Liedeken van't alderheylighste Sacrament des Autaers. Stemme: Maria schoon.
WAt tongh, wat snaer,
Wat mensch, oft hemelsche schaer, Sal mijnen Bruydegom geven lof, Wiens liefde klaer
Zijn werck thoont allegaer, Sonderlingh als hy laet zijn hof,
Ende voor ons slijck der aerden ende stof, Sticht eene hooge maeltijdt,
Wiens gerecht vol jolijt Maeckt de Gasten verblijdt, En haer gebenedijdt,
Daer hy ons voor dranck met Bloet Als eenen Pellicaen opvoedt.
Wonder banquet, daer God zy selven set Onder gedaent' van Wijn en Broodt, Voor Vrienden net,
Reyn, suyver en onbesmet, Die tot dees maeltijdt zijn genoodt; Want den boosen hier nut zijn doodt! Niet dat de spijse dit doet,
Maer zijn vuyl quaet gemoet,
Jesus Vleesch ende Bloedt
Is altijdt even goedt:
Maeckt gy mensch u soo gereedt, Dat gy daer aen het leven eet.
Men deylt'er uyt, Al wat den Heer besluyt, Ider kan aen den vollen schat,
De fonteyn spruyt, Wiens water grati' beduyt, Elck hier na zijn mate vat, Die soo vierige liefde eens hadt, Dat hem wierde bekent, Al de vrucht excellent, Van dit weerdich present, 't Geen den hemel af sent, Daer de ziel wordt me gespijst, Seker een al daer't al uyt rijst.
Het levend' hout, De Arcke wonder gebout,
Waer door ons wiert dit broodt geleert: d'Autaer van Goudt,
Fraey sonder eenigh fout
Is in een schoonder stuck verkeert; 't Welck hemel, Zee, aerde, locht eert Set nu't Paesch-lam aen kant, En het Manna playsant, Al de slagh-offerandt Daer men beesten verbrandt, Dat figuere haer vertreckt, Als Godt zijn waere Tafel deckt.
Siet hier broodt eel,
't Welck een ontfanght ende veel, 't Self nochtans elck ongeschent, In't kleynste deel
Is Christus gansch en geheel,
Breckt soo gy wilt't heyligh Sacrament 'tIs al wonder, waer dat gy u went Och wat eten Godt geeft,
Daer den hemel voor beeft, En den Engel by leeft, En zijn glori' af heeft:
Mensch, komt hier die jet goedts eyst, Eet, gy kryght meer als gy peyst.
O Zielen smaeck! O Engels soet vermaeck! Spijse die't al te boven gaet, Naer u ick haeck,
Tot dat ick by u geraeck, Geeft dat ick't al om u verlaet, En mijn herte soo vast op staet,
daer des sinnen quaey lust, Naer mijn wensch en gust Wordt gestilt en geblust:
daer 't bedrogh, en't hels gebroedt Wegh wordt gedreven metter spoet.
Liedeken, waer in de ziele Jesus haeren Herder pryst. Op de Wyse: Den Mey die komt ons by,, seer bly.
Ons is een Herder goedt // en soet,
Een Herder, die zijn Schaepkens soo bemindt, dat waer hem een verlaet // hy gaet
Het soecken door den regen, kou en wint; Hy soeckt sonder verdriet
Geen moyt hy en ontsiet,
Uyt loopt hy door dorens en hagen soo seer // Tot dat hy mismaeckt
By 't Schaepken geraeckt: Wat wilt gy noch meer?
2. Al heeft hy dan zijn leen // door-sneen Soo thoont hy noch aen't Schaepken blij gelaet, Men siet niet dat hy't suyckt // oft stuyckt Of leurt, oft sleurt, of dauwt, of dreyght, of slaet, 'tIs liefd' al wat hy doet;
Hy wast het in zijn bloedt:
Hy spijst, en hy laeft, en hy suyvert het weer // Van kladden en vleck,
En alle gebreck: Wat wilt gy noch meer?
3. Voorts siet hy dat hy't leyt // en weyt Niet in de dorre Velden deser aerd, Maer op een land, dat groeyt // en bloeyt dat altijdt ongeschent zijn loof bewaert, daer't Claver-blaeyken schoon
Een spijse voor dit schaepken teer Een voetsel en smaeck,
Een vreught en vermaeck, Wat wilt gy noch meer?
Daer gaet dit dier heel bly, en vry,
En vreest noch Leeuw, noch Wolf, die het deirt, Niet komt'er uyt het wout // soo stout,
'tWort stracks geschut, gestut, en afge-weirt // Den herder staet en wacht By dagen en by nacht,
Hy en sluymert, noch droomert, noch en slaept nimmermeer,
Maer blijft het op't velt Geduerigh gestelt, Wat wilt gy noch meer?
Nu sondaer seght in't kort // wat schort Waerom gy doch dien Herder soo verlaet Is hy te vreedt, te suer, te stuer,
Te trots, te schots, te spijtigh van gelaet? Zijn wille is bevrijdt,
Tot goedt en soetigheyt:
Waer loopt gy, o Schaep? Kijckt om, en keert weer, Al hebt gy misdaen,
Godt sal u ontfaen, Wat wilt gy noch meer?
Samensprake tusschen Christus, ende de Ziele. Op de Wyse: Wat sal Goosen toch gebreken.
De Ziele spreeckt.
IESUS gy hebt lust in lijden,
Want dat thoont gy aen my wel, Sult gy my niet haest verblijden, En verlossen uyt gequel? Noch en sult gy van dit spel Geen eyndt maken, goeden vriendt? Seght my Heer, toch een keer,
Waer dat ick dit heb verdient.
Christus spreeckt.
Hoort mijn Bruyt terstont eens klagen Als zy my niet stracks en vindt,
En zy derft wel komen vragen, Waer dat zy het heeft verdient, 'tSchijnt, dat zy my seer bemindt, Maer s'en wilt niet lijden, s'Acht mijn spel // voor gequel, s'Hoort haer te verblijden.
De Ziele.
Liefste zijn dit minne-treken, Die my nijpen alsoo fel?
Ick sal daer noch lanck van spreken, Want zy gaen my door mijn vel, Is dit seker minne-spel? Zijn dit minne-proeven? Zy doen smert // aen mijn hert, Gy soudt my bedroeven.
Christus.
Wel hoe gaet gy soo haest klagen //Ende roepen overluyt? Gy en wordt noch niet geslagen,
Noch gedouwen op uw huyt, Zijt gy niet een schoone Bruyt? Wild' u niet versterven? s'Werelts vrucht // en genucht Moet gy leeren derven.
De Ziele.
Heer, ick weet dat ick moet lijden Maet het valt my wat te suer, Somtijdts komt het my ontijden, En dan kreunt mijn quaey natuer, 'kBen een krancke creatuer, En een jonge spruyte, Lief uw spel // is te fel, Leeft soet met u Bruyte.
Wat gy doet, geeft den moet Bruyt toch niet verloren.
De Ziele.
Heere, soo lanck als ick sal leven Wil ick u kloeck volgen naer, Ick en sal u niet begeven, Al valt my het Cruys wat swaer, Tot dat ick sal komen daer Boven in den Throone,
Daer naer mijn pijn oock sal zijn
Liedeken van den H. Aerts-Engel Michaël.
Op de Wyse: Bruydegom met u is den strydt begonnen. MIchael Aerts-Engel hoogh verheven,
Godt heeft u soo groote kracht gegeven, Dat den duyvel u heeft moeten wijcken, Die met Godt hem wilde vergelijcken,
Snelle // totter helle
Is zijn hooverdy verdoemt, Die met woorden // in den Noorden Hem van hoogheyt had beroemt.
2. Wilt ons toch van alle quaet beschermen, Hoort ons klagen, suchten ende kermen, Wilt des duyvels kracht ende macht verpletten, Die ons soeckt van deught te beletten,
Strijder // en bevrijder Van het edel Christendom,
Helpt de waerheyt // met u klaerheyt En maeckt alle valsheyt stom. 3. Eyndelijck komt ons in vrede halen Als wy sullen scheyden uyt dees dalen, Brenght ons daer de goede zielen rusten, En in Christo stellen al haer lusten,
Singen // en omringen, Die Fonteyn van alle goedt, En ontfangen // met verlangen
Haeren soeten overvloet.
Liedeken van de acht principaeslte Heyligen der Predick-Heeren Orden.
Op de Wijse: Doen Daphne d'overschoone Maeght.
S. Dominicus Instelder der Predick-Heeren EEn nieuwen hemel fraey door licht
Met deught, geleertheyt, als Sonne en Maen, Heeft Sint Dominicus gesticht
Zijn Orden, die tegen de dolingh magh staen: Hy recht een Man na't hert des Heeren Altijdt begeerigh na zielen gewin,
Liep staegh de ketters en sondaers bekeeren, Brandend' als vier door Godts iver en min, Maer wordt kleyn vrucht gewaer,
Dus plant den Rooselaer;
En met dit Kransken een ider hy treckt En heeft tot het leven dry dooden verweckt.
S. Peeter van Milanen, Martelaer.
Den zielen iver nu verhaelt,
Het deugdelicht dat in Dominicus scheen Is nu in Petrus hert gedaelt //
't Kint was van Kettersche Ouders geboren, Gelijck een rotse van dorens komt voort Heeft ons geloof in de schole gaen hooren En dat verbrydend' is namaels vermoort Als Petrus stort zijn bloedt,
Siet wat dien helt noch doet:
Vierigh voor Godt, voor geen moorders vervaert, Schrijft Credo in Deum met bloedt in de aerdt.
S. Antonius, Arts-Bisschop van Florentien.
Stelt Antonium vry ten thoon
Een Bisschop ootmoedig, die d'eer pleegh te vlien, Die kleyn uytwendigh van persoon,
Heeft Jesum in hooge volmaektheyt gesien, Alle zijn vreught was met Godt te verkeeren, Soo dat hy heeft in zijn dood-bed geseyt: Godt wel te dienen is meer als regneren: Voorts al de rest is maer ydelheyt Door Antonius raedt
Vondt elck een zijn baet,
Soo dat hy wiert, gelijck een Bisschop betaemt,
Antonius den wonderen Raets-man genaemt.
S. Thomas van Aquinen, den Engelschen Leeraer.
Met recht men Thomas hoogh verheft Dien Engelschen Leeraer, en t' samen gemeyn, Die alle Schryvers overtreft,
Dat ider moet scheppen uyt dese fonteyn aen hem komt Christus getuygenis geven, als't Crucifix tot hem minnelijk spreeckt Wel hebdy van my, o Thomas geschreven En aen uw Leeringe niet en gebreeckt, Wat sal toch zijn u loon?
Geenen loon anders, dan gy Heer alleen Dus eyst hy, en krijght hy het alle in een.
S. Vincentius Ferrerius, wonderbaeren Predicant.
Niet minder als een klaer Trompet Is al om Vincentius stemme gehoort, Die Godt besonder heeft geset,
Een vat om te dragen zijn Goddelijck woordt: Hy bleef alleen maer zijn Moeders tael spreken, En alle Natie kond' hem verstaen,
Niemant soo hert of hy wist hem te breken Sondaers met duysenden trock zijn vermaen: Alwaer hy reyst, oft gaet,
Thoont wonderbaere daedt,
Onder veel teekens, doet levend' opstaen Een Kindt, dat gekapt was, gesoon en gebraen
S. Hyacinthus Minnaer van Maria.
'tIs seker, die Godts Moeder eert, Dat hy by den Heere oock gratie vint, Dit heeft ons opentlijck geleert
Den vrient van Maria, met naem Hyacinth Zy, om een Moederlijck hert te bewijsen,
Heeft haer verthoont met een schijnsel seer schoon: Komt Hyacinthum begroeten en prijsen:
Vraeght Hyacinthe, want aen mijnen Soon // Al u gebedt behaeght, En wat gy vraeght,
Sult gy verkrijgen door my sonder fout Siet hoe wel hy vaert, die Maria betrout.
S. Raymundus de Pennafort, Penitentiarius.
Als aen de Schippers was belast,
Waer op den man Godts soo snel heeft gevaeren, Dat hy in tijde van zes uren af de',
Met groot verwonder van die daer by waren, Hondert en sestigh mijlen ter Zee.
Om dat hy leefden reyn, Was vry en soo gemeyn
Met zijnen Engel Bewaerder geset,
Dat hy hem quam wecken, en riep tot gebedt.
S. Catharina van Senen.
Noyt vrienden zijn't soo eens geweest Gelijck Catharina met Jesus verkeert, Die met haer de Getijden leest,
En door de vijf Wonden zijn Bruyt heeft vereert: Zy om haer Bruydegom ook te behagen
Kiest voor de goude de doorne Croon, diese met pijne des hoofts heeft gedragen Soekend' hier lijden, en namaels den loon // Siet wat de liefde vindt, Hoe Jesus haer bemindt;
Nemend' haer herte zijn eygen hert geeft, Seght nu Catharina, dat Godt in u leeft.
Liedeken. Tot de H. Moeder Godts Maria.
Op de Wyse: Bruydegom met u is den strydt begonnen. O Maria, noyt genoech gepresen,
Vrolijck moet gy met u kindt wesen: Vrolijck zijt, o Maget, vol genaden, Godts Moeder, soeter dan sukaden: Klaer zy // En vruchtbaer gy, 't Wonder van den maeghden staet: Maeght gy baerde // En bewaerde Al uw suyverheyts cieraet.
Uyt u heeft getrocken ons natuere,
'tWoort des Vaders, schijnsel en figuere
Door wiens doot ons is gekomen 't leven Door wiens leven nu de dood moet sne-ven // Chooren // Soet om hooren; Die de Engelen verheught; Die zijn vriende // Hem siende Geeft hier boven volle vreught
Gy dan, die hem hebt ontfangen, En daerom blinckt met de son omhangen Die de Maen hebt onder uw' voeten, Die de sterren Kroonen, en begroeten: Maget // Bidt en vraget
Dien uwen lieven Soon, Dat na d'ende // der ellende Hy toch zijn wilt onsen loon.
Een ander Liedeken tot de H. Maget ende Moeder Godts Maria. Op de Wyse: Jesus en S. Janneken, die speelde met een Lammeken.
TOt des menschen troost en rouw,
staet tusschen Godt en ons een vrouw Siet hy niet een teecken,
In de locht uytsteken: 't Is Maria, die Godts oogh
Tot gena treckt, als den regen boogh 'tIs die soete, schoone Maeght, Die op haer hooft de Sterren draeght Die de twaelf lichten,
Om haer Croone verlichten; Die blinckt met de Son bekleed, En de Maen met haer voeten treed.
Menschen hebdy geenen sin In dese weerde Coningin?
Staet met behagen, Vastelijck geslagen Op Godts Moeder, Maeght Bruyt,
Die de schatten van den Heer ontsluyt? Al wat van den Hemel daelt
Wort uyt Maria's handt gehaelt, De Moeder des leven
Moet het ons al geven,
Door haer vloeyt ons soetigheyt Gelijck water door een buys geleyt.
Zy verjaeght de ongenucht,
Vertroost ons, eer men klaeght of sucht Siet zy brenght ontbreken
Gaet Godt self spreken
Soon, maeckt hier van water Wijn Laet mijn kinders in u vrolijck zijn.
Sa sondaer tot Godt gegaen, Vreest niet, hoe seer by zijt belaen, Siet aen s'Vaders throone
Moeder staen u Sone:
Kust hier peys, zy biedt haer mondt,
Schuylt hier, Jesus thoont zijn Zijd' doorwondt. Komt en vreest hier geen bedrogh,
Maria thoont haer borst en sogh,
Godts Soon aen den Vader Opent alle-gader,
De fonteyn van zijn Bloedt,
Denckt, wat grati' dat hier wesen moet.
Een ander tot de H. Maget Maria.
Stemme: Ick hoorde dees voorlede dagen.
O Mijn lieve Vriendinne
Daer ick toe ben gesint,
Maria die ick minne,
Diep in mijn hert geprint; Tot u als totter haven
Mijn Schipken broos ick stier, Die in dees Zee van slaven, En Roovers sterve schier.
Vrees door't gestorm der winden En't baeren t'samen slaen, Een klip, of plaet te vinden Daer ick op moght vergaen.
Daerom laet neder-daelen (Haest u, niet en vertoeft) U klaerblinckende straelen, Die my zijn te bedroeft, Al om mogen verklaeren, En thoonen het dangier Van winden, rotsen, baeren, Daer ick in seyle hier.
Want sonder u verloren Zee-sterr', geef ick den moet, Van achter ende voren Vaer ick al tegen vloet, Mijn Roer wilt hem begeven, Den Mast wilt sincken neer: Het gaet'er om het leven, Te straf is dit onweer.
Wel aen dan my de baken Thoont van't beloofde Landt, Want't Schip begint te kraken, 't Is leck, siet het versandt, Het water t'allen zijden Breckt in met groot gewelt, Merckt eens, in wat een lijden Mijn ziel haer vindt gestelt.
Maer gy o Maget reyne (Daer ick mijn hop' op stel) Komt nu daer uyt alleyne My helpen, niemant el, Wilt dan de winden seggen Oorsaeck van dees tempeest, Dat zy haer neder-leggen Tot troost van mijnen geest.
Liedeken van de vythien mysterien des HH. Roosen-Crans.
Op de Wijse: s'Nachts als een igelijck was in ruste. 1. De blyde Boodtschap van de Mensch-wordinge Christi.
O Jesu, die uyt wonderbaer goetheyt
Waerachtigh mensch geworden zijt En door den invloedt van uwe soetheyt, Die vruchtbaer maeght seer hebt verblijd Weest willekom // O Bruydegom, Schoon boven alle Sonne-schijn: O Godt en mensch // 'tIs onsen wensch Met u inwendigh een te zijn.
2. De besoeckinge van Maria aen haer Nicht Elizabeth. Gy waert noch in u Moeder besloten,
Als zy besocht haer oude Nicht; Daer hebt gy uwen dooper begoten Met blijschap en Prophetisch licht! O wonder kind // dat uwen vriend Noch ongeboren hebt verheught: Verlicht ons Heer // Oock met u Leer En geeft ons oock u volle vreught.
3. De Geboorte Christi in Bethleem. Gy zijt seer schoon ter werelt gekomen Gelijck een strael door een gelas:
De Maeght en hebdy geensints benomen Haer suyverheyt daer zy in was;
O soete vrucht // die met genucht, En alle reynigheyt zijt gebaert!
O schoon Fonteyn // Hout ons oock reyn Want gy zijt die ons hert bewaert.
4 De opdraginge Christi in den Tempel. Men heeft u in den Tempel gedragen Tot Offerhand' van lof en danck; Daer Simeon met wonder behagen Gesongen heeft den Swanen sanck: Al zijnen lust // Is toe geblust, Al zijnen wensch is toe voldaen, Vult ons gesicht // Oock met u licht, En laet ons oock in vrede gaen.
5. De vindinge van't verloren Kindt JESUS. Maer soeten Jesu, wilt ons verklaren Hoe kost dat met u liefde staen, Dat gy in uwe bloemige jaeren U lieve Moeder zijt ontgaen? Zy soeckt, zy vraeght; Zy weent, zy klaeght;
Zy vindt u naer den derden dagh: Geeft dat ick u, soo soecke nu, Dat ick u eeuwigh vinden magh.
6. De benautheyt Christi in't Hofken. O Jesu, die in't lijdens beginne Soo harden strijdt hebt uytgestaen, Dat u van vrees en krachtiger minne Het bloedigh sweet is af-gegaen, O lieven Godt // Laet u gebodt Altoos bestieren mijnen wil: Doet heel te niet, Soo my noch jet Met u doet leven in verschil.
7. De Geesselinge Christi.
De straf der helle waeren wy schuldigh Den hemel hadden wy verbeurt:
Maer Jesu, gy zijt wonder verduldigh, Door ons gegeesselt en verscheurt: Saghtmoedigh Lam // En wordt niet gram // Al is't dat ick in sonden val: Al is mijn schult // Eylaes vervult! Betaeltse met u Wonden al.
8. De doorne Krooninge Christi. O Sone Godts, o Heere der Heeren, Met dorens heeft men u gekroont; Soo heeft den mensch u willen vereeren Soo heeft hy uwen dienst geloont! O grooten Godt, Gy zijt bespot, Om ons te brengen tot uw eer: O Vaders schijn // Ootmoedigh zijn Dat is uw alderhooghste leer.
9. De Cruysdraginge Christi. Onnoosel bloedt, all' onse misdaden Hebt gy gedragen op u Cruys:
Soo zijt gy met ons lasten beladen, Ter doodt geleyt van dat gespuys!
O goeden Heer // en laet met meer Ons hert beswijcken in den druck, Maeckt van u pijn, Ons medecijn, Maeckt van u lijden ons geluck.
10. De Cruyssinge ende doodt Christi. O Godt, gy hebt den hemel ontsloten, Als gy aen't Cruys gestorven zijt: u leste Bloedt, uyt liefde vergoten Heeft noch voleyndight desen strijdt, O Jesu soet // en laet dat Bloedt Aen my toch niet verloren gaen: Geeft dat ick magh // ten jongsten dagh Oock onder d'uytverkoren staen.
11. De Verryssenisse Christi. O Jesu, gy zijt krachtigh verresen, En't eeuwigh leven in-gegaen, Om ons te geven 't Goddelijck wesen, En van den val doen op te staen, O Vaders kracht // Gelijck van macht, O alderhooghsten Medecijn,
O doodt der doodt // Aensiet den noodt, Daer wy met lijf en ziel in zijn.
12. De Hemelvaert Christi.
Gy hebt noch veertigh dagen gewan-delt, // Op dese aerde naer u doodt, En haer gespijst met hemels Broodt: Toen hebt gy snel, den roof der hel Met u ten hemel ingevoert: