Zojuist hebben we gekeken naar de visie van Messy Church England, de visie die ten grondslag ligt aan die van Kliederkerk Nederland. Kliederkerk benadert en formuleert enkele elementen in haar visie anders. Laten we kijken naar de opvattingen van Kliederkerk Nederland.
Kliederkerk Nederland presenteert zich als een plek waar kinderen en de mensen om hen heen elkaar beter kunnen leren kennen, samen een gemeenschap vormen en samen ontdekken wat geloven in God en het volgen van Jezus Christus kan betekenen in hun dagelijks leven. Hierbij richt zij zich vooral op mensen die zich niet (meer) betrokken voelen met kerk of geloof.
De zeven kernwaarden zijn: gastvrijheid, Bijbelverhalen centraal, relaties, creatief, context, naar buiten gericht en alle leeftijden samen. Deze laatste kernwaarde vormt de focus van ons onderzoek. In het kader staat de visie op ‘alle leeftijden samen’ zoals Kliederkerk Nederland deze beschrijft.
De formulering van deze kernwaarde is sinds december 2014 aangepast. Hiervoor heette deze waarde: ‘Opvoeder(s) en het kind samen’ en richtte ze zich voornamelijk op de (geloofs)opvoeding van het kind. Omdat deze waarde niet geheel de dekking laadde, aldus Versteeg, is hij vrij snel weer aangepast.176 De nieuwe formulering verwoord ook de wisselwerking die er plaats kan vinden tussen
kind en volwassene. Volwassenen kunnen ook veel leren van kinderen!
Verdieping en uitwerking van deze visie op intergenerationaliteit vinden we in interviews met
organisatoren177 en met medewerkers van JOP178. Onderverdeeld in vijf kernbegrippen benoemen we
de meest relevante onderwerpen, die de kernwaarde ‘Alle leeftijden samen’ concretiseert.
7.1 INCLUSIEF VIEREN
Wat Kliederkerk bijzonder maakt, zo stellen de organisatoren, is dat het met het hele gezin wordt beleefd. Merkbaar uit hun voorbeelden is dat ze voornamelijk gericht zijn op gezinnen met jonge kinderen. Ook Van den Berge benoemt ‘kinderen en de volwassenen om hen heen’ als doelgroep. Door als
176Versteeg, persoonlijk emailcontact, 8-01-2016
177 Voor een uitgebreide samenvatting van het interview met de organisatoren van plaatselijke Kliederkerken,
zie bijlage 7.
178 Interview met Plomp en Van den Berge. Zie bijlage 1.
“Door verschillende leeftijden
bij elkaar te zetten, creëer je
een omgeving waarin veel van
elkaar kan worden geleerd.”
“Kliederkerk is er niet alleen voor kinderen, maar is een plek waar iedereen zich thuis mag voelen. Hierin geloven we dat generaties van elkaar kunnen leren. Ouders, verzorgers en grootouders zijn voor het kind belangrijke voorbeeldfiguren. Maar iedere volwassene heeft een voorbeeldfunctie naar een kind. Daarnaast kunnen kinderen, tieners en jongeren verrassende inzichten geven en gesprekken verrassende wendingen geven. Zo zijn deelnemers als familie voor elkaar om elkaar verder te helpen in het ontdekken van wat geloven in God en het navolgen van Jezus Christus kan betekenen.”
51 gezin samen bezig te zijn met het Christelijk geloof, wordt het een gezinsproces. Eventuele stappen in geloof worden door kinderen makkelijker gemaakt wanneer de ouders hierin mee kunnen komen. Deze focus op het hele gezin, trekt ook gezinnen die niet bij een (kerkelijke) gemeenschap betrokken zijn.
Door verschillende leeftijden bij elkaar te zetten
creëer je een omgeving waarin veel van elkaar kan worden geleerd. Jongeren zetten ouderen aan het denken en andersom. Het is belangrijk dat tussen verschillende leeftijden gesprekken plaatsvinden over persoonlijk geloof.
Organisatoren van Kliederkerk zetten de kinderen centraal en willen hun programma’s laten aansluiten bij hen. Wat Kliederkerk volgens de organisatoren onderscheid van een kinderclub is dat het de bedoeling is om samen met je gezin of een (andere) volwassene te ondernemen. Toch blijft de nadruk liggen op de aansluiting bij kinderen.
Een kritische noot: Inclusief?
Uit de verschillende antwoorden van mensen die bezig zijn met Kliederkerk, horen we terug dat Kliederkerk overwegend gezien wordt als iets voor kinderen en hun (groot)ouders. Hierbij komen we op een discutabel punt. Idealiter is intergenerationeel vieren ingebed in inclusief vieren. En inclusief vieren betekent dat de gemeenschap er bewust van is dat iedereen welkom is en er even veel bij hoort. Wanneer Kliederkerk het signaal afgeeft dat zij gericht is op kinderen én – vervolgens of daarna – hun (groot)ouders, in hoeverre getuigd dit dan van inclusief kerk-zijn?
7.2 INTERACTIE EN PARTICIPATIE
Kliederkerk wil informeel en laagdrempelig zijn. Een plek waar mensen zo binnen durven te lopen, zich op hun gemak voelen en waar men makkelijk kan aansluiten bij de elementen van de
bijeenkomst. Er wordt niet verondersteld dat je al kennis hebt van de Bijbelverhalen. En door ‘gewoon’ aan de slag te gaan met activiteiten, word je snel onderdeel van het geheel.
Bijbelverhalen worden overgebracht op een vernieuwende manier; door middel van activiteiten worden elementen van het verhaal echt beleefd. Het is een actief en creatief proces, met de hoop dat bezoekers in die verhalen God leren kennen.
7.3 GEMEENSCHAPSVORMING
Eén van de doelen van Kliederkerken is om uiteindelijk een gemeenschap te vormen of mensen bij een gemeenschap aan te laten sluiten. Het faciliteren en stimuleren van ontmoetingen is daarom ook belangrijk voor hen. Vrijwilligers worden door organisatoren aangemoedigd niet alleen te focussen op het aanbieden van activiteiten, maar ook in gesprek te gaan bezoekers.
7.4 GEZINSONDERSTEUNING
Alle organisatoren van de onderzochte Kliederkerken vertellen het (geloofs)gesprek tussen ouder en kind te willen stimuleren. Ze hopen dat dit vergemakkelijkt wordt door de gemaakte knutsels. Ouders en kinderen kunnen de knutselwerken een plek in huis geven en hierdoor ook terugkomen op het Bijbelse thema. Kliederkerk is een middel om gesprekken over het persoonlijke geloof van kinderen en ouders (weer) op gang te helpen.
52 gezinstijd. Kliederkerk biedt een plek waar ouders en kinderen op een positieve en actieve manier hun relatie kunnen verbeteren of onderhouden.
7.5 CREATIVITEIT - NIEUWE MANIEREN VAN LEREN
Organisatoren vertellen blij te zijn met het concept van Kliederkerk, omdat je hier op een andere manier bezig bent met Bijbelverhalen dan in de meeste kerken. Door middel van een creatief proces waarop je op allerlei verschillende manieren in aanraking komt met het thema, wordt er niet alleen kennisgemaakt met een Bijbelverhaal, maar wordt deze ook beleeft. Daarnaast focust deze manier van leren zich niet alleen op het ‘luisteren’, maar ook op het leren door te doen, door te ondernemen en door te ervaren.
Kortom
Intergenerationeel vieren betekent binnen Kliederkerk dat niet alleen bepaalde leeftijdsgroepen welkom zijn, maar hele gezinnen. Je vormt als het ware een grote familie of gemeenschap samen, en daarom is er ook veel ruimte voor ontmoeting. Hier geldt dat iedereen, jong en oud, van elkaar kan leren en met elkaar in gesprek gaat over het geloof. Bijbelverhalen worden samen beleefd, onder andere doordat je samen creatieve activiteiten onderneemt die te maken hebben met het thema.
53