Voor het delegeren van investeringen aan het College zijn in de programmabegroting de volgende criteria opgenomen:
investeringen, die vallen onder vervangingsinvesteringen;
investeringen passend binnen een vastgesteld beheerplan;
routinematige investeringen c.q. investeringen die een hoge mate van uitvoerend karakter hebben.
Uitgezonderd zijn investeringen, waarbij:
de kaders onvoldoende duidelijk zijn;
investeringen ten laste van reserves.
Delegatie vindt uiteraard plaats binnen de vooraf bepaalde budgettaire kaders, zijnde de plafonds per beleidsveld. Bij mogelijke overschrijding ervan, dient de investering alsnog voorgelegd te worden aan de raad. Verantwoording over de voortgang van de investeringen wordt door het college
afgelegd via de concernrapportages en de jaarrekening.
Uitgangspunt bij dit voorstel voor delegatie is wel delegeren tenzij. Na delegatie van de kredieten door de Raad aan het college worden individuele kredieten pas beschikbaar gesteld
(begrotingswijziging) na concrete uitwerking van de plannen. Pas hierna kan door de organisatie gestart worden met de daadwerkelijke uitvoering.
Voorstel:
Voorgesteld wordt om alle investeringen uit de reguliere investeringsplanning (zie bijlage 5) te delegeren aan het college.
Uiteraard worden alle investeringen ten laste van reserves (met name vrije reserve en reserve bovenwijkse voorzieningen) NIET gedelegeerd.
Gemeente Oosterhout Programmabegroting 2015 159
6.12 Reserves en voorzieningen
Eind 2015 bedraagt de stand van de reserves naar verwachting € 126,6 miljoen en van de voorzieningen € 1,6 miljoen.
Onderstaand is een overzicht gegeven van de ontwikkeling van de reserves en voorzieningen in meerjarig perspectief.
Bedragen * € 1.000 Jaarrekening 2013*
Saldo 31-12-2014
Saldo 31-12-2015
Algemene reserve 5.128 5.231 5.283
Financieringsreserve 36.000 36.000 36.000
Vrije reserve 17.739 13.437 11.899
Algemene bedrijfsreserve GREX 11.032 11.127 11.114
Reserve bovenwijkse voorzieningen 8.824 8.589 6.325
Reserve investeringsprojecten 23.071 34.773 40.139
Bestemmingsreserves 27.462 20.755 14.199
Voorzieningen 2.744 1.958 1.622
Totaal reserves en voorzieningen 132.001 131.871 126.581
* inclusief saldobestemming JR 2013
Conclusie hieruit is dat naar verwachting het saldo van de reserves en voorzieningen geleidelijk een dalend verloop kent. De reserve investeringsprojecten neemt toe ten laste van de vrije reserve en de bestemmingsreserves. Dit betreft een in principe geblokkeerde ruimte die nodig is om toekomstige investeringslasten van reeds uitgevoerde projecten te bekostigen.
De verlaging van de vrije reserve, maar ook bijvoorbeeld die van de bestemmingsreserve Santrijn, is uiteraard gekoppeld aan de ambitie om de gelden vanuit de reserves in te zetten voor de stad.
Binnen de algemene reserves wordt onderscheid gemaakt in de volgende reserves:
o Algemene reserves
o Algemene reserve;
o Financieringsreserve;
o Vrije reserve;
o Reserves grondexploitaties o Algemene bedrijfsreserve;
o Reserve bovenwijkse voorzieningen;
o Reserve investeringsprojecten;
o Bestemmingsreserves;
o Voorzieningen.
Algemene reserve
De algemene reserve is bedoeld om:
1. Tijdelijk negatieve exploitatieresultaten op te vangen. De benodigde omvang is sterk afhankelijk van de interne beheersing van de bedrijfsprocessen. Als de planning- en controlcyclus goed functioneert dan zullen via bijsturing tekorten/overschotten in de uitvoering van de begroting met behulp van een aanpassingsproces in uiterlijk 2 à 3 jaar weer worden gecorrigeerd.
2. Onvoorzienbare externe ontwikkelingen op te vangen.
Gemeente Oosterhout Programmabegroting 2015 160 Het minimum niveau van de algemene reserve bedraagt € 5.000.000, conform provinciale richtlijnen.
Iedere 4 jaar (gekoppeld aan de herziening van de nota reserves & voorzieningen) wordt de stand van de algemene reserve heroverwogen. De algemene reserve is en blijft te allen tijden vrij besteedbaar.
Financieringsreserve
De financieringsreserve heeft als functie te fungeren als intern financieringsmiddel, waardoor de gevoeligheid van de marktrente sterk wordt gereduceerd. De hiermee bespaarde rente (€ 1,6 miljoen per jaar) komt ten goede aan de exploitatie. De financieringsreserve heeft een omvang van
€ 36 miljoen.
Vrije reserve
De vrije reserve heeft een bestedingsfunctie en is vrij besteedbaar. Voor het verloop van de vrije reserve in meerjarig perspectief wordt verwezen naar paragraaf 6.14 Vrije reserve. In deze
paragraaf is een beeld gegeven van de toekomstige inkomsten en uitgaven ten gunste c.q. ten laste van deze reserve.
Algemene bedrijfsreserve grondexploitatie
De algemene bedrijfsreserve is een algemene reserve binnen de grondexploitaties. Deze is te vergelijken met de Algemene Reserve op concernniveau. De inzetbaarheid van de algemene bedrijfsreserve beperkt zich tot zaken die een duidelijk raakvlak hebben met het taakgebied
grondexploitatie. Deze reserve dient als buffer voor het afdekken van mogelijke verliezen en risico’s.
Voor een nadere toelichting wordt verwezen naar de paragraaf grondbeleid.
Reserve bovenwijkse voorzieningen
Reserve ten behoeve van al benoemde, nog uit te voeren werkzaamheden in infrastructuur waarvoor ten laste van de diverse grondexploitaties al een bijdrage is geleverd. Het betreft in veel gevallen een bovenwijkse voorziening. Voor een nadere toelichting wordt verwezen naar de paragraaf grondbeleid.
Reserve investeringsprojecten
Doel is om jaarlijks de kapitaallasten van gedane investeringen aan de reserve te onttrekken. Het gaat hierbij alleen om investeringen met economisch nut. Investeringen met maatschappelijk nut worden, indien bekostigd uit een reserve, meteen afgeboekt.
Bestemmingsreserves
Bestemmingsreserves zijn ingesteld voor:
specifieke doelen die door de gemeenteraad zijn bepaald;
het afdekken van kosten voortvloeiende uit redelijkerwijs niet in te schatten (omvangrijke) financiële risico’s.
de egalisatie van ongewenste schommelingen, indien de besteding niet dusdanig gebonden is dat de middelen moeten worden teruggegeven als ze niet zijn besteed voor het doel waarvoor ze zijn geheven.
Negatieve (bestemmings)reserves zijn niet toegestaan.
Voorzieningen
Voorzieningen zijn fondsen voor concrete verplichtingen. Beschikking kan alleen plaatsvinden voor het doel of risico waarvoor ze zijn ingesteld. Bij voorzieningen gaat het om min of meer onzekere verplichtingen die te zijner tijd tot schulden kunnen leiden.
Voor meer informatie over het geraamde verloop van de reserves wordt verwezen naar bijlage 6.
Gemeente Oosterhout Programmabegroting 2015 161
6.13 Verloop vrije reserve
De vrije reserve wordt in principe gevoed vanuit de winsten van de diverse grondexploitaties/
grondverkopen. Daarnaast is in het verleden een aanzienlijk bedrag in de reserve gestort vanwege de verkoop van het leveringsbedrijf van Intergas en de herkapitalisatie (herfinanciering) van Intergas.
Een belangrijk kader voor de vrije reserve is dat investeringen alleen voor dekking vanuit reserves in aanmerking komen indien wordt voldaan aan de volgende criteria:
a. de kapitaallasten van de investering worden niet in de kostprijs of in een tarief verdisconteerd;
b. de investering kent een lange afschrijftermijn en komt in principe niet in aanmerking om op termijn te worden vervangen.
c. De vrije reserve kan en mag niet negatief worden;
d. Bij tekorten binnen de vrije reserve is het geen optie om extra geldleningen af te sluiten, aangezien het hier gaat om een dekkingsprobleem (geen financieringsprobleem).
In onderstaande tabel zijn de verwachte onttrekkingen in meerjarenperspectief van de vrije reserve weergegeven. De beginstand bedraagt € 21,5 miljoen.
Vervolgens zijn van dit bedrag alle uitgaven gehaald, waartoe de gemeenteraad reeds besloten heeft, maar waarvan de uitvoering nog loopt. Hieraan is toegevoegd een overzicht met claims van investeringen ten laste van de vrije reserve.
De conclusie hieruit is dat er een totale claim ligt op de vrije reserve ter hoogte van circa € 12,2 miljoen.
Activiteitencentra 1.065
Uitvoeringskosten inburgering 59
Bewegwijzering 9
Nieuwbouw De Touwbaan 60
Landschapspark Oosterhout- Teteringen 62
Onderhoud stadhuis 100 320
Investeringen dienstverlening -1.800
Loskade Vijf Eiken 335
De Contreie Ecozone 383
Busstation Leijsenhoek 925
Gemeente Oosterhout Programmabegroting 2015 162
Revitalisering Weststad 172
Economisch werkbudget 20
Liberation route 20
* incl. saldobestemming jaarrekening 2013
Uitgaven nog te besluiten 0 0 1.500 0 0
Van het beginsaldo van € 21,5 miljoen is al een bedrag van € 10,3 miljoen bestemd voor uitgaven waartoe de gemeenteraad reeds heeft besloten. Grote posten hierin zijn Activiteitencentra, TSC, sportcomplex de Contreie, Slotjes Midden, het busstation en de afboeking van boekwaarde en sloopkosten in verband met nieuwe zwemvoorziening.
Tevens zijn de besluiten van de saldobestemming 2013 hierin verwerkt.
Slotjes Midden: het bedrag is gebaseerd op de vastgestelde samenwerkingsovereenkomst en actuele grondexploitatie.
De investeringen in het kader van de business case dienstverlening is in 2012
voorgefinancierd uit de vrije reserve en in een separate bestemmingsreserve gestort. In 2016 wordt deze terugbetaald, hetgeen leidt tot financiële neutraliteit in 2016. Hetzelfde geldt voor de businesscase 60+ welke in 2013 is gevormd en in 2016 teruggestort zal worden.
2. Verwachte inkomsten vrije reserve
In de perspectiefnota is ook een inschatting gemaakt van de toekomstige inkomsten in de vrije reserve. Aangezien het hier veelal grondexploitatie betreft, is een hard getal moeilijk aan te geven en is het bij een aantal projecten beter om in scenario’s te denken. In onderstaande tabel zijn de cijfers weergegeven zoals deze op basis van de huidige inzichten naar onze mening realistisch zijn.
Goede monitoring is daarop vanzelfsprekend.
De volgende toekomstige inkomsten worden verwacht in de komende jaren. Het onderstaande beeld geeft een zo goed mogelijke inschatting, waarbij de verwachte inkomsten verder in de toekomst meer onzekerheid en risico in zich hebben.
Bedrag * € 1.000 Jaar
Gemeente Oosterhout Programmabegroting 2015 163 Conclusies:
Totaal wordt het saldo van de inkomsten op dit moment begroot op zo’n € 20,3 miljoen. Dit in een buitengewoon onzekere markt.
Deze inkomsten zijn grotendeels toe te schrijven aan de grondexploitatie de Contreie.
Positieve resultaten zijn direct gekoppeld aan de verkoop van de woningen en zijn veelal pas na 2018 te realiseren.
In deze positieve resultaten is nog geen rekening gehouden met de recente ontwikkelingen met betrekking tot de vennootschapsbelasting (VPB) voor overheidsbedrijven.
Inkomsten op de vrije reserve zijn in de eerstvolgende jaren niet te verwachten.
3. Risicoposten en scenario’s
Het verloop van de vrije reserve is geen statisch geheel, zeker niet in deze tijd. Zoals eerder aangegeven is het verstandig te denken in scenario’s. Scenario’s die bandbreedten aangeven waarbinnen de vrije reserve zich kan begeven. Om hier een beeld van te geven zijn de volgende risicoposten uitgewerkt:
Bedragen * € 1.000 Jaar
2014
Jaar 2015
Jaar 2016
Jaar 2017
Jaar 2018 e.v.
Risicopost grondexploitaties P.M.
Risicopost winstgevendheid de Contreie 5.000
Risicopost grondexploitatie Santrijn 375
Totaal 5.375
Voor sommige posten zijn geen bedragen te noemen, maar zijn wel reële risico’s. Deze risicoposten betreffen expliciet geen risicovoorzieningen, zoals bijvoorbeeld zijn getroffen voor het project Everdenberg oost. Dit overzicht geeft slechts aan dat het realiseren van winsten binnen de grondexploitaties geen zekerheid is en dat deze (denkend in scenario’s) negatiever kunnen uitpakken dan de momenteel vastgestelde grondexploitaties.
Nadere toelichting:
Risicopost grondexploitaties
De totale boekwaarde van de grondexploitatie bedraagt per 31-12-2013 € 45,1 miljoen. Dit betekent dat er voor dit bedrag geïnvesteerd is in gronden en in gemaakte kosten voor bouw- en
woonrijpmaken, plankosten e.d.
Doelstelling is om de totale investeringen op termijn (minimaal) terug te verdienen. De mate waarin dat kan is uiteraard afhankelijk van afzetmogelijkheden, renteontwikkelingen e.d. Gezien de huidige woningbouwmarkt is dit zeker een groot risico.
Om dit risico te ondervangen is er een zogenaamde algemene bedrijfsreserve ingesteld, die per 31-12-2013 een saldo kende van € 11 miljoen. In hoeverre dit saldo voldoende is, is lastig in te
schatten.
Gemeente Oosterhout Programmabegroting 2015 164 4. Confrontatie beschikbare en benodigde middelen vrije reserve
Wanneer de geactualiseerde kosten, opbrengsten en risico’s binnen de vrije reserve worden afgezet tegenover elkaar ontstaat het volgende beeld.
Saldo vrije reserve Jaar 2014
Jaar 2015
Jaar 2016
Jaar 2017
Jaar 2018 e.v.
Stand per 1-1 21.543 13.762 12.209 11.724 10.524
Toekomstige uitgaven -7.981 -2.153 -485 -1.200 0
Toekomstige inkomsten 200 600 0 0 19.491
Risicoposten 0 0 0 0 -5.375
Ontwikkeling vrije reserve 13.762 12.209 11.724 10.524 24.640 Uit het bovenstaande overzicht blijkt we de komende jaren fors interen op onze vrije reserve en dat voeding van de reserve voornamelijk afhankelijk is van de ontwikkelingen binnen de Contreie. Met name door het toevoegen van positief saldo van de jaarrekening 2013 aan de vrije reserve, is de spanning op de vrije reserve afgenomen.
Bijlagen