Ook het Europese beleidsniveau speelt in gezondheid en welzijn een niet onbelangrijke rol. De Europese bevoegdheden inzake volksgezondheid en zorg zijn momenteel weliswaar nog beperkt, maar Europa heeft wel impact op de sector via de regelgeving in andere beleidsdomeinen. Men vergeet weleens de zorgsector te consulteren, waardoor die niet zelden achter de feiten aanholt. Zorgnet Vlaanderen vraagt aan de Europese en nationale beleidsmakers om betrokken en geconsulteerd te worden bij het wetge- vings- en implementatieproces van alle wetgeving die een wezenlijke in- vloed op haar sectoren kan uitoefenen.
De belangrijke rol van de social profit in de Belgische gezondheids- en welzijnssector moet ook op het Europese niveau duidelijk zijn. Kwali-
teit, toegankelijkheid en betaalbaarheid moeten ook op het Europese niveau de richtsnoeren zijn. Een sociaal Europa moet de kenmerken van het Rijnlandmodel omarmen en niet platwalsen met de blinde vrije markt.
De Richtlijn 2011/24 over patiëntenrechten bij grensoverschrijdende ge- zondheidszorg, die tegen 25 oktober 2013 in het Belgisch recht moest zijn geïmplementeerd, zal een belangrijke invloed uitoefenen op de Belgische gezondheidszorg. Die richtlijn bevat het kader voor samenwerking tussen de lidstaten op het vlak van gezondheidszorg en biedt opportuniteiten voor onder meer de ontwikkeling van netwerken van referentiecentra, een e-health netwerk en een health technology assessment-netwerk. Zorgnet Vlaanderen vraagt aan de federale overheid, die België vertegenwoordigt in de verdere ontwikkelingen van deze netwerken, dat zij de ziekenhuis- koepels daarover informeert en actief betrekt bij de besprekingen.
Aangezien de meeste zorginstellingen “ondernemingen” zijn in Europees- rechtelijke zin, moeten de hen toegekende overheidsmiddelen in over- eenstemming zijn met de Europese regels voor staatssteun. Om taken of diensten van algemeen economisch belang, zoals (gezondheids)zorg, te kunnen garanderen, laat de Europese Commissie overheidssteun toe voor zorginstellingen, op voorwaarde dat ze voldoen aan bepaalde criteria. Die gaan onder meer na of een organisatie wel degelijk officieel door de over- heid belast is met een taak van algemeen economisch belang en of die or- ganisatie daarvoor geen overdreven compensatie krijgt. Een toelage wordt beschouwd als “overdreven” indien zij hoger zou zijn dan de gangbare marktprijs voor soortgelijke taken of diensten. Eind 2011 nam de Europese Commissie een vernieuwd pakket aan maatregelen voor diensten van al- gemeen economisch belang. Daarin wordt de rol van en de nood aan over- heidssteun voor diensten van algemeen economisch belang nog sterker erkend, maar er werden ook een aantal nieuwe, niet altijd volledig duide- lijke, criteria toegevoegd. Zorgnet Vlaanderen vraagt dat Europa rekening houdt met de specifieke rol van de zorgsector in België, die werkt met een systeem van erkenningen. We vragen tevens dat de federale en Vlaamse overheid de overheidssteun aan de zorginstelling zo goed mogelijk afstemt op de Europese criteria, zodat ze “Europa-proof” zijn.
zorg op een kantelpunt
37
Zorg op een kantelpunt37
In heel Europa staan de overheidsbudgetten onder druk. Door de enorme vlucht van nieuwe behandelmethodes en technologieën maken de genees- middelen en medische hulpmiddelen een steeds groter deel van de uitgaven uit. Via het mededingingsbeleid en vrij verkeer van goederen kan Europa een belangrijke rol spelen in het beheersbaar houden van die kosten. Het is dan ook niet langer aanvaardbaar noch verantwoord dat zorginstellingen onvoldoende gebruik kunnen maken van de voordelen die vrije markt van Europa kan bieden. Door het marktverdelend gedrag van farmaceutische ondernemingen en de belemmerende nationale terugbetalings- en markt- toegangsregels kunnen zorginstellingen niet altijd het goedkoopste mid- del op de Europese markt aankopen. Wij vragen aan de Europese én de Belgische federale overheid om actief werk te maken van een werkelijk vrij verkeer van geneesmiddelen en medische hulpmiddelen in Europa. Dat zal de betaalbaarheid van de zorg ten goede komen.
Onze gezondheidszorg staat op een kantelpunt. Blijven we aan de kant staan, en remediëren we links en rechts een klein beetje? Behouden we ons huidige model van gefragmenteerde zorg, prestatiefinanciering, en de “elk-voor-zich- politiek”? Of springen we naar de overkant, en gaan we nadenken, debatteren en hervormen om onze solidaire gezondheidszorg te behoeden voor de toe- komst?
Zorgorganisaties zijn bereid om zichzelf heruit te vinden in plaats van de ge- kende paden te bewandelen. Het verleden heeft aangetoond dat onze instellin- gen en professionals zich aanpassen aan nieuwe omstandigheden. We denken daarbij aan fusies en samenwerkingsvormen, maar ook aan de vele, nieuwe ei- sen die aan hen gesteld worden.
Aan die bereidheid tot verandering zijn drie voorwaarden verbonden: 1° De toekomstvisie moet helder uitgetekend, gecommuniceerd en
gemotiveerd worden.
2° De aanpassing dient geleidelijk en volgens een meerjarenplan te worden doorgevoerd.
3° Tijdens het veranderingsproces is er juridische en financiële duide- lijkheid.
De welzijns-en gezondheidsactoren zijn sociale ondernemers en zijn bereid ver- antwoordelijkheid op te nemen. Het ontstaan van netwerken en de integratie van de zorg moeten evenwel kunnen groeien op basis van vertrouwen en niet op basis van veel bijkomende regelgeving. Zorgnet Vlaanderen vraagt aan de di- verse overheden om een regelluwe ruimte te creëren zodat het werkveld de kans krijgt zich aan te passen. De overheid bepaalt doelstellingen en resultaatsgebie- den. De professionals zelf zijn best geplaatst om de concrete invulling te doen. Het is aan de overheid te stellen wat er moet gebeuren en de resultaten te meten. Het komt de professionals toe te bepalen hoe de doelen gerealiseerd worden.