Joël Voordewind vormt ondertussen een werkgroep die met het initiatiefwetsvoorstel aan de slag gaat. Daarin participeren Kamerleden en medewerkers van de Tweede Kamerfracties van de CU, de SGP, de SP, het CDA en de PvdA. Wim van Dalen, directeur van STAP, en Sandra van Ginneken, adviseur Drank- en Horecawet eveneens van STAP, worden aan deze werkgroep toegevoegd. Zij bieden vanaf dan inhoudelijke en wetstechnische ondersteuning.74 Tijdens het proces om de alcoholleeftijd naar 18 jaar te verhogen, mengen belangengroepen die tegen de leeftijdsverhoging zich in de discussie. Vanuit Koninklijke Horeca Nederland is er veel kritiek op het wetsvoorstel.75 KHN probeert de invoering van de maatregel uit te stellen door een ruilhandel te starten. In ruil voor het afschaffen van ‘happy hours’ vraagt KHN om uitstel van de leeftijdsverhoging. Maar de Drank- en Horecawet geeft immers vanaf januari 2013 gemeenten al de bevoegdheid extreme ‘happy hours’ te verbieden. Politieke partijen gaan dus niet in zee met de door KHN bedachte ruil. KHN denkt dat de verhoging van de leeftijdsgrens niet helpt bij het terugdringen van het schadelijk gebruik van alcohol. De boodschap van Koninklijke Horeca Nederland is de volgende: investeer in een integrale aanpak van alcoholproblematiek. Daarbij hoort onlosmakelijk dat brede en strakke handhaving op orde moet zijn voordat een verhoging van de leeftijdgrens van zestien naar achttien jaar aan oplossingen kan bijdragen.76 Ook de organisatie Nederlandse Brouwers laat van zich horen. De Nederlandse Brouwers is de overkoepelende organisatie die de belangen
74 Van Ginneken, S. (2014), ‘Historie verhoging alcoholleeftijd naar 18 jaar’
www.stap.nl/content/bestanden/historie-18-jaar-17-11-2013_1.pdf (bezocht op 8 april 2015)
75
Koninklijke Horeca Nederland (2012), ‘KHN stuurt standpunten leeftijdsverhoging naar de Tweede Kamer’https://www.khn.nl/web/guest/content-template/-/asset_publisher/qJ4e/content/khn-stuurt- standpuntenleeftijdsverhoging-naar-tweede-kamer (bezocht op 9 april 2015)
76
Koninklijke Horeca Nederland (2012), ‘KHN stuurt standpunten leeftijdsverhoging naar de Tweede Kamer’https://www.khn.nl/web/guest/content-template/-/asset_publisher/qJ4e/content/khn-stuurt- standpuntenleeftijdsverhoging-naar-tweede-kamer (bezocht op 9 april 2015)
59
behartigt van acht in Nederland gevestigde bierbrouwerijen. De brouwers zien in dat de verhoging van alcoholleeftijd noodzakelijk is om het schadelijk gebruik van alcohol terug te dringen, maar zij vragen om uitstel van de maatregel en zien graag dat de maatregel vanaf 2015 gaat gelden.77 De organisatie wordt hierin gesteund door opvoedkundige Marina van der Wal. Zij treedt vaak op als woordvoerder van dit idee.78 De Nederlandse Brouwers en Van der Wal zeggen namelijk dat ouders de meeste invloed hebben op het (drink)gedrag van hun kinderen. Uit een enquête van de Nederlandse Brouwers en Van der Wal blijkt dat bijna alle ouders de hogere leeftijdsgrens een goed idee vinden, maar dat ze naar de overheid en scholen wijzen als het aankomt op handhaven. Daarnaast geven ze aan dat als ze zelf willen handhaven, ze hiervoor alle steun nodig hebben van andere ouders, overheid, school, horecaondernemers en supermarkteigenaren. Volgens de Nederlandse Brouwers en Van der Wal zijn gemeenten nog niet klaar om de nieuwe wetgeving te handhaven. “Dit heeft tot gevolg dat er straks grote verschillen tussen gemeenten zijn, waarvan jongeren kunnen profiteren. Zo worden hokken en keten bijvoorbeeld nog steeds op grote schaal gedoogd", aldus Van der Wal.79 Ten slotte, wijzen de Nederlandse Brouwers en Van der Wal op de mentaliteit die moet veranderen, voordat de verhoging van de alcoholleeftijd ingevoerd kan worden. De overheid moet de maatregel niet eerder invoeren dan 2015 omdat er tijd nodig is voor normverandering en een breed draagvlak.
Bij Joël Voordewind en Kees van der Staaij ontstaat het plan om de leeftijdsgrens te realiseren middels een initiatiefwetsvoorstel. Op 20 juli 2012 dienden Joël Voordewind (CU), Kees van der Staaij (SGP), Myrthe Hilkens (PvdA) en Hanke Bruins Slot (CDA) een voorstel in voor het wijzigen van de Drank- en Horecawet. Dit voorstel hield in om de leeftijdsgrens te verhogen van zestien jaar naar achttien jaar en de preventie en handhaving te verankeren.80 Om precies te zijn gaat het om de volgende maatregelen:
- De verstrekkingsleeftijdsgrens voor zwakalcoholhoudende drank, zowel voor gebruik ter
77
Nederlandse Brouwers (2012), ‘Alcoholleeftijd naar 18 niet voor 2015’
http://www.nederlandsebrouwers.nl/publicaties/columnarchief/alcoholleeftijd-naar-18-niet-voor-2015
(bezocht op 13 april 2015)
78
Van Ginneken, S. (2014), ‘Historie verhoging alcoholleeftijd naar 18 jaar’
www.stap.nl/content/bestanden/historie-18-jaar-17-11-2013_1.pdf (bezocht op 8 april 2015)
79
Nederlandse Brouwers (2012), ‘Alcoholleeftijd naar 18 niet voor 2015’
http://www.nederlandsebrouwers.nl/publicaties/columnarchief/alcoholleeftijd-naar-18-niet-voor-2015
(bezocht op 13 april 2015)
60
plaatse, als voor gebruik elders dan ter plaatse en zowel voor directe, als voor indirecte verstrekking;
- De leeftijd waarop een jongere (zonder toezicht) als bezoeker aanwezig mag zijn in een slijtlokaliteit;
- De leeftijd waaronder een jongere strafbaar is als hij in het openbaar alcohol bezit (met uitzondering van jongeren van zestien en zeventien jaar die in de horeca of (sport)kantine werken).
De Tweede Kamer vraagt vervolgens de Raad van State om een advies. De Raad van State reageert positief op het voorstel voor de wetswijziging. Na vragen van de commissie voor Volksgezondheid, Welzijn en Sport is het wetsvoorstel op een aantal kleine puntjes aangepast. Vervolgens hebben Tweede Kamer-leden gedebatteerd met de minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport en de overige leden die het voorstel hebben ingediend. Op 5 maart 2013 is het voorstel aangenomen door de Tweede Kamer. Hierbij stemden SGP, CDA, ChristenUnie, VVD, 50PLUS, GroenLinks, PvdA, PvdD en SP voor. D66 en de PVV waren tegen.81 Op 11 juni debatteerde de Eerste Kamer met de minister en de Tweede Kamer-leden die het voorstel hebben ontworpen. Dit resulteerde in het feit dat de Eerste Kamer het voorstel op 18 juni 2013 heeft goedgekeurd. VVD, PvdA, CDA, ChristenUnie, SGP, GroenLinks, SP, PvdD, OSF en 50PLUS stemden voor. Uiteindelijk wordt het wetsvoorstel 1 oktober 2013 door Koning Willem Alexander getekend en 17 oktober 2013 in het Staatsblad gepubliceerd.82 Op 1 januari 2014 treedt de vernieuwde Drank- en Horecawet met de verhoging van de alcoholleeftijd naar achttien jaar in werking.
81
Handelingen II 2012-2013, nr. 57, item 17, 5 maart 2013.
61 Hoofdstuk 6: Analyse van de casus
In dit hoofdstuk zal er bekeken worden of de beleidsverandering van de verhoging van de alcoholleeftijd naar achttien jaar verklaard kan worden door het advocacy coalition
framework van Sabatier. In dit hoofdstuk zal de theorie van Sabatier getoetst worden aan de
casus van de verhoogde alcoholleeftijd naar achttien jaar. De indicatoren zoals beschreven in paragraaf 3.2 zullen leidend zijn voor het analyseren van de casus. Allereerst zal er bekeken worden of er coalities bestaan in het subsysteem en welke coalities dat precies zijn. Hoe gaan de onderhandelingen precies in zijn werk en worden deze begeleid door een policy broker? Ten slotte wordt er bekeken hoe de omgeving invloed heeft op de onderhandelingen tussen coalities.