De werving, selectie en matching van kandidaten

Het werk dat ondernemers aanbieden aan mensen met een afstand tot de

arbeidsmarkt is in de meeste gevallen laaggeschoold of routinematig, bijvoorbeeld schoonmaakwerk, bouw en infra, groenvoorziening, afvalverwerking,

magazijnwerkzaamheden of archivering. Het werk geschiedt onder leiding en is gemakkelijk aan te leren. In enkele gevallen gaat het om functies met een hoger werk- en denkniveau.

Ondernemers komen op verschillende manieren in contact met de kandidaten: ze benaderen een of meer gemeenten of UWV met een vacature, ze worden benaderd door iemand van een gemeente of UWV met de vraag of ze een werkplek hebben, of ze kennen zelf iemand die ze graag via een regeling willen plaatsen. Onder de laatste categorie vallen bijvoorbeeld stagiaires van praktijkscholen, die als zij opgenomen zijn in het doelgroepregister meetellen voor de Wet banenafspraak. Door de selectie van ondernemers in ons onderzoek, zij werken allemaal met mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt, hoorden we veel goede ervaringen met het verkrijgen van kandidaten. Maar ook in deze groep kwamen knelpunten naar voren. Zo vertelde een ondernemer dat hij vijftien werkplekken beschikbaar had, maar deze niet vervuld kon krijgen. Ook vertelde een horecaondernemer dat de gemeente niet reageerde op zijn vraag hoe hij enkele werkervaringsplekken kon aanbieden. Deze ervaring herhaalde zich bij verschillende gemeenten en ook de hulp van een wethouder haalde niets uit. Een andere ondernemer met een werkplek voor iemand uit het doelgroepregister vertelde dat verschillende instanties

(gemeenten, Leger des Heils, re-integratiebedrijven) bij hem langskwamen met kandidaten zonder doelgroepregistratie. Het kwam zelfs voor dat dezelfde kandidaat door verschillende instanties werd voorgedragen.

“Zo’n jongen, als men daar alerter mee omgesprongen was, had die jongen hier nu gewerkt. (…) Twee maanden later was er gewoon niks gebeurd. Die beste man was die jongen helemaal vergeten. Uiteindelijk is hij in het doelgroepregister gekomen. Alleen, ja, toen paste het mij niet meer. En dat vind ik wel kwalijk. (…) Ik snap best dat het over bepaalde schijven moet om iemand in zo’n doelgroepregister te krijgen. Maar het zou wel veel sneller moeten.”

De ondernemers zeggen geen behoefte te hebben om zelf in de ‘’bakken te kijken’’ (zie ook Welleweerd, 2017). De kandidatenverkenner, die UWV heeft ontwikkeld voor werkgevers die een kandidaat uit de doelgroep van de Wet banenafspraak zoeken, kennen ze veelal niet (vergelijk Programmaraad, 2016). En anonieme cv’s zegt ze weinig. Zij vinden dat hun contactpersoon van gemeente of UWV een goede inschatting moet kunnen maken of een kandidaat en het bedrijf bij elkaar passen en zo een goede voorselectie van geschikte kandidaten moet kunnen maken. Het realiseren van een goede match hangt volgens de ondernemers sterk af van de contactpersoon bij de gemeente of UWV. Het liefst hebben ze één contactpersoon, die begrijpt wat de ondernemer nodig heeft, duidelijk is over wat de ondernemer kan verwachten en zich aan de afspraken houdt. Daar waar de samenwerking tussen de ondernemer en de contactpersoon goed gaat, blijken ze al langere tijd samen te werken en is er geïnvesteerd in de relatie.

Binnen zo’n goede relatie is sprake van samenwerking. De contactpersoon en ondernemer bekijken samen de beschikbare werkplek(ken), hoe deze eventueel aangepast kan worden en de eisen die deze aan een kandidaat stelt. De ondernemer weet wat de mogelijkheden zijn in het bedrijf, qua werk en cultuur. De

contactpersoon gebruikt dit als uitgangspunt voor de matching met kandidaten. De ondernemers vinden het belangrijk dat de contactpersoon het contact

onderhoudt. Zo ontstaat er een samenwerkingsrelatie waarin zowel de ondernemer als de contactpersoon initiatieven kunnen nemen. In zo’n samenwerkingsrelatie is ook ruimte om te experimenteren, bijvoorbeeld om het eens te proberen met een kandidaat die niet helemaal voldoet aan het profiel dat de ondernemer voor ogen heeft.

Het is ook belangrijk dat de contactpersoon binnen de eigen organisatie voldoende regelruimte heeft en regelingen voorstelt die de kans van slagen van de match bevorderen.

Gemeenten en UWV organiseren regelmatig evenementen waar ondernemers en werkzoekenden, bijvoorbeeld in de vorm van speeddates, kennis met elkaar kunnen maken. De ondernemers nemen hieraan wel eens deel, meer om hun goodwill te tonen, dan dat ze het een efficiënte of effectieve manier van werven vinden. Ze geven aan de contacten met de gemeente belangrijk te vinden, omdat de gemeente ook een potentiële opdrachtgever is.

De eerste kennismaking van de ondernemer met de kandidaat heeft veel invloed op het vervolg. Vanwege privacywetgeving is de verstrekte informatie over de kandidaat aanvankelijk zeer beperkt (zie ook Welleweerd, 2017). Dat snappen de ondernemers. Ze willen echter wel weten wat ze kunnen verwachten en daarom vragen ze aan de kandidaten zelf wat ze willen weten. Het is dan ook van belang dat kandidaten zelf relevante informatie geven over hun beperkingen. Ondernemers vinden dit belangrijk om te bepalen of de kandidaat in het team past, welke barrières er nog bestaan voor arbeidsdeelname en welke aanpassingen en ondersteuning op de werkplek nodig zijn. Bovenal vinden ze het belangrijk dat de kandidaat echt gemotiveerd is om aan het werk te gaan.

Andere ondernemers maken de eerste selectie in de praktijk:

“…ik bekijk zijn CV en van daaruit kan ik al aanvoelen of het een kans waard is. Kom maar, geen gesprek vooraf voeren. (…) Gewoon werkkleding aan, draai maar een dag mee en kijk maar. (…) Ik blijf altijd in de buurt. (…) kijken hoe ze werken en als ze dan een paar dagen bij mij meegelopen hebben dan ga ik meestal ook met hun het gesprek aan hoe het privé met hun gaat en ook hoe het zo ver is gekomen zeg maar dat ze nu geen baan meer hebben.“