7. C ONCLUSIE : HET R IJK IN EEN STURINGSSPAGAAT
7.3 DISCUSSIE
Dit onderzoek kent, zoals elk sociaalwetenschappelijk onderzoek, enkele tekortkomingen. In hoofdstuk 3 is reeds de methodologie toegelicht. Hierin is ook beschreven welke gebreken het onderzoek kent als het gaat om validiteit en representativiteit van de onderzoeksresultaten. De enkelvoudige casestudie die is verricht naar de Gemeente Apeldoorn is niet per definitie representatief is voor andere gemeenten. Dit wordt versterkt door het feit dat er een gering aantal actoren op lokaal niveau is geïnterviewd. In vervolgonderzoek zou het verstandig zijn om meerdere gemeenten te benaderen. Verder is het belangrijk om aan te stippen dat kwalitatieve onderzoeksmethoden, in dit geval door middel van het afnemen van diepte- interviews, risico’s kennen. Respondenten representeren wellicht een bepaalde organisatie, maar dat betekent niet per definitie dat hun perspectief ook dat van de organisatie is waarvoor zij werkzaam zijn. Dit doet af aan de validiteit en betrouwbaarheid van de resultaten. Desalniettemin is dit onderzoek op gedegen wijze uitgevoerd, en is geprobeerd met een zo groot mogelijk aantal actoren te spreken om interviewrisico’s te beperken.
Tot slot is het zaak om aan te geven welke vervolgonderzoeken interessant zou kunnen zijn in het kader van de decentralisatie van de jeugdzorg. Er zullen worden drie onderwerpen voorgesteld:
• Allereerst is meer onderzoek naar sturing tijdens de transformatie van belang. In dit onderzoek is gepoogd om sturing tijdens deze fase van de decentralisatie in kaart te brengen. Een belangrijke hindernis hiervan was dat de transformatie pas sinds 1 januari 2015 bezig is. Veel respondenten gaven echter in de interviews aan dat de transformatie waarschijnlijk pas over een aantal jaar voltooid zal zijn. Dat maakt het een interessant onderzoeksobject voor bestuurskundigen de komende jaren.
• Ten tweede is het relevant om te onderzoeken hoe de rijkssturing verschilt of juist overeenkomt tussen de verschillende decentralisaties. In dit onderzoek is specifiek ingezoomd op de decentralisatie van de
Jeugdzorg, maar ook de decentralisatie van de Wmo en de Participatiewet zijn interessant.
• Het derde en laatste onderwerp voor eventueel verder onderzoek speelt zich af op lokaal niveau. Hoewel dit een decentralisatie naar gemeenten behelst, is de jeugdzorg in feite gedecentraliseerd naar zorgregio’s, omdat veel beslissingen vast liggen in regionale arrangementen. Dit doet vragen opwerpen over verhoudingen tussen gemeenten in regionale verbanden onderling, democratische legitimatie op regionaal niveau en verschillende sturingsvormen binnen deze contexten.
De toekomst zal uitwijzen hoe de drie decentralisaties worden vormgegeven in verschillende gemeenten, en hoe het Rijk de decentralisaties in de verdere transformatieperiode aanstuurt. Ondanks positieve verwachtingen op zowel landelijk als gemeentelijk niveau betreffend de verdere rijkssturing van de decentralisatie van de jeugdzorg, brengt de sturingsspagaat van de Rijksoverheid haar in een lastig parket. Deze spagaat kan er mogelijk toe leiden dat deze decentralisatie slechts halfbakken tot uitvoering worden gebracht en gemeenten. Dat zou de beoogde governance door overheidsparticipatie veranderen in governance door overheidscontrole.
Bibliografie
Wetenschappelijke bronnen
• Adriaansens, H.P.M. en A.C. Zijderveld (1981) Vrijwillig initiatief en de
verzorgingsstaat. Cultuursociologische analyse van een beleidsprobleem, Deventer: Van Loghum Slaterus b.v.
• Bryman, A. (2008) Social Research Methods. Oxford: Oxford University Press.
• Hajer, M. & Versteeg, W. (2005) Performing Governance Through Networks. European Consortium for Political Research: Palgrave
Journals. Pp. 340-347.
• Hajer, M. & Wagenaar, H. (2003) Deliberative Policy Analysis.
Understanding Governance in the Network Society. Cambridge:
Cambridge University Press.
• Hajer, M. (2009) Authoritative Governance: Policy Making in the Age of Mediatization. Oxford: Oxford University Press.
• Hood, C. (1995) The ‘New Public Management’ in the 1980s: Variations on a Theme. Accounting, Organizations and Society, 20(2/3), pp. 93-109.
• Peters, B. G. & Pierre, J. (1998) Governance Without Government? Rethinking Public Administration. Journal of Public Administration
Research and Theory, 8(2), pp. 223-243.
• Pollitt, C. (2002) ‘The New Public Management in International Perspective: An Analysis of Impacts and Effects’, p. 274-292 in K. McLaughlin, S.P. Osborne, and E. Ferlie (eds.), New Public
Management: Current Trends and Future Prospects, London:
Routledge.
• Pollitt, C. (2003) The Essential Public Manager. McGraw – Hill Education: Open University Press.
• Rhodes, R.A.W. (2007) Understanding Governance: Ten Years On.
• Tonkens, E. (2009) Tussen onderschatten en overvragen. Actief
burgerschap en activerende organisaties in de wijk. SUN Trancity:
deSTADSWIJKstudies.
• Van Doorn, J.A.A. (1978) ‘De verzorgingsmaatschappij in de praktijk’, blz. 17-46 in: J.A.A. van Doorn en C.J.M. Schuyt (red.) De stagnerende
verzorgingsstaat, Amsterdam: Boom Meppel.
• Van der Steen, M. et al (2014) Leren door doen: Overheidsparticipatie
in een energieke samenleving. Planbureau voor de Leefomgeving en
Nederlandse School voor Openbaar Bestuur.
• Verhoeven, I. & Tonkens, E. (2015) Join the citizens! Government
participation as a new mode of governance. Amsterdam: University of
Amsterdam.
Empirische bronnen:
• Interview Sofie Berns, Consultant en Extern Adviseur bij de Vereniging van Nederlandse Gemeenten, 24 maart 2015
• Interview Michiel Bruins, Manager Jeugd en Onderwijs bij de Gemeente Apeldoorn, 13 april 2015
• Interview Esther Deursen, Programmadirecteur Samenwerkend Toezicht Jeugd bij de Inspectie Jeugdzorg, 31 maart 2015
• Interview Ruud van Herk, Beleidscoördinator bij het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport, 24 maart 2015
• Interview Natalie Jonkers, Programmadirecteur Transitiebureau Jeugd bij het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport, 3 april 2015 • Interview Ria Korevaar, Beleidsmedewerker Directie Jeugd bij het
Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport, 16 maart 2015 • Interview Marije Krimp, Accountmanager bij het Ministerie van
Volksgezondheid, Welzijn en Sport en het Ministerie van Veiligheid en Justitie, 21 april 2015
• Interview Simone Loonstra, Accountmanager bij het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport en het Ministerie van Veiligheid en Justitie, 26 maart 2015
• Interview Rita Otter, Programmamanager Jeugd bij de Regio Midden- IJssel/Oost-Veluwe, 6 mei 2015
• Interview Ruthy Reinders, Beleidsmedewerker bij het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties, 16 maart 2015
• Interview Marcel Scheenhart, Accountmanager bij het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties, 21 april 2015
• Interview André Schoorl, Beleidsadviseur bij het Ministerie van Veiligheid en Justitie, 21 april 2015
• Interview Jasper Sterrenburg, Consultant en Extern Adviseur bij de Vereniging van Nederlandse Gemeenten, 31 maart 2015
• Interview Monique te Wierik, Beleidsmedewerker bij de Gemeente Apeldoorn, 22 mei 2015
Overige bronnen:
• Beantwoording Kamervragen BZK (2013) Beantwoording Kamervragen
over decentralisaties ondersteuning, participatie en jeugd. 11 april
2013. Den Haag: Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties. Digitaal geraadpleegd via: http://www.rijksoverheid.nl/documenten-en-
publicaties/kamerstukken/2013/04/11/beantwoording-kamervragen- over-decentralisaties-ondersteuning-participatie-en-jeugd.html
• Denktank Transformatie Jeugdstelsel (2014) Beter met minder.
Bouwstenen voor de transformatie van het jeugdstelsel. Utrecht:
Nederlands Jeugdinstituut. Digitaal geraadpleegd via: http://www.nji.nl/nl/Publicaties/Publicatie-Beter-met-minder
• Divosa (2012) Memo Regeerakkoord 2012: Maatregelen in zorg &
welzijn. Digitaal geraadpleegd via:
http://www.divosa.nl/sites/default/files/20121031_Factsheet_Regeerak koord_Rutte-Asscher_Decentralisaties_Sociale_Domein.doc.pdf
• Kadernota Jeugdbeleid 2012-2015 (2012) Kadernota jeugd 2012-2015:
http://www.nisb.nl/weten/bibliotheek/publicaties.html?item=11252&view =1173433
• Kamerbrief BZK (2013) Vaststelling van de begrotingsstaten van het
ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (VII) en van de begrotingsstaten van Wonen en Rijksdienst (XVIII) voor het jaar 2013. 19 februari 2013. Den Haag: Ministerie van Binnenlandse Zaken
en Koninkrijksrelaties
• Kamerbrief BZK (2014) Vaststelling van de begrotingsstaten van het
ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (VII) voor het jaar 2015. 4 november 2014. Den Haag: Ministerie van Binnenlandse
Zaken en Koninkrijksrelaties
• Kamerbrief BZK (2015) Transformatie in het sociaal domein. 2 april 2015. Den Haag: Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties
• Kamerbrief VWS (2014a) Stand van zaken transitie en inkoop
jeugdhulp. 3 december 2014. Den Haag: Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport
• Kamerbrief VWS (2014b) Voortgangsrapportage HLZ. 8 december 2014. Den Haag: Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport • Memorie van toelichting bij de Jeugdwet (2013) Digitaal geraadpleegd
via: http://www.rijksoverheid.nl/documenten-en- publicaties/kamerstukken/2013/07/01/memorie-van-toelichting-bij-de- jeugdwet.html
• Raad voor Maatschappelijke Ontwikkeling (RMO) (2002) Bevrijdende
kaders: sturen op verantwoordelijkheid. Den Haag: Sdu Uitgevers.
Digitaal geraadpleegd via: http://www.adviesorgaan- rmo.nl/Publicaties/Adviezen/Bevrijdende_kaders_november_2002 • Sociaal Cultureel Planbureau (SCP) (2012) Een beroep op de burger.
Digitaal geraadpleegd via:
http://www.scp.nl/Publicaties/Alle_publicaties/Publicaties_2012/Een_be roep_op_de_burger
• Telefonisch gesprek Esther Deursen (2015). Programmadirecteur Integraal Toezicht Jeugdzaken (ITJ). Amsterdam, 9 maart.
• Transitieagenda Jeugdzorg (2012) Transitieagenda Jeugdzorg.
Gezamenlijke agenda Rijk/VNG/IPO. Digitaal geraadpleegd via:
http://www.rijksoverheid.nl/documenten-en-
publicaties/rapporten/2012/03/20/transitieagenda-jeugdzorg.html • Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) (2012) Decentralisatie
betekent transitie en transformatie. Digitaal geraadpleegd via:
http://www.vng.nl/onderwerpenindex/decentralisaties-sociaal- domein/decentralisatie-awbz/publicaties/decentralisatie-betekent- transitie-en-transformatie
• Verhoeven, I. (2015a) Werkgroepbijeenkomst. Amsterdam, 7 juni. • Verhoeven, I. (2015b) Gesprek over voortgang scriptie. Amsterdam, 15
juni.
• Website Den Haag (2006) Rapport commissie-Dieksta (Voldoende
schakels maar geen keten...). 8 november. Digitaal geraadpleegd via:
http://www.denhaag.nl/home/bewoners/gemeente/document/Rapport- commissieDiekstra-Voldoende-schakels-maar-geen-keten....htm
• Website Eerste Kamer der Staten-Generaal (2013) Jeugdwet. Digitaal
geraadpleegd via:
https://www.eerstekamer.nl/wetsvoorstel/33684_jeugdwet
• Website G32 (2015) G32. Digitaal geraadpleegd via: http://www.g32.nl/ • Website Movisie (2015) Transitie jeugdzorg: een overzicht. 15 april 2015. Digitaal geraadpleegd via: https://www.movisie.nl/artikel/transitie- jeugdzorg-overzicht
• Website Nederlands Jeugd Instituut (NJI) (2015) Jeugdwet. Digitaal geraadpleegd via: http://www.nji.nl/Jeugdwet
• Website NRC (2013) VVD-fractieleider Zijlstra in NRC: verzorgingsstaat is onhoudbaar. 15 mei. Digitaal geraadpleegd via: http://www.nrc.nl/nieuws/2013/05/15/vvd-fractievoorzitter-zijlstra-in-nrc- verzorgingsstaat-is-onhoudbaar/
• Website NRC (2014) Terugkijken: documentaire met moeder Ruben en Julian. 20 mei. Digitaal geraadpleegd via: http://www.nrc.nl/nieuws/2014/05/20/terugkijken-interview-met-de- moeder-van-ruben-en-julian/
• Website Parool (2009) Opnieuw familiedrama in Nederland. 7 juli.
Digitaal geraadpleegd via:
http://www.parool.nl/parool/nl/7/MISDAAD/article/detail/246941/2009/0 6/07/Opnieuw-familiedrama-in-Nederland.dhtml
• Werkgroep Toekomstverkenning Jeugdzorg (2010) Jeugdzorg dichterbij. Digitaal geraadpleegd via: http://www.rijksoverheid.nl/documenten-en-
publicaties/rapporten/2010/05/18/jeugdzorg-dichterbij.html
• Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid (WRR) (2006)
Leren van de praktijk: gebruik van lokale kennis en ervaring voor beleid. Amsterdam: Amsterdam University Press. Digitaal geraadpleegd via: http://www.wrr.nl/publicaties/publicatie/article/leren- van-de-praktijk-gebruik-van-lokale-kennis-en-ervaring-voor-beleid-12/ • Website Rijksoverheid (2014) Van Rijn en Teeven willen dat inkoop
jeugdzorg snel geregeld is. 31 oktober 2014. Digitaal geraadpleegd via:
http://www.rijksoverheid.nl/nieuws/2014/10/31/van-rijn-en-teeven- willen-dat-inkoop-jeugdzorg-snel-geregeld-is.html
• Website Rijksoverheid (2015) Kamerbrief over hervorming langdurige
zorg en decentralisatie van het Jeugdstelsel. 28 januari 2015. Digitaal
geraadpleegd via: http://www.rijksoverheid.nl/documenten-en- publicaties/kamerstukken/2015/01/28/kamerbrief-over-hervorming- langdurige-zorg-en-decentralisatie-van-het-jeugdstelsel.html
• Website Stadsindex (2015) Apeldoorn. Digitaal geraadpleegd via: http://www.stadindex.nl/apeldoorn
• Website Vereniging van Nederlandse Gemeenten (2014) Gemeenten
op weg naar transitie jeugdzorg: stand van zaken. 31 maart 2014.
Digitaal geraadpleegd via:
domein/decentralisatie-jeugdzorg/nieuws/gemeenten-op-weg-naar- transitie-jeugdzorg-stand-van-zaken
• Website Voor de Gelderse Jeugd (2015) Regio Midden-IJssel/Oost-
Veluwe. Digitaal geraadpleegd via:
http://www.voordegeldersejeugd.nl/index.asp?pa_id=7
• Website Voor de Jeugd (2015) Transitiebureau. Digitaal geraadpleegd via:
Bijlage I: Topic List
• Beschrijving proces decentralisatie
• Sturingsvormen in het decentralisatieproces • Rol BZK, VWS en VenJ
• Contact met VNG
• Contact met andere relevante actoren • Stelselverantwoordelijkheid
• Inkoop zorg
Bijlage II: Respondentenlijst
• Sofie Berns – Consultant en Extern Adviseur bij de Vereniging van Nederlandse Gemeenten
• Michiel Bruins – Manager Jeugd en Onderwijs bij de Gemeente Apeldoorn
• Esther Deursen – Programmadirecteur Samenwerkend Toezicht Jeugd bij de Inspectie Jeugdzorg
• Ruud van Herk – Beleidscoördinator bij het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport
• Natalie Jonkers – Programmadirecteur Transitiebureau Jeugd bij het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport
• Ria Korevaar – Beleidsmedewerker Directie Jeugd bij het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport
• Marije Krimp – Accountmanager bij het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport en het Ministerie van Veiligheid en Justitie
• Simone Loonstra – Accountmanager bij het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport en het Ministerie van Veiligheid en Justitie
• Rita Otter – Programmamanager Jeugd bij de Regio Midden- IJssel/Oost-Veluwe
• Ruthy Reinders – Projectleider bij het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties
• Marcel Scheenhart – Accountmanager bij het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties
• André Schoorl – Beleidsadviseur bij het Ministerie van Veiligheid en Justitie
• Jasper Sterrenburg – Consultant en Extern Adviseur bij de Vereniging van Nederlandse Gemeenten