 47, 193–219. doi: 10.1159/000078723
Parke, R. D., Dennis, J., Flyr, M. L., Morris, K. L., Killian, C., McDowell, D. J. & Wild, M. (2004). Fathering and children’s peer relationships. In M.E. Lamb (Ed.), The role of
the father in child development (307-340). Hoboken, NJ: Wiley.
Peeters, J. (2006). Mannen voor kinderopvang. Opgehaald van
http://www.vbjk.be/files/jp_mannen%20voor%20kinderopvang.pdf
Perdue, V.P., & Connor, J. M. (1978). Patterns of Touching between Preschool Children and Male and Female Teachers. Child Development, 49, 1258-1261. doi: 0009-
3920/78/4904-0043800.75
Riksen-Walraven (2000). Tijd voor kwaliteit in de kinderopvang. Oratie, Universiteit van Amsterdam. Amsterdam: Vossiuspers UvA.
Robinson, B.E. (1986). Chapter 11: Men Caring for the Young: A Profile. Marriage &
Family Review, 9, 151-161. doi: 10.1300/J002v09n03_11
Robinson, B.E., & Canaday (1987). Sex-Role Behaviors and Personality Traits of Male Day Care Teachers. Sex Roles, 4, 853-865. doi: 0360-0025/78/1200-0853$05.00/0
Roggman, L. A. (2004). Do fathers just want to have fun? Commentary on theorizing on the father-child relationship. Human Development, 47, 228-236. doi: 10.1159/000078725 Rolfe, H. (2005). Men in chilcare. Working paper no. 35. London: Equal Opportunities
Comission.
Sargent, P. (2005). The Gendering of Men in Early Childhood Education. Sex Roles, 52, 251-259. doi: 10.1007/s11199-005-1300-x
Schipper, E. J. de, Tavecchio, L. W. C. & IJzendoorn, M. H. van (2008). Children's attachment relationships with day care caregivers: associations with positive caregiving and the child's temperament. Social Development, 17, 454-470. doi: 10.1111/j.1467-9507.2007.00448.x
Smith, K.E. (1986). Seks-typed Occupational Roles and Self-Image among Teachers.
Psychological Reports, 58, 73-74. doi:10.1016/0001-8791(85)90056-9
Spilt, J.L., Koomen, H.M.Y., & Jak, S (2012). Are boys better off with male and girls with female teachers? A multilevel investigation of measurement invariance and gender match in teacher–student relationship quality. Journal of Psychology, 50, 363–378. doi:10.1016/j.jsp.2011.12.002
Tavecchio, L. (2007). Risico nemen, grenzen verkennen: Over moeilijke jongens in een gefeminiseerde samenleving. In C. Ex (Ed.), Opvoeden, wat kun je? (113-122). Amsterdam, Nederland: Uitgeverij Wereldbibliotheek bv.
Timmerman, G., & Schreuder, P. (2008a). Pedagogical professionalism and gender in daycare. Gender and Education, 20, 1-14. doi: 10.1080/09540250701763301.
Timmerman, G., & Schreuder, P. (2008b). Gender Constructions of Professionals in Daycare. Sex Roles, 59, 199-213. doi: 10.1007/s11199-008-9444-0
Weisler, A., & McCall, R. R. (1976). Exploration and play: Resume and redirection.
American Psychologist, 31, 492-508. doi: 10.1037/0003-066X.31.7.492
Winer, A.C., & Phillips, D.A. (2012). Boys, Girls, and ‘‘Two Cultures’’ of Child Care.
Merrill-Palmer Quarterly, 58, 22-49. doi: 10.1353/mpq.2012.0004
Woltring, L. (2003). Jongenspedagogiek? Opvoeden met gevoel voor sekseverschillen.
Pedagogiek, 3, 175-181.