• No results found

Dietrich Bonhoeffer, levensloop en werken

In document De Lijdende Dienstknecht (pagina 59-62)

Jaar Gebeurtenis

1906 2 februari: Dietrich Bonhoeffer in Breslau geboren. 1912 Beroep van vader Bonhoeffer aan de Berlijnse Universiteit. 1923 Start van de theologiestudie in Tübingen.

1924 Vanaf het zomersemester studie in Berlijn.

1927 17 december: Promotie bij R. Seeberg met ‘Sanctorum Communio’. 1928 17 januari: Eerste theologisch examen.

15 februari: start vicariaat in Barcelona. 1929 / 1930 Assistent bij W. Lütgert in Berlijn. 1930 5 – 8 juli: Tweede theologisch examen

18 juli: ‘Habilitation’ met ‘Akt und Sein’.

5 september: vertrek naar New York voor een studietijd aan Union Theological Seminary (tot juni 1931).

1931 In juli twee weken bij Karl Barth.

Vanaf 1 augustus privé docent in de Berlijnse Theologische Faculteit.

1- 5 september: bij de Wereldbondconferentie in Cambridge en daar tot jeugdsecretaris gekozen.

15 november: Ordinantie van Dietrich.

In winter 1931/1932: Lezing ‘de geschiedenis van de Systematische theologie in de 20e eeuw en seminar ‘de idee van de Filosofie en de protestantse theologie’.

Van november (tot maart 1932): confirmanten klas geleid.

1932 In het zomersemester de lezing: ‘Het wezen van de kerk’ en het seminar ‘bestaat er een christelijke ethiek?’; koop van een barak in Biesenthal.

In juli en augustus op oecumenische vergaderingen op de Westenburg, in Ciernohorské Kúpele, Geneve en Gland.

In het wintersemester lezing “Schepping en zonde’ (als ‘Schepping en val’1933 gepubliceerd en Jongste theologie en seminar ‘Problemen van een theologische antropologie’.

1933 1 februari radiolezing: ‘Veranderingen van het führerbegrip’. In april artikel ‘De kerk voor het Jodenvraagstuk’.

In zomersemester lezing ‘Christologie’ en seminar over Hegels Religiefilosofie. In augustus vlugschrift ‘de Ariërparagraaf in de kerk’.

In september voorbereidingen met Niemöller voor de noodbond voor predikanten. 15-20 september deelname aan de Wereldbond zitting in Sofia

17 oktober start als predikant in Londen

1934 22-30 augustus Oecumenische conferentie in Fano

22 augustus samenwerking tot lid van de Oecumenische Raad. 4 – 8 september bij Jean Lasserre in Bruay.

5 november losmaking van de Duits evangelische gemeenten in Engeland door de Rijkskerkleiding.

1935 In maart bezoek aan een anglicaans klooster.

15 april afscheidsbezoek aan bisschop Bell in Chichester

26 april start van het predikantenseminarium op Zingsthof (Oostzee) 24 juni intrek in Finkenwalde

In juli artikel ‘De belijdende kerk en de oecumene’.

6 september opdracht van de kerkleiding voor het inrichten van een broederhuis.

221

Bethge. E., Dietrich Bonhoeffer Theologe – Christ – Zeitgenosse Eine Biografie. (Gütersloh, Gütersloh Verlagshaus GmbH, 2005). 1058, 1059.

Jaar Gebeurtenis

1936 In februari laatste college in de Berlijnse faculteit over ‘Navolging’.

29 februari – 10 maart studiereis van het predikantenseminarium naar Denemarken en Zweden.

22 april voordracht in Finkenwalde ‘Over de vraag van de kerkelijke gemeenschap’. 5 augustus leerbevoegdheid aan de universiteit ontnomen.

20 augustus naar de Oecumenische Raad in Chamby.

1937 In februari laatste deelname aan een oecumenische conferentie in Londen. Op 1 juli de arrestatie van Niemöller.

Eind september sluiting van het predikantenseminarium door de politie. Op 27 november voormalige seminaristen van Finkenwalde gearresteerd en ‘Navolging’ verschenen.

5 december start van de vicariaten in Köhlin en Gross-Schlönwitz (later in Sigurdshof). 1938 11 januari verblijfsverbod voor Berlijn en Brandenburg;

In februari eerste contact met Sack, Oster en indirect met Canaris en Beck.

20 juni ontmoeting van voormalige Finkenwalde seminaristen in Zingst, Bijbelstudie ‘Verzoeking’.

In september in Göttingen ‘Leven met elkander’ (Gemeinsames Leben) geschreven. 26 oktober voordracht ‘Onze weg naar het getuigenis van de Schrift’.

1939 10 maart Reis naar Londen voor besprekingen met bisschop Bell, Visser ’t Hooft, Reinhold Niebuhr en Gerhard Leibholz.

2 juni vertrek naar de USA 20 juni besluit om terug te reizen. 27 juli terug in Berlijn.

1940 15 maart semestereind in Sigurdshof 18 maart sluitingsbevel van de Gestapo In juni en juli visitatiereizen naar Oostpruisen. 14 juli Oplossing van Vrije Tijd in Bloestau

In augustus gesprek met Oster en Von Dohannyi over de aanstelling voor Abwehropdrachten

22 augustus spreekverbod 4 september politie meldplicht

In september en oktober werken aan ‘Ethiek’ in Klein-Krössin.

Van 30 oktober naar München vanwege de daar aanwezige Abwehrbetrekking. Vanaf 17 november gast in benedictijnenklooster Ettal

1941 24 februari – 24 maart eerste reis naar Zwitserland 19 maart schrijf - en publicatieverbod

29 augustus - 26 september tweede reis naar Zwitserland met Visser ’t Hooft. Brief over ‘De kerk en de nieuwe Orde’ aan W. Patton.

In oktober begin van de Jodendeportatie uit Berlijn;‘Unternehmen 7’. 1942 10 – 18 april reis met Helmuth von Moltke naar Noorwegen en Stockholm

11 – 26 mei derde reis naar Zwitserland

30 mei – 2 juni Vliegreis naar Stockholm om bisschop Bell te ontmoeten. 1943 13 januari verloving met Maria von Wedemeyer.

13 maart en 23 maart pogingen tot aanslagen op Hitler

5 april huiszoeking en arrestatie, in de gevangenis van Tegel opgesloten; gelijktijdig met Hans von Dohnanyi en Dr. Josef Müller en hun vrouwen.

21 september uitvaardiging van het arrestatiebevel en de aanklacht tot ‘Ontbinding van de militaire kracht’.

Jaar Gebeurtenis

1944 In januari onderzoeksleider Roeder afgelost.

In februari Canaris van functie ontheven en de Abwehr in de RSHA opgenomen; 6 maart eerste dagbombardement op Tegel.

30 april eerste theologiebrief.

20 juli Von Stauffenbergs aanslag op Hitler

22 september Gestapocommissaris Sondereggers vindt dossier in Zossener Abwehrbunker.

Begin oktober vluchtplan

5 oktober vluchtplan opgegeven, omdat Klaus Bonhoeffer (broer), Rüdiger Schleicher (zwager) en F.J. Perels gearresteerd worden en Sippenhaft bedreigd wordt.

8 oktober in Gestapo gevangenis aan de Prins Albrecht straat opgesloten. 1945 7 februari overgebracht naar het concentratiekamp Buchenwald.

3 april transport van Buchenwald naar Regensburg. 5 april op Hitlers middagbespreking doodstraf meegedeeld. 6 april verder naar Schönberg (Beierse Woud).

8 april naar Flossenbürg. In de nacht veroordeling door bijzondere militaire rechtbank. Op 9 april samen met Oster, Sack, Canaris, Strünck en Gehre terechtgesteld. Von Dohnanyi in Sachsenhausen gedood; op 23 april Klaus Bonhoeffer (broer), Rüdiger Schleicher (zwager) en F.J. Perels in Berlijn gedood.

Bijlage 3: Samenvatting van diepte-interviews

In document De Lijdende Dienstknecht (pagina 59-62)