4.1 Onderzoekstype en -ontwerp
Het uitgevoerde onderzoek is een praktijkgericht wetenschappelijk onderzoek. Een dergelijk onderzoek is gericht op drie kenmerken: gerichtheid op kennis voor
beslissingen, praktijknormen en wetenschappelijke normen zijn richtinggevend, het is generaliserend binnen en vanuit een individueel kader (’t Hart, et al. 1998). In dit onderzoek zijn deze kenmerken als volgt te herkennen:
- Het onderzoek is gericht op het eventueel nemen van beslissingen, bijvoorbeeld de wijze waarop de PO-Raad kan gaan adviseren binnen de educatieve keten en hoe bestaande instrumenten (door)ontwikkeld kunnen worden.
- De praktijknormen, zoals bijvoorbeeld hoe keuzeprocessen plaatsvinden en wat er nodig is om de kennis hierover te vergroten, worden gecombineerd met wat er beschreven is in het theoretisch kader om zo te komen tot nieuwe inzichten en verbeteringen in het keuzeproces.
- Het is generaliserend binnen het primair onderwijs.
Het onderzoek vertoont ook de kenmerken van een behoeftenonderzoek: wat zijn
wensen en behoeften van leerkrachten, schoolleiders en bestuurders als het gaat over te kiezen leermiddelen.
In deelonderzoek 2 is op verschillende manieren antwoord gezocht op de
onderzoeksvragen 4, 5 en 6. Er is in de eerste plaats een survey uitgevoerd. Het voornaamste doel van deze survey is het achterhalen van de vragen, behoeften en wensen ten aanzien van in te zetten leermiddelen. Zowel bij leerkrachten als schoolleiders. Ook de aanwezigheid van kennis met betrekking tot de kwaliteit van leermiddelen op de vraagarticulatie is daarin meegenomen.
Daarnaast zijn er mondelinge interviews afgenomen.
4.2. De werving en selectie van leerkrachten en schoolleiders
In de nieuwsbrief van de PO-Raad is regelmatig aandacht gevraagd voor het onderzoek met een link naar de vragenlijst op Survey Monkey.
In deze vragenlijst werd gevraagd of respondenten mee zouden willen werken aan een interview. Het was de bedoeling om hier 6 respondenten uit te kiezen voor deze
interviews.
Na enkele weken bleken slechts 5 bruikbare vragenlijsten te zijn ingevuld. Om tot een acceptabel aantal respondenten te komen is besloten om de volgende aanpassingen door te voeren:
- Het verkorten van de vragenlijsten en opnieuw aan te bieden via de nieuwsbrief van de PO-Raad.
- Het inschakelen van de panel-leerkrachten en –schoolleiders van DUO Onderwijsonderzoek en Advies.
- Het inschakelen van leerkrachten en schoolleiders via de app Teacher Tapp.
- Het afnemen van 6 extra interviews met leerkrachten en schoolleiders waardoor het aantal interviews naar 12 ging.
Het opnieuw aanbieden van de vragenlijsten via de nieuwsbrief van de PO-Raad leverde een bruikbare respons op van 6 leerkrachten en 8 schoolleiders. De werving van de panel-leerkrachten en -schoolleiders van DUO verliep via DUO zelf. Dat leverde een respons op van 424 leerkrachten en 220 schoolleiders.
Ook de werving van de panels van de app Teacher Tapp verliep via de aangesloten deelnemers aan deze app. Gemiddeld genomen hebben 180 leerkrachten en 20 schoolleiders de vragen beantwoord.
De werving van de leerkrachten voor de interviews vond verschillend plaats. Vier leerkrachten en twee schoolleiders werden geworven via DUO. De leerkrachten werden geselecteerd op basis van de aangegeven tevredenheid over de leermiddelen die in gebruik zijn; een zeer tevreden, tevreden, enigszins tevreden en ontevreden leerkracht.
Twee schoolleiders werden aselect gekozen.
Verder zijn twee schoolleiders geworven via de PO-Raad en drie leerkrachten en één schoolleider via eigen kanalen. In totaal zijn 7 leerkrachten en 5 schoolleiders
geïnterviewd. Tijdens een dubbelinterview was, naast de schoolleider ook een bestuurder betrokken.
4.3. De onderzoeksinstrumenten
Het betreft een kwantitatief onderzoek met een survey in combinatie met interviews.
De volgende instrumenten werden daarvoor gebruikt:
a. Een online vragenlijst op Survey Monkey met varianten voor leerkrachten, schoolleiders, en bestuurders. Deze kwam te vervallen in verband met de te geringe respons.
b. Schriftelijke, digitale vragenlijsten voor panels van leerkrachten en schoolleiders van DUO Onderwijsonderzoek en Advies (Panel 1). Zie BIJLAGE 1 Vragenlijst leerkrachten en BIJLAGE 2 Vragenlijst schoolleiders. Korte, schriftelijke online vragen verdeeld over 2 rondes, voor panels van Teacher Tapp (Panel 2).
c. Een interviewinstrument voor interviews bij 12 scholen, waarbij dezelfde vragen werden gesteld als bij de onlinevragenlijsten waarmee dieper ingegaan kon worden op de vragen. Zie BIJLAGE 3 Vragenlijst mondelinge interviews leerkrachten en BIJLAGE 4 Vragenlijst mondelinge interviews schoolleiders.
Door deze triangulatie van manieren waarop gegevens verkregen zijn, ontstaat een betrouwbaar beeld van de data.
In tabel 1 is te zien dat voor alle onderzoeksvragen zowel de schriftelijke vragenlijsten als de interviews zijn ingezet.
Tabel1: Onderzoeksvragen gekoppeld aan de instrumenten
Onderzoeksvraag Instrumenten
4. Leidt het keuzeproces tot een tevreden keuze? b en c*
5. Wat zijn de vragen, behoeften en wensen van scholen aan leveranciers over leermiddelen?
c en c d
6. In hoeverre beïnvloedt de aan- of afwezigheid van kennis van de kwaliteit van leermiddelen de vraagarticulatie?
b en c d
*de letters verwijzen naar de opsomming van de onderzoeksinstrumenten op de vorige pagina
4.4. Analyse van de gegevens
Alle data die verkregen zijn door DUO zijn ingevoerd in SPSS en door het CLU verwerkt.
De data die door Teacher Tapp zijn verzameld, zijn door Teacher Tapp verwerkt in frequentietabellen en grafieken.
Alle gegevens in de interviews zijn per vraag geanalyseerd met behulp van een ordening op zins- en fragmentniveau en labelling. In tabel 2 is te zien hoe de data zijn
geanalyseerd.
Tabel 2: Instrumenten en data-analyse gekoppeld aan de onderzoeksvragen.
Onderzoeksvraag Instrumenten Data-analyse 4 Schriftelijke vragenlijst
Interview
- Frequentieverdeling van tevredenheid per vak - T-toets twee onafhankelijke groepen voor
tevredenheid en betrokkenheid
- Ordening op zins- en fragmentniveau en labelling
5 Schriftelijke vragenlijst
Interview
- Frequentieverdeling van vragen, behoeften en wensen
- Ordening op zins- en fragmentniveau en labelling
6 Schriftelijke vragenlijst
Interview
- Frequentieverdelingen van kennis m.b.t. criteria die bijdragen aan een effectief leerproces en criteria die dat niet doen
- Ordening op zins- en fragmentniveau en labelling
In tabel 2 is te zien dat er verschillende frequentieverdelingen gemaakt worden.
Daarnaast wordt er een T-toets uitgevoerd om vast te stellen of er een verschil in
tevredenheid is tussen leerkrachten die wel en niet betrokken waren bij het keuzeproces.
De data uit de interviews worden gekoppeld aan de data uit de schriftelijke vragenlijsten en geven quotes ter illustratie en verdieping.
De vragen aan schoolleiders zijn zowel in de survey als in de interviews toegespitst op leermiddelenbeleid.
In hoofdstuk 5 worden de resultaten van de analyse besproken.