Samenstelling werkgroep
Bijlage 1 Doelen gezondheidsonderzoek
Bij gezondheidsonderzoek waaronder biomonitoring kunnen vier doelen worden onderscheiden. In het rapport ‘Handreiking gezondheidsonderzoek bij rampen’ wordt hier op ingegaan (Franssen et al., 2006).
1. Individueel zorgdoel
Hieronder wordt verstaan de verbetering van de individuele gezondheid met als doel de zorg en behandeling van individuele getroffenen te optimaliseren. Hierbij gaat het om het vaststellen van mogelijke blootstelling in relatie tot gezondheidseffecten en de rapportage hierover, evenals vervolgacties op individueel niveau (Franssen et al., 2006).
Eigenschappen van onderzoek met individueel zorgdoel: a. Vier vragen kunnen worden beantwoord:
o Kan opname van de (potentieel) schadelijke ontsnapte stof in het lichaam worden aangetoond of uitgesloten?
o Kan de blootstelling gerelateerd worden aan de eventueel gemelde gezondheidsklachten?
o Is een specifieke behandeling noodzakelijk en mogelijk?
o Zijn er nog gezondheidseffecten op lange termijn te verwachten? b. Omstandigheden die het belang van biomonitoring bij individueel
zorgdoel kunnen versterken.
o Er zijn meerdere blootstellingsroutes mogelijk. o Er zijn meerdere bronnen die (kunnen) bijdragen. c. Zowel onderzoek als terugkoppeling van de resultaten vindt plaats
op individueel niveau.
d. Voor het uitvoeren van het individuele zorgdoel is geen toetsing van het onderzoek door een medisch-ethische commissie nodig. Het valt immers onder de Wet op de geneeskundige
behandelingsovereenkomst (WBGO; zie paragraaf 7.2). e. Het onderzoek kan op elk moment plaatsvinden, zowel in de
repressieve (acute) fase van een incident als na afschaling, dat wil zeggen tijdens de nazorg.
f. Biomonitoring met een individueel zorgdoel is vooral nuttig of noodzakelijk onder voorwaarden, zoals mogelijke hoge blootstelling, meerder bronnen en/of melding/vaststelling van
gezondheidsklachten/effecten. Daarnaast moet worden voldaan aan de overige voorwaarden voor biomonitoring zoals die in hoofdstuk 4 en 5 van deze richtlijn worden besproken.
g. De omvang van de te onderzoeken groep is veelal klein. h. Het onderzoek vindt plaats in een reguliere arts-patiënt relatie,
eventueel geïnitieerd, geadviseerd en begeleid door de GAGS/MMK.
2. Volksgezondheid doel
Hieronder wordt verstaan de optimalisatie van (publieke) gezondheid met als doel de zorg en behandeling van getroffenen op populatieniveau te optimaliseren. Hierbij gaat het om het verkrijgen van inzicht in (het beloop van) te verwachten gezondheidsproblemen om zo een goede
afstemming mogelijk te maken tussen vraag en aanbod van (na)zorg (Franssen et al., 2006).
Eigenschappen van onderzoek met als doel de publieke gezondheid a. Hierbij gaat het om de vraag over de opgetreden of te verwachten
gezondheidsproblemen (wat heeft een incident betekend voor de betrokkenen) om zo een goede afstemming mogelijk te maken tussen vraag en aanbod van (na)zorg.
b. Het onderzoek en de terugkoppeling vinden op populatieniveau plaats.
c. Voor het uitvoeren van het volksgezondheidsdoel kan toetsing van het onderzoek door een medisch-ethische commissie worden overwogen maar is niet verplicht.
d. Biomonitoring is alleen nuttig of noodzakelijk onder voorwaarden, zoals mogelijke hoge blootstelling, meerdere bronnen of
melding/vaststelling van gezondheidsklachten/effecten.
e. Dergelijk onderzoek wordt vaak pas overwogen als de omvang van de te onderzoeken groep vrij groot is, veelal groter dan strikt noodzakelijk voor het individuele zorgdoel. Bij een grote groep kan echter individueel onderzoek worden aangeboden aan een bepaalde groep betrokkenen, dus met een individueel zorgdoel. De op
individueel niveau verzamelde gegevens kunnen (na toestemming) voor beide doelen worden gebruikt (MOVB).
3. Wetenschappelijk doel
Het doel is het verzamelen van (nog niet bestaande kennis) over het ontstaan en het vóórkomen van rampgerelateerde aandoeningen en over de mogelijke, nog niet bekende, effecten op de gezondheid van blootstelling aan (milieu)schadelijke factoren tijdens een ramp. Hieronder vallen ook het identificeren van risicofactoren of
beschermende factoren die samenhangen met het wel/niet ontwikkelen van gezondheidsproblemen. Deze informatie is bruikbaar bij toekomstige rampen, het kan er aan bijdragen dat getroffenen in de toekomst
gerichter geholpen kunnen worden. Met dit doel kan
gezondheidsonderzoek ook aspecten omvatten die niet direct nut hebben voor de getroffenen van de actuele ramp (Franssen et al., 2006).
Eigenschappen van onderzoek met een wetenschappelijk doel:
a. Hierbij is het primaire doel niet het welzijn van de betrokkenen maar het welzijn van mogelijk blootgestelden bij een ramp in de toekomst. De resultaten worden niet teruggekoppeld met de onderzochte groep, in ieder geval niet met het oog op behandeling of zorg. b. De omvang van de te onderzoeken groep is veelal groot vanwege de
noodzakelijke statistische toetsing.
c. Goedkeuring door een medisch-ethische commissie is verplicht, want het onderzoek valt onder de WMO.
4. Maatschappelijk-politieke doel
Bij dit doel gaat het om een reactie op vragen, zorgen en pressie in de getroffen gemeenschap en/of politiek. Vaak speelt politieke,
maatschappelijke en professionele druk hierbij een rol. Maatschappelijk- politieke redenen voor een gezondheidsonderzoek zijn bijvoorbeeld: het voorkomen van het toeschrijven van gezondheidsklachten aan de ramp,
het tonen van een pro-actieve zorgzame houding van overheid en (h)erkenning van getroffenen (Franssen et al., 2006).
Eigenschappen maatschappelijk-politieke doel
a. Hierbij gaat het om erkenning van problematiek door druk vanuit de bevolking en/of media.
b. Onderzoek is ook nuttig als er niet wordt voldaan aan voorwaarden, zoals mogelijke hoge blootstelling, meerdere bronnen of
melding/vaststelling van gezondheidsklachten/effecten.
c. Goedkeuring door een medisch-ethische commissie is raadzaam maar niet verplicht.
Bijlage 2 Toestemmingsverklaring
TOESTEMMINGSVERKLARING Voorletters ____________ Achternaam ________________________________ Straat/huisnummer________________________________________________ Postcode ___________Woonplaats ____________________________________ Geboortedatum (dag/maand/jaar) ____________________________________ Naam huisarts ____________________________________________________Ik verklaar dat ik vrijwillig deelneem aan het onderzoek ja nee Ik ben bereid bloed af te laten nemen ja nee Ik ben bereid urine af te staan ja nee Ik ben bereid vragenlijsten over mijn gezondheid en
blootstelling in te vullen ja nee Ik wil bericht krijgen over de uitslag van het onderzoek ja nee Ik geef toestemming de onderzoeksgegevens aan mijn
huisarts door te geven ja nee
Ik geef toestemming aan de arts om mij opnieuw te
benaderen voor een eventueel vervolgonderzoek ja nee
Datum (dag/maand/jaar) ___________________
_________________________ __________________________
Handtekening deelnemer Handtekening ouder/voogd