Determinanten op het niveau van het bestuursorgaan

Er zijn grote verschillen tussen gemeenten in het percentage bezwaar-schriften en het percentage gegrond verklaarde bezwaarbezwaar-schriften. Vergelijkbare schommelingen zijn er overigens binnen dezelfde gemeente door de jaren heen. Een eerste verklaring hiervoor ligt in tijdelijke toenames van het aantal bezwaarschriften vanwege uitbreidingen en wijzigingen in het parkeerregime. Een tweede verklaring ligt in het feit dat gemeenten verschillende richtlijnen hanteren voor het gegrond verklaren van bezwaarschriften. De gemeente Amsterdam, die zich naar eigen zeggen strikt houdt aan de jurisprudentie, verklaart een kleiner aandeel bezwaarschriften gegrond dan andere gemeenten.52 Uitsluitend degene die via een parkeerkaartje kan aantonen parkeerbelastingen te hebben betaald en dus onterecht een naheffingsaanslag heeft ontvangen, krijgt de naheffingsaanslag en de kosten van de wielklem gerestitueerd. Amsterdam streeft er naar eigen zeggen naar de verhouding naheffings-aanslagen versus bezwaarschriften versus beroepschriften te houden op 100 staat tot 10 staat tot 1. Dit komt ook tot uiting in de cijfers. Andere gemeenten zijn soepeler, in de zin dat ze eerder bezwaarschriften honore-ren als het parkeerregime onduidelijk is of pas is ingevoerd. Roermond doet dit soms. Soms houden gemeenten bij het beoordelen van bezwaar-schriften ook rekening met fouten die door parkeerwachten zijn gemaakt, zoals het noteren van het verkeerde kentekennummer. De gemeente Rotterdam houdt bij het ongegrond verklaren van bezwaarschriften zelfs rekening met de werklast uit de beroepsprocedure. Rotterdam streeft ernaar de werklast in de beroepsfase voor zowel de eigen organisatie als voor het gerechtshof te beperken. Dit doet de gemeente door alleen zaken die op basis van jurisprudentie een goede kans maken bij het hof, door te zetten. In andere gevallen trekt de gemeente de naheffingsaanslag in. Het is denkbaar dat het aantal beschikbare ambtenaren voor bezwaar- en beroepsprocedures een beperking kan zijn voor de hoeveelheid bezwaar- en beroepschriften die een gemeente kan verwerken. Volgens een

respondent lossen bepaalde andere gemeenten dit op door bezwaarschrif-ten gegrond te verklaren, veelal aan het eind van het kalenderjaar.

8.3 Determinanten van de tijdsbesteding per zaak

De wetgeving omtrent parkeerbelastingen is geen complexe wetgeving. Overtredingen worden op heterdaad geconstateerd en opgelegd op basis van het kenteken. Er worden geen complexe juridische argumenten in de beroepschriften aangevoerd; internationale jurisprudentie en verdragen

spelen geen rol. De zittingen hebben vooral tot doel de feiten en omstan-digheden te achterhalen en de verwijtbaarheid vast te stellen.

8.4 Aanknopingspunten voor de analyse

Schema 7 geeft een overzicht van het effect dat de determinanten op het aantal zaken respectievelijk de tijdsbesteding kunnen hebben. Van een positief effect op het aantal zaken dan wel de tijdsbesteding per zaak is sprake, wanneer het aantal zaken dan wel de tijdsbesteding per zaak toeneemt.

Schema 7: Effecten van determinanten op de werklast

Positief effect Negatief effect

Determinanten voor het aantal zaken

– Beperkt draagvlak voor de regelgeving – Boete wordt als onevenredig hoog

beschouwd

– Zeer laagdrempelige bezwaar- en beroeps-procedure

– Griffierechten

Determinanten voor tijds-besteding per zaak

– Eenvoudig vast te stellen feiten – Op heterdaad constateren van de

overtreding

– Eenvoudige en eenduidige regel-geving

– Geen Europese of internationale jurisprudentie

Onderzoeksvraag 3 van dit onderzoek luidt:

Welke verklarende factoren kunnen worden aangewezen voor de verschil-len in de werklast van bestuurlijke boetewetten op het niveau van de overtreder, de regelgeving, en het bestuursorgaan?

3a Welke verklarende factoren kunnen worden aangewezen voor het aantal zaken?

3b Welke verklarende factoren kunnen worden aangewezen voor de tijdsbesteding per zaak?

In dit hoofdstuk worden de resultaten van de casus samengebracht en gekoppeld aan algemene informatie die is verkregen in interviews met rechters en gerechtssecretarissen.

We gaan ervan uit dat voor de werklast in bezwaar en beroep in principe dezelfde indicatoren gelden. De kosten van de procedure bijvoorbeeld, vormen zowel een afweging bij de bezwaarprocedure als bij de beroeps-procedure. Natuurlijk kan de beslissing voor beide procedures wel anders uitpakken.

9.1 Determinanten van het aantal zaken

Elke casus hebben we afgesloten met een overzicht van de factoren die van invloed zijn op de werklast van de betreffende wet. In deze paragraaf worden de factoren samengevat en geordend. Bovendien zijn de indicato-ren uit het literatuuronderzoek toegevoegd, voorzover die niet in de casus naar voren zijn gekomen. Een geordend overzicht van deze factoren ofwel determinanten ziet er als volgt uit:

1 Determinanten op het niveau van de belanghebbende A Kosten van het voeren van een procedure

– Proceskosten (griffierechten, rechtsbijstand). – Tijdsinvestering.

– Informatiekosten.

– Opportunity costs.

B Verwachte opbrengsten van een procedure – Hoogte van de boete.

– Reputatieschade.

– Uitstralingseffect naar toekomstige conflicten of andere lopende conflicten.

– Voorspelbaarheid van de uitkomst van een procedure (nieuwe/ complexe of reeds beproefde wetgeving).

2 Determinanten op het niveau van de norm

– Draagvlak voor de regelgeving en voor de hoogte van de boete. – Discretionaire ruimte bestuursorgaan ten aanzien van het

vaststel-len van de overtreding (feiten of meetmethoden), het vaststelvaststel-len van de verwijtbaarheid en de evenredigheid van de boete.

– Informatievoorziening over jurisprudentie.

– Mogelijkheid van ‘fouten’ in de boetebeschikking (bijvoorbeeld ontvanger is niet de overtreder, door bulkafhandeling).

– Motivering van de beschikking (bulkzaken met standaardmotivatie of maatwerk; uitleg van de overtreding; ‘overtuigingskracht’ door meegestuurd bewijs e.d.).

3 Determinanten op het niveau van de bezwaar- en beroepsprocedure – Aantal in stand gebleven boetes na bezwaar.

– Laagdrempeligheid bezwaar- en beroepsprocedure.

– Mate waarin in de bezwaarprocedure of in de motivering van de beschikking wordt ingegaan op door belanghebbende aangevoerde gronden (bijvoorbeeld door mondelinge behandeling).

– Opschortende werking van de bezwaar- en beroepsprocedure. Op een aantal van deze determinanten gaan we nader in.