De wetgeving voorziet in de mogelijkheid om een vertrouwenspersoon aan te duiden. Het gaat hier dus niet om een verplichting. De vertrouwenspersoon ver- vult voornamelijk een rol op het vlak van de opvang van klagers. Zijn rol bestaat er in hoofdzaak in hen te informeren, hen te helpen om het probleem te formu- leren, te zoeken naar een oplossing en eventueel te bemiddelen. Zij treden op een meer informele wijze op, wat o.a. betekent dat de aangeklaagde niet nood- zakelijk sancties hoeft te vrezen.
3.6.1 VERPLICHTING TOT AANDUIDING VAN EEN VERTROUWENSPERSOON
De deskundigen en de werknemersorganisaties in de NAR menen dat de ver- trouwenspersoon verplicht zou moeten aangeduid worden in elke onderneming. De werkgeversorganisaties in de NAR menen dat deze aanduiding facultatief moet zijn. De vertrouwenspersonen menen dat een facultatieve aanduiding mogelijk is, maar dat er moet naar gestreefd worden dit zo veel mogelijk te rea- liseren.
Al naargelang de gekozen optie dient artikel 32sexies,§1 van de wet al dan niet aangepast te worden.
3.6.2 EFFECTIEVE AANDUIDING
VAN EEN VERTROUWENSPERSOON
De groep van vertrouwenspersonen zelf meent dat er zo veel mogelijk een ver- trouwenspersoon zou moeten aangeduid worden, omdat het verenigen van het informele en formele optreden in de persoon van de preventieadviseur, vooral wanneer deze intern is, aanleiding kan geven tot een rolconflict. De oorzaken waardoor de werkgever niet overgaat tot de effectieve aanduiding van een ver- trouwenspersoon kunnen gevonden worden in de weerstand van sommige werkgevers tegen het preventiebeleid en in de onduidelijkheid omtrent de pre- cieze rol van de vertrouwenspersonen, waardoor werknemers afgeschrikt wor- den om zich kandidaat te stellen.
Het gaat hier veeleer om de toepassing van de wetgeving in de praktijk dan om een probleem van de wettekst zelf.
3.6.3 DE PLAATS VAN DE VERTROUWENSPERSOON IN DE ONDERNEMING
De deskundigen en de vertrouwenspersonen menen dat de functie van vertrou- wenspersoon moet versterkt worden. Deze functie brengt immers bijkomend werk met zich mee. Dit zou moeten gewaardeerd worden via een passende ver- goeding, vorming en promotie.Volgens sommigen zou het zelfs moeten gaan om een apart beroep.(10)
De versterking van de functie kan in de eerste plaats gebeuren door de invoe- ring van het principe dat de vertrouwenspersoon onafhankelijk moet zijn ten opzichte van de werkgever en de werknemers.(11) Het principe van onafhanke-
lijkheid impliceert dat de vertrouwenspersoon vrij moet kunnen optreden en niet onder druk gezet mag worden door de andere actoren in de onderneming. Dit principe kan dus een grens stellen aan het feit dat leden van de hiërarchische lijn of vakbondsafgevaardigden op onrechtmatige wijze controle uitoefenen op de activiteiten van de vertrouwenspersoon.
In de tweede plaats kan de functie van de vertrouwenspersoon beter afgebakend worden tegenover andere functies door het invoeren van onverenigbaarheden. Hierdoor kunnen rolconflicten worden vermeden. Zo kan uitdrukkelijk gesteld worden dat de vertrouwenspersoon noch arbeidsgeneesheer, noch vakbondsaf- gevaardigde, noch lid van de hiërarchische lijn mag zijn.
Een andere optie kan er in bestaan te bepalen dat de vertrouwenspersoon moet deel uitmaken van logistieke of horizontale diensten in de onderneming (staff- functie).(12)
Dit vereist een aanvulling van artikel 32sexies van de wet of het invoegen van een nieuw artikel.
3.6.4 EEN EXTERN ADVISEUR ALS VERTROUWENSPERSOON.
De wetgeving laat toe dat de preventieadviseur evenals de vertrouwenspersoon tot de interne en externe dienst behoren.Volgens de wet is het dus mogelijk dat een onderneming zowel voor de preventieadviseur als voor de vertrouwensper- soon een beroep doet op een persoon die niet behoort tot de onderneming. De vraag is dan of deze personen, in die configuratie, voldoende voeling hebben met de cultuur en de gebruiken binnen het bedrijf om effectief aan preventie te kun- nen doen. Indien dit niet het geval is zou deze configuratie moeten worden ver- boden. Dit vereist een aanpassing van artikel 32sexies van de wet.
(10) Deskundigen (11) Deskundigen (12) Vertrouwenspersonen
3.6.5 OPLEIDING VAN DE VERTROUWENSPERSONEN
Alle partijen, met uitzondering van de werkgeversorganisaties in de NAR, menen dat de vertrouwenspersoon een aangepaste vorming moet krijgen waardoor hij een specifieke bekwaamheid verwerft, die het hem mogelijk maakt zijn taak cor- rect uit te oefenen. Hierdoor kan de vertrouwenspersoon beter inschatten welke de grenzen zijn aan zijn opdracht en wordt het gemakkelijker om een informele procedure toe te passen.
Deze opleiding moet volgens de werknemersorganisaties vertegenwoordigd in de NAR verstrekt worden tijdens de arbeidsuren en op kosten zijn van de werk- gever.
Artikel 32sexies, §4 van de wet voorziet thans dat de vereisten inzake opleiding van de vertrouwenspersonen moeten worden vastgesteld bij koninklijk besluit.
3.6.6 BIJZONDERE BESCHERMING VAN VERTROUWENSPERSONEN
Alle partijen, met uitzondering van de werkgeversorganisaties, menen dat de ver- trouwenspersonen een bijzondere bescherming dienen te genieten, omdat zij vanuit verschillende kanten druk ondervinden. De vraag is op welke wijze die bescherming kan worden gerealiseerd.
Dit vergt ofwel een apart wetgevend initiatief ofwel de toevoeging van een bepa- ling na artikel 32sexies van de wet.
3.6.7 DE OPDRACHTEN VAN DE VERTROUWENSPERSOON
Het koninklijk besluit van 11 juli 2002 bepaalt de opdrachten van de vertrou- wenspersoon. Bij de vertrouwenspersonen bestaat er evenwel het gevoel dat er meer van hen verwacht wordt dan ze in feite aankunnen. Dit kan te maken heb- ben met een gebrek aan opleiding en interne procedures, maar eveneens met het feit dat hun positie in de onderneming niet steeds duidelijk is, waardoor ver- schillende personen op hen druk kunnen uitoefenen. Tevens wordt opgemerkt dat er aan de vertrouwenspersonen niet steeds een duidelijk mandaat wordt gegeven, waarbij aangegeven wordt wat er precies van hen wordt verwacht.(13)
Hier stellen zich de volgende vragen :
• Dienen de grenzen van de opdracht van de vertrouwenspersoon duidelijker te worden afgebakend ?
• Is het wenselijk of noodzakelijk binnen het kader van de functie van vertrou- wenspersoon een onderscheid te maken tussen de opvang van personen en de bemiddeling ?
Deze nadere bepaling van de opdracht van de vertrouwenspersoon kan gereali- seerd worden door middel van een koninklijk besluit.(14)