De gemeente maakt geen ruimtelijk plan in beperkte zin.
De verbrede reikwijdte moet zorgen voor betrokkenheid van alle aanverwante beleidsterreinen in de gemeente. Open kansen lijken te liggen bij onder meer vergunningverlening en handhaving.
Voor handhaving levert de actualisering met de BGT de signalen op waar de werkelijke situatie verandert. Dat kan aanknopingspunten opleveren voor handhaving. De vele duizenden veranderingen, die al in het eerste jaar naar voren kwamen, zijn dan wel wat te veel van het goede. Door selectief te zijn kan wel een goed aanknopingspunt voor handhaving ontstaan. Denk bijvoorbeeld aan veranderingen in oppervlakten bosgebied. Als de gemeente het behoud daarvan prioriteit wil geven, kunnen die signalen reden zijn om verder op dergelijke signaleringen in te gaan.
Flexibiliteit
Het oude bestemmingsplan buitengebied werkt met bouwblokken voor onder andere de agrarische bedrijven. In het nieuwe plan verdwijnen de bouwblokken voor alle functies en komt daarvoor in de plaats een set met randvoorwaarden en regels om een initiatief af te wegen. Dat geeft minder zekerheid voor de agrarische
ondernemer en voor de omgeving. Het werkt echter minder rigide en laat maatwerk toe.
Ook het omgaan met ‘delegatie’ is punt van gesprek. Is alleen de Gemeenteraad bevoegd om bijvoorbeeld een bedrijfsfunctie aan een woning toe te voegen of een agrarisch bedrijf in een woongebouw te veranderen? De gemeente RijssenHolten wil op een aantal specifieke punten de bevoegdheid hiertoe aan het College van B&W delegeren. Dan kan het College met toestemming van de Gemeenteraad ‘planologie’ bedrijven. Als een bevoegdheid aan het College is toebedeeld verdwijnt de oorspronkelijke functie en geldt voortaan de nieuwe functie. Een kavel met een zonneveld op een agrarisch gebied, is dan voortaan bestemd als zonneveld. Een andere optie is dat het College een verklaring van geen bedenkingen afgeeft bij de vergunning voor het zonneveld.
Dan behoudt de kavel de agrarische bestemming. Voor gevallen die onder delegatie gaan vallen, bereidt de gemeente een lijst voor, die bij de vaststelling van het bestemmingsplan wordt goedgekeurd.
Het plan bevat open normen, die verwijzen naar beleidsregels.
Het aanpassen van een beleidsregel vergt een minder zware procedure dan het veranderen van het bestemmingsplan maar is daarmee minder eenduidig en zeker. Daar komt nog bij dat de beleidsregels niet altijd haarscherp maken wat wel of niet kan en mag. De gemeente kent bijvoorbeeld een paar van de meest donkere gebieden van Nederland. Activiteiten die tot onevenredige aantasting van het duister leiden, zijn daar niet toegestaan.
Wat onder lichtuitstraling / duister wordt verstaan staat in een beleidsregel, die geen eenduidige norm bevat. Is deze stapeling van zachte regels voldoende sturend?
Klaar?
Het eerste omgevingsplan voor het buitengebied van Rijssen
Holten is zo goed als afgerond. Maar daarmee is de klus nog lang niet geklaard. De gemeente ziet de noodzaak en de mogelijkheden om nog verder te gaan. Dat gaat over de verbetering van de digitale toepassing tot de uitbreiding naar een nog op te stellen plan voor het bebouwd gebied en een update van de planregels onder de nieuwe Omgevingswet tot de aanpassing van de gemeentelijke werkwijze.
Het plan is een goede eerste aanzet voor een omgevingsplan onder de Omgevingswet. Om ook op de langere termijn aan de nieuwe wet te voldoen zullen nog tal van aanpassingen nodig zijn.
Bewust heeft de gemeente niet alle vernieuwingen in één keer doorgevoerd. Tegelijk de inhoud van het beleid voor de fysieke leefomgeving aanpassen (en dus het oude beleid ter discussie stellen) én de hele planopzet omgooien is te veel van het goede.
De gemeente is vooral begonnen met de vernieuwing van de planopzet, met veel digitalisering. De inhoudelijke ambities zijn minder ingrijpend aangepast. Daar kan de komende tijd meer aandacht aan worden gegeven. De ervaring met de toepassing van de beleidsregels moeten bijvoorbeeld uitmaken of de juiste balans tussen flexibiliteit en rechtszekerheid is gevonden.
Toch borrelen ook op het digitale vlak nog veel ideeën op. Wat zou het mooi zijn om de werkelijkheid met een drie dimensionale weergave nog beter te benaderen (een wens die vooral speelt bij het nog op te stellen omgevingsplan Kernen) of om de milieuregels in de vorm van zoneringen op kaart te zetten. Het is ideaal als iedereen met een eenvoudige ‘klik’ op de kaart kan zien wat op die locatie wel of niet mogelijk is en aan welke randvoorwaarden moet worden voldaan. Of helemaal klantvriendelijk: een eigen plan inlezen en dan een eerste toets terugkrijgen of dat plan mogelijk is.
Om de weg naar digitale vergunningverlening verder te brengen zijn beslisbomen nodig, die de aanvrager in de verschillende situaties langs de plan en beleidsregels leidt. Te vaak wordt de
‘kapverordening’ als proefkonijn opgevoerd. De gemeente Rijssen
Holten wil graag verder komen met de toestemming voor het oprichten van bijvoorbeeld ‘bijkomende bouwwerken’. Navraag bij de VNG levert voor dit soort complexe vragen nog geen toepasbare beslisboom op. Wat betreft de ‘ict’ is een beslisboom best in te passen, maar de beslisboom zelf ontwikkelen is complex en tijdrovend. De gemeente wil voorkomen dat dergelijke beslisbomen op veel verschillende plekken worden ontwikkeld, maar nergens echt goed. De oproep is om een soort ‘appstore’ onderdeel te maken van het DSO. In die appstore kunnen gemeenten hun ontwikkelde beslisbomen beschikbaar stellen en de afnemende gemeenten zouden een recensie kunnen achterlaten. Dat prikkelt om de beste beslisboom te maken en voorkomt tegelijk dat elke gemeente zelf het wiel gaat uitvinden.
Voor de interne betrokkenheid heeft de gemeente ‘botsproeven’
georganiseerd. De eerste keer kwam daar nog niet zoveel uit.
Bij een volgende sessie ging dat al beter. Het nieuwe plan vraagt om gewenning zowel binnen als buiten de gemeente. Datzelfde blijkt in de Gemeenteraad, ook daar tekent zich een groeipad af. Voor de hele gemeente staat de vraag open hoe ver de digitalisering moet gaan. Analoge of digitale dienstverlening?
Het bestemmingsplan met verbrede reikwijdte – voor het gemak alvast het ‘omgevingsplan’ – laat in elk geval zien wat digitalisering inhoudt en mogelijk maakt.
Gemeente Rijssen Holten, Buitengebied, Bestemmingsplan met verbrede reikwijdte
Gemeente Deventer, Stationsgebied, Bestemmingsplan verbrede reikwijdte voor het hele grondgebied