Onder Wurkje mei Fryslân is een aantal reeds lopende uitvoeringsprogramma’s ondergebracht waarover afzonderlijke afspraken zijn gemaakt met Provinciale Staten. Deze programma’s en acties zijn niet specifiek opgezet voor de ambities en doelen van Wurkje mei Fryslân. Ze dragen deels bij aan deze doelen maar deels ook aan andere doelen die niet zijn verwoord in Wurkje mei Fryslân. Deze uitvoeringsprogramma’s kennen hun eigen monitoring waarover afspraken liggen met Provinciale Staten. Daarom zijn deze programma’s in het onderstaande afzonderlijk beschreven, waarbij geput is uit de monitoring van de programma’s zelf. Hierbij is ingegaan op de voortgang en op de bijdrage die deze programma’s en acties leveren aan de ambities en doelen van Wurkje mei Fryslân.
8-01 Uitvoeringsagenda Agrofood
Voortgang van de uitvoeringsagenda
In het jaar 2013 heeft Provinciale Staten de Uitvoeringsagenda Agrofood vastgesteld. De Uitvoeringsagenda richt zich op de agrofoodsector vanuit een economisch perspectief en is complementair aan de Landbouwagenda. Een van de belangrijke programmalijnen uit de Landbouwagenda, kennis en innovatie, vormt tevens de belangrijkste ambitie van de
Uitvoeringsagenda Agrofood. De Uitvoeringsagenda zet hierop in via twee programmalijnen: 1) Meer innovatief vermogen bij bedrijven en 2) Aanwezigheid van menselijk kapitaal. Meer innovatief vermogen door het stimuleren van duurzame
innovaties bij bedrijven en clusters waarbij bestaande en nieuwe kennis wordt toegepast en opgeschaald naar de markt.
Aanwezigheid van menselijk kapitaal door het bevorderen van de beschikbaarheid van goed gekwalificeerd personeel en een goede, flexibele en internationaal aansprekende kennisinfrastructuur. In 2013 is de uitvoering van de agenda ter hand genomen. In de clusterorganisatie greenlincs wordt onder andere het project Food 2020 uitgevoerd. Het Noordelijk MKB/MKB+ loket is ingebouwd in het Ondernemersportaal Yn Business.
Ten aanzien van Dairy Chain is fase 1 afgerond per 31 december 2016. De opbrengsten zijn een major en minor rondom zuivelprocestechnologie, associate degree voedingsmiddelentechnologie, toegepast onderzoek door twee lectoren, internationale verbinding met universiteiten in onder andere VS en China en een groeiend aantal studenten in opleiding.
Landbouw en Agrofood vormen samen de keten van gras tot glas en van stallenbouwer tot consument. Deze keten is stevig verbonden en de onderdelen ervan reageren sterk op elkaar. De economische push en pull vindt plaats in de gehele keten.
Daarom is het voor de provincie belangrijk om beleid te ontwikkelen dat dat zich in samenhang richt op de gehele keten landbouw – agrofood. Inmiddels is de nieuwe beleidsbrief landbouw vastgesteld. Innovatie-instrumenten voor de agrofoodsector worden gerealiseerd via de beleidsbrief Wurkje foar Fryslan.
De subsidiebeschikking voor de eerste fase van het FACT (voedingsmiddelenapplicatiecentrum) is afgegeven, € 1.915.400 over de komende vier jaar. De opening van het FACT staat gepland voor oktober dit jaar. In het FACT wordt moderne proces- en karakteriseringsapparatuur ter beschikking gesteld aan het bedrijfsleven om er samen met docenten en studenten van de kennisinstellingen ontwikkelingsonderzoek op uit te voeren. Het voorstel is gesplitst in twee fasen: Fase 1 DigiCooker: een computergestuurde pilot scale productielijn en fase 2: het competence center.
De voorbereidingen voor een aanvraag van FACT Fase II zijn door diverse stakeholders in gang gezet. Daarnaast is bij het ondernemersplatform YnBusiness een sectorspecialist agrofood aangesteld. Tenslotte wordt gewerkt aan de realisatie van de Bakery Experience.
Bijdrage aan de ambities van Wurkje mei Fryslân De Uitvoeringsagenda Agrofood zet onder meer in op innovatie en op human capital en draagt op deze wijze bij aan de ambitie van Wurkje mei Fryslân op het gebied van innovatie.
De uitvoeringsagenda is tevens gericht op versterking van het MKB en draagt op deze wijze bij aan de ambities op het gebied van innovatie en export. De landbouw en agrofoodsector is in Fryslân een grote werkgever. In 2017 waren er in Fryslân in totaal 28.545 banen in de landbouw, voedselverwerkende industrie, groothandel en toelevering.
Aandacht voor de sector is van belang want het aantal banen nam tussen 2007 en 2017 met 3% af.
8-02 Uitvoeringsprogramma Zorgeconomie
Voortgang van het uitvoeringsprogramma
Op 24 september 2014 hebben PS ingestemd met het Uitvoeringsprogramma Zorgeconomie 2014-2020.
Het uitvoeringsprogramma zet in op het realiseren van innovatieve producten en diensten van het MKB in de zorg. In het Uitvoeringsprogramma Zorgeconomie staan vier programmalijnen centraal: 1) Business development en
projectontwikkeling, 2) Onderwijs en arbeidsmarkt, 3) Procesinnovatie in de zorg en 4) Cluster- en netwerkversterking.
Als vast onderdeel in het uitvoeringsprogramma is een monitoringkader opgenomen. Dit monitoringkader laat de voortgang van de activiteiten van het programma zien met hun bijdrage aan de economische en maatschappelijke doelen. Begin 2015 is dit monitoringkader uitgewerkt en samen met een nulmeting over 2014 aan Provinciale Staten aangeboden. In 2020 zal een eindmeting aan PS worden aangeboden. Op 16 mei 2017 is een tussenevaluatie vastgesteld door GS en aan PS ter informatie aangeboden.
Uit de tussenevaluatie blijkt dat de twee belangrijkste zaken goed zijn gelukt: 1) het organiseren van bijeenkomsten t.b.v.
netwerkvorming en projectontwikkeling en 2) het faciliteren van projecten.
YnBusiness heeft algemene kennismakelaars aangesteld om innovatie in het MKB te stimuleren. Deze kennismakelaars nemen het thema zorgeconomie ook mee. Intern wordt een team ingezet (middelengenerator) die er voor moeten zorgen dat aanvragen met een betere kwaliteit ingediend worden bij SNN. In het laatste kwartaal van 2018 heeft een kwartiermaker een inventarisatie gemaakt van de vragen van MKB die producten en diensten leveren aan de zorg(economie). We zien een toenemend aantal subsidieaanvragen bij SNN op het gebied van health. Oa rondom de Persoonlijke Gezondheids Omgeving (PGO).
Bijdrage aan de ambities van Wurkje mei Fryslân Het uitvoeringsprogramma zet onder meer in op het realiseren van innovatieve producten en diensten en draagt op deze wijze bij aan de ambitie van Wurkje mei Fryslân op het gebied van innovatie. Het uitvoeringsprogramma werkt ook aan een economische spinn-off voor het MKB. Het aantal banen in de zorgsector groeidetussen 2010 en 2017 met 2,6%. Na een kleine groei in 2016 is het aantal banen in 2017 weer iets afgenomen.
8-03 Uitvoeringskader Watertechnologie
Voortgang van het uitvoeringskader
In het jaar 2000 nam de provincie Fryslân het initiatief voor de Friese Water Alliantie. Hierin gingen bedrijven,
kennisinstellingen en overheden samenwerken op het gebied van watertechnologie. In relatief korte tijd ontstond hieruit een watertechnologiecluster rondom het kennisinstituut Wetsus in Leeuwarden. In het coalitie akkoord 2011-2015 ‘Nije enerzjy foar Fryslân’ werd afgesproken dit cluster verder te ontwikkelen. In het Uitvoeringskader Watertechnologie 2014-2020 werden deze afspraken vervolgens uitgewerkt en in september 2014 stelde Provinciale Staten dit uitvoeringskader vast.
Daarmee zet de provincie in nauwe samenwerking met de Friese watertechnologie sector op langjarige basis in op het opbouwen van een volwaardige cluster watertechnologie in Fryslân. Doel is om te komen tot een situatie waarbij Fryslân met Leeuwarden behoort tot de beste centra voor watertechnologie in de wereld. Leeuwarden en Fryslân zijn dan dé Europese Waterhub.
Watertechnologie beschouwen we als een kansrijke sector met een aanzienlijke groeiverwachting voor de werkgelegenheid.
De oorspronkelijke ambitie in het Uitvoeringskader is dat er in 2020 in Fryslân minimaal 2.000 primaire kenniswerkers op het gebied van watertechnologie aan de slag zouden zijn. In 2016 is door de Water Campus Leeuwarden, met daarin o.a.
verenigd Wetsus, Centre of Expertise Watertechnology en Water Alliance een actieplan opgesteld voor de verdere uitbouw van de Water Campus. Gezien de succesvolle ontwikkelingen is daarin de ambitie verhoogd naar 3.500
watertechnologiebanen in 2030. Inmiddels zijn circa 200 bedrijven aangesloten bij Water Alliance en Wetsus en zijn er circa 40 nieuwe bedrijven uit de Water Campus ontstaan. Binnen de Water Campus is verder een samenhangend innovatie-ecosysteem opgebouwd waarin bedrijven ondersteund worden in de gehele innovatiecyclus, van idee tot uiteindelijk export.
De Water Campus partners spelen daarnaast een verbindende rol voor het vermarkten van innovatieve technologie. Tevens werkt de Water Campus aan business development bij aangesloten organisaties. Door toedoen van de Water Campus is er een doorlopende leerlijn opgezet in Fryslân en de Water Campus. Voor het uitvoeren van toegepast onderzoek is op de Water Campus het Waterapplicatiecentrum opgericht.
Eind 2017 zijn WaterCampus partijen gestart met het opzetten van een monitor over de resultaten over 2016 (als nulmeting ten aanzien van de uitvoering van het WaterCampus Actieplan). Deze monitor zal de komende jaren worden herhaald, zodat ook ontwikkelingen in de tijd zichtbaar worden. Met de monitor worden de resultaten van de WaterCampus zichtbaar gemaakt. Zie voor meer voortgangsinformatie actie 1-02 ‘Bijdragen aan de verdere ontwikkeling van Water Campus’.
Bijdrage aan de ambities van Wurkje mei Fryslân
Een van de doelen van het Uitvoeringskader Watertechnologie is het realiseren van werkgelegenheid. Hiermee draagt het uitvoeringskader bij aan de doelen van Wurkje mei Fryslân. Op basis van het onderzoek ‘Watertechnologie
Noord-Nederland, groeiende sector met grote toegevoegde waarde, 2012’ van BBO/Grontmij waren er in 2012 in Fryslân tussen de 1.400 en 1.600 kenniswerkers watertechnologie actief. De werkgelegenheid in de watertechnologiesector groeit naar verwachting.In het voorjaar van 2019 komen er nieuwe kwantitatieve resultaten m.b.t. het WaterCampus Actieplan (monitor WaterCampus 2018). De inzet die vanuit de Water Campus wordt geleverd aan innovatie en export dragen bij aan de ambities van Wurkje mei Fryslân.
8-04 Uitvoeringsprogramma Duurzame Energie / Beleidsbrief Duurzame Energie
Voortgang van het uitvoeringsprogramma
In 2013 heeft Provinciale Staten het Uitvoeringsprogramma Duurzame Energie 2014-2020 vastgesteld. In 2014 is gestart met de uitvoering. De doelstellingen van dit uitvoeringsprogramma liggen op de opwekking van duurzame energie, op het realiseren van energiebesparing en op het realiseren van 4.000 groene energiegerelateerde arbeidsplaatsen.
Monitoring maakte een integraal deel uit van het uitvoeringsprogramma. In het nieuwe coalitieakkoord ‘Mei Elkenien, Foar Elkenien’ zijn de doelstellingen van het uitvoeringsprogramma Duurzame Energie van de vorige coalitie overgenomen.
Daarnaast voegt het coalitieakkoord een aanvullend doel toe, namelijk dat in 2025 minimaal 25% van de Friese energievraag duurzaam wordt opgewekt.
In 2016 is de Beleidsbrief Duurzame Energie door Provinciale Staten vastgesteld. Hierin zijn de bestaande doelstellingen en ook de aanvullende doelstelling vastgelegd. Ook is monitoring in de nieuwe beleidsbrief opnieuw als een integraal onderdeel opgenomen. Voortbouwend op de monitoring van het oorspronkelijke uitvoeringsprogramma is in januari 2014 de nulmeting van het huidige coalitieakkoord en het daaraan gerelateerde duurzaamheidsprogramma 2014-2017 uitgevoerd. De tweede meting was in januari 2016, daarna zijn voor 2017 en 2018 jaarplannen opgesteld met bijbehorende monitoring. Voor 2019 is opnieuw een jaarplan opgesteld.
De monitor van Duurzame Energie laat enerzijds de voortgang van de acties zien en anderzijds de mate waarin de vastgestelde doelen worden gerealiseerd. Duidelijk is dat significante effecten vaak pas op langere termijn zichtbaar zijn. Zo is het effect van windmolens pas zichtbaar als de molens operationeel zijn. Met de vaststelling van de Beleidsbrief
Duurzame Energie door Provinciale Staten is afgesproken dat er vanaf 2016 jaarlijks een effectmeting wordt uitgevoerd om de vinger aan de pols te houden. Daarin worden de financiële instrumenten FSFE en Friese Energiepremie meegenomen.
Tevens wordt jaarlijks het effect op de CO2 uitstoot inzichtelijk gemaakt. Het effect op de werkgelegenheid wordt om de twee jaar gemeten.In 2018 is de monitor Energietransitie ontwikkeld en via de website beschikbaar gesteld.
Bijdrage aan de ambities van Wurkje mei Fryslân
De Beleidsbrief Duurzame Energie beoogt onder meer om meer groene energiegerelateerde arbeidsplaatsen te realiseren en draagt daarmee bij aan Wurkje mei Fryslân. De werkgelegenheid in de duurzame energiesector neemt gestaag toe.
In 2016 waren er 2.070 duurzame energiebanen in Fryslân. Ten opzichte van 2010 groeide het aantal banen in deze sector met 34%. Actuele cijfers over 2018 zijn er (nog) niet.
De groene energiesector zien we daarnaast als een innovatieve sector. De verwachting is dan ook dat er een positieve invloed zal zijn van de Beleidsbrief op de innovatie in Fryslân.
8-04 Uitvoeringsprogramma Duurzame Energie / Beleidsbrief Duurzame Energie
Voortgang van het uitvoeringsprogramma
In 2013 heeft Provinciale Staten het Uitvoeringsprogramma Duurzame Energie 2014-2020 vastgesteld. In 2014 is gestart met de uitvoering. De doelstellingen van dit uitvoeringsprogramma liggen op de opwekking van duurzame energie, op het realiseren van energiebesparing en op het realiseren van 4.000 groene energiegerelateerde arbeidsplaatsen.
Monitoring maakte een integraal deel uit van het uitvoeringsprogramma. In het nieuwe coalitieakkoord ‘Mei Elkenien, Foar Elkenien’ zijn de doelstellingen van het uitvoeringsprogramma Duurzame Energie van de vorige coalitie overgenomen.
Daarnaast voegt het coalitieakkoord een aanvullend doel toe, namelijk dat in 2025 minimaal 25% van de Friese energievraag duurzaam wordt opgewekt.
In 2016 is de Beleidsbrief Duurzame Energie door Provinciale Staten vastgesteld. Hierin zijn de bestaande doelstellingen en ook de aanvullende doelstelling vastgelegd. Ook is monitoring in de nieuwe beleidsbrief opnieuw als een integraal onderdeel opgenomen. Voortbouwend op de monitoring van het oorspronkelijke uitvoeringsprogramma is in januari 2014 de nulmeting van het huidige coalitieakkoord en het daaraan gerelateerde duurzaamheidsprogramma 2014-2017 uitgevoerd. De tweede meting was in januari 2016, daarna zijn voor 2017 en 2018 jaarplannen opgesteld met bijbehorende monitoring.
De monitor van Duurzame Energie laat enerzijds de voortgang van de acties zien en anderzijds de mate waarin de vastgestelde doelen worden gerealiseerd. Duidelijk is dat significante effecten vaak pas op langere termijn zichtbaar zijn. Zo is het effect van windmolens pas zichtbaar als de molens operationeel zijn. Met de vaststelling van de Beleidsbrief
Duurzame Energie door Provinciale Staten is afgesproken dat er vanaf 2016 jaarlijks een effectmeting wordt uitgevoerd om de vinger aan de pols te houden. Daarin worden de financiële instrumenten FSFE en Friese Energiepremie meegenomen.
Tevens wordt jaarlijks het effect op de CO2 uitstoot inzichtelijk gemaakt. Het effect op de werkgelegenheid wordt om de twee jaar gemeten.
Bijdrage aan de ambities van Wurkje mei Fryslân De Beleidsbrief Duurzame Energie beoogt onder meer om meer groene energiegerelateerde arbeidsplaatsen te realiseren en draagt daarmee bij aan Wurkje mei Fryslân.
De werkgelegenheid in de duurzame energiesector neemt gestaag toe. In 2016 waren er 2.070 duurzame energiebanen in Fryslân. Ten opzichte van 2010 groeide het aantal banen in deze sector met 34%. De groene energiesector zien we daarnaast als een innovatieve sector. De verwachting is dan ook dat er een positieve invloed zal zijn van de Beleidsbrief op de innovatie in Fryslân.
8-05 Uitvoeringsprogramma Gastvrij Fryslân / Beleidsbrief Gastvrijheidseconomie
In het jaar 2013 heeft Provinciale Staten het Uitvoeringsprogramma Gastvrij Fryslân vastgesteld. Als gevolg van het coalitieakkoord ‘Mei Elkenien, Foar Elkenien’ van 2015 is het programma Gastvrij Fryslân verlaten en is de Beleidsbrief Gastvrijheidseconomie opgesteld. Deze beleidsbrief is in juni 2016 door Provinciale Staten vastgesteld. Per 1 juli 2016 is de uitvoering ter hand genomen. Beoogd resultaat van de beleidsbrief is: bezoekers, meer, vaker en diverser. Het resultaat willen we aflezen aan 1) Vergroting van de omzet door recreatie en toerisme in Fryslân; 2) Vergroting van het aantal banen in de sector; 3) Stijging van Fryslân in de ranking van de nationale top-12 te kiezen bestemmingen en 4) Vergroting van de waardering van bezoekers.
De waarde van onze beleidsinspanningen lezen we af aan de groei in/van:
• de omzet in de Gastvrijheidseconomie;
• het aantal banen in de gastvrijheidsbranche;
• de ranking van de provincie in de nationale top 12 van de gekozen bestemmingen;
• de waardering van de bezoekers.
We rapporteren jaarlijks aan PS over de prestaties van GS en - onder verwijzing naar de beleidsbrief - haar doelgroepen.
Daarnaast evalueren we in 2019 de effecten van de uitvoering van de beleidsbrief op de mienskip, uitgaande van de hoofddoelen van de beleidsbrief. Onderdeel daarvan is het effect van Merk Fryslân op de attentie en keuzes van bezoekers om naar Fryslân te komen. Tevens willen we, voor zover dat herleidbaar is, het effect van de beleidsbrief op de verandering in de Fryske mienskip onderzoeken en in beeld brengen.
Monitoringsrapportage Gastvrijheidseconomie Fryslan 2017
Elk jaar wordt een monitoringsrapportage Gastvrijheidseconomie opgesteld. Deze is in juni door GS vastgesteld en
vervolgens per brief ter kennisgeving aan uw Staten gestuurd (19 juni 2018, kenmerk 01536418). In de monitoring vindt u de ontwikkeling van de vier hoofdindicatoren van de beleidsbrief.
Position paper
Het jaar 2018 markeert een nieuwe periode voor de Friese gastvrijheidseconomie. Leeuwarden/Fryslân is Culturele Hoofdstad van Europa, wij behaalden dit jaar plek 3 van mooiste onontdekte bestemmingen van Lonely Planet en het Rijk wil in samenwerking met provincies komen tot een Masterplan Bestemming Nederland gezien de sterke groei van buitenlandse toeristen naar ons land.
Deze actuele ontwikkelingen noodzaken ons in 2018 positie te bepalen wat betreft de Friese gastvrijheidseconomie en een deel van de evaluatie om die reden te versnellen. Dit najaar is GS daarom voornemens een position paper Friese
gastvrijheidseconomie 2030 vast te stellen en aan u aan te bieden. Dit document kan een bouwsteen vormen voor de door provincie Fryslân te bepalen koers in de periode 2019 – 2030 en in voorbereidende gesprekken hierover met het Ministerie van EZ en andere samenwerkingspartners.
Bijdrage aan de ambities van Wurkje mei Fryslân De Beleidsbrief Gastvrijheidseconomie richt zich op het halen van meer bezoekers naar Fryslân. De ondernemers in de Friese gastvrijheidssector zouden hier van moeten en kunnen profiteren. Daarmee wordt in positieve zin bijgedragen aan de Friese economie. Dit is belangrijk, want de werkgelegenheid in de sector nam in de periode van 2008 tot 2014 langzaam af. Ook de bestedingen door recreanten en toeristen namen in die periode af. Voor een belangrijk deel is dat te verklaren door de economische recessie en de verandering van het consumentengedrag in de gastvrijheidssector. Na 2014 is weer een stijging van het aantal banen te zien. Per saldo waren er in 2017 in deze sector 5% meer banen dan in 2007.