In de nationale richtlijnen worden nog geen specifieke aanbevelingen gedaan over toepassing van FGM. Nu FGM voor verzekerden met diabetes type 1 en verzekerden met diabetes type 2 met een intensief insulineschema (basaal-bolus) overwogen kan worden, adviseert het Zorginstituut de beroepsgroepen om de bestaande richtlijnen aan te passen, met een (aangepaste) versie voor patiënten. Naar
aanleiding van dit standpunt verzoeken wij zorgaanbieders om in samenspraak met zorgverzekeraars en patiëntenorganisaties daarnaast voor het einde van het tweede kwartaal 2020 kwaliteitscriteria uit te werken voor wie binnen de groep verzekerden met diabetes in aanmerking komt voor FGM in plaats van SMBG via vingerprikken.
Het Zorginstituut acht het van belang dat de zorgverlener een goede inschatting maakt of de patiënt in staat is tot zelfmanagement met behulp van FGM. Daarom is het belangrijk dat de zorgverlener alle patiënten en mantelzorgers, die voldoende in staat geacht worden tot zelfmanagement, educatie geeft over het gebruik van FGM en over hoe de behandelstrategie afgestemd moet worden op (afwijkende) FGM- waarden. Omdat niet duidelijk is of en welke patiënten de meetfrequentie met FGM behouden op de langere termijn, dienen in het vervolgtraject vaste
evaluatiemomenten voor klinische beoordeling te worden gepland om te evalueren of FGM nog steeds bijdraagt aan het behalen van de behandeldoelen.
10.2 Patiëntenorganisaties
Een standpunt over ‘de stand van de wetenschap en praktijk’ heeft gevolgen voor de rechten van verzekerden. In dit geval gaat het om toepassing van FGM bij verzekerden met diabetes type 1 en verzekerden met diabetes type 2 met een intensief insulineschema (basaal-bolus), waarbij FGM bijdraagt aan het behalen van de behandeldoelen op basis van hun vermogen tot zelfmanagement.
Wij adviseren de patiëntenorganisaties hun leden te informeren over het voorliggende standpunt.
Daarnaast adviseren wij de patiëntenorganisaties om in samenspraak met de zorgaanbieders en de zorgverzekeraars voor het einde van kwartaal 2020
kwaliteitscriteria uit te werken voor wie binnen de groep verzekerden met diabetes in aanmerking komt voor FGM in plaats van SMBG via vingerprikken.
10.3 Zorgverzekeraars
Verzekerden ontlenen hun recht op (vergoeding van) zorg aan de zorgverzekering (modelovereenkomst/polis) die zij met een zorgverzekeraar hebben gesloten. In alle polissen is de voorwaarde opgenomen dat zorg, wil deze onder dekking van de polis vallen, in ieder geval moet voldoen aan het wettelijk criterium ‘de stand van de wetenschap en praktijk’. Als wordt vastgesteld dat bepaalde zorg wel of niet voldoet aan ‘de stand van de wetenschap en praktijk’, dan werkt dit direct door in de polis. De polis hoeft hiervoor niet te worden aangepast. Dat geldt ook voor het in dit rapport vervatte standpunt over FGM.
Zoals beschreven in dit rapport is FGM een effectieve interventie bij verzekerden met diabetes type 1 en verzekerden met diabetes type 2 met een intensief insulineschema (basaal-bolus). FGM voldoet bij de genoemde indicatie(s) aan ‘de stand van de wetenschap en praktijk’. Gevolg hiervan is dat FGM bij genoemde indicatie(s) behoort tot de te verzekeren prestaties van de Zorgverzekeringswet. Wel moet voor iedere individuele verzekerde worden nagegaan of FGM in zijn geval
bijdraagt aan het behalen van de behandeldoelen, op basis van zijn vermogen tot zelfmanagement.
De zorgaanbieders zijn gevraagd om samen met de patiëntenorganisaties en zorgverzekeraars voor het einde van het tweede kwartaal 2020 kwaliteitscriteria uit te werken voor wie binnen de groep verzekerden met diabetes in aanmerking komt voor FGM in plaats van SMBG via vingerprikken. Wij verzoeken de zorgverzekeraars hierbij aan te sluiten.
Uit de consultatie kwam verder naar voren dat de verkoopprijs van FGM in andere landen lager ligt dan in Nederland. Wij adviseren de zorgverzekeraars om goede prijsafspraken met de fabrikant(en) te maken, nu een toename van FGM gebruik zal plaatsvinden.
10.4 Financiële paragraaf
Voor de berekening van de kosten gaan wij er vanuit dat er in Nederland 45.000 tot 65.000 patiënten, met diabetes type 1 met een intensief insulineschema, per jaar potentieel extra in aanmerking komen voor FGM71: dit wil zeggen exclusief het
aantal patiënten dat nu al gebruik kan maken van FGM of rt-CGM. Om de directe kosten te kunnen berekenen, gaan wij uit van de bedragen uit onderstaande tabel.
Directe kosten FGM versus SMBG voor type 1 diabetes
Directe kosten Prijs Aantal FGM Aantal SMBG
FreeStyle Libre reader € 60 1 € 60
FreeStyle Libre sensor € 60 26 € 1.560
Strips1 € 0,30 233 € 70 2.555 € 767
Totaal € 1.690 € 767
¹ FGM leidt tot een afname van stripgebruik met 90,9% (type 1 diabetes).
De sensor van de FreeStyle Libre moet elke twee weken worden vervangen72. Op
basis van voorgaande gegevens liggen de extra kosten van de behandeling met FGM voor patiënten met diabetes type 1 tussen de € 41,5 miljoen (45.000 patiënten x (€ 1.690 - € 767)) en € 60 miljoen (65.000 patiënten x (€ 1.690 - € 767)) per jaar.
Directe kosten FGM versus SMBG voor type 2 diabetes
Directe kosten Prijs Aantal FGM Aantal SMBG
FreeStyle Libre reader € 60 1 € 60
FreeStyle Libre sensor € 60 26 € 1.560
Strips1 € 0,30 268 € 80 2.555 € 767
Totaal € 1.700 € 767
¹ FGM leidt tot een afname van stripgebruik met 89,5% (type 2 diabetes).
Voor de berekening van de kosten gaan wij er vanuit dat er in Nederland 30.000 tot 50.000 patiënten, met diabetes type 2 met een intensief insulineschema, per jaar in aanmerking komen voor FGM1. Op basis van de bedragen uit de bovenstaande tabel
liggen de extra kosten van de behandeling met FGM voor patiënten met diabetes type 2 tussen de € 28 miljoen (30.000 patiënten x (€ 1.700 - € 767)) en
€ 46,7 miljoen (50.000 patiënten x (€ 1.700 - € 767)) per jaar.
Uitbreiding van het basispakket met Flash Glucose Monitoring (FGM) voor patiënten met diabetes mellitus type 1 en type 2 met een intensief insulineschema kost naar schatting maximaal € 106,7 miljoen (€ 60 miljoen + € 46,7 miljoen) per jaar. In
71 Volgens schatting van ZN (schriftelijke mededeling ZN, per email van 4 november 2019). 72 http://www.freestylelibre.nl/products.html
deze kosten zijn de indirecte kosten niet meegenomen omdat precieze gegevens hierover ontbreken.
10.5 Evaluatie en monitoring
Wij vinden het belangrijk om de consequenties van onze standpunten te volgen. Dat doen wij echter niet automatisch bij alle beoordelingen. Net als bij de keuze of wij zorg beoordelen, richten wij ons ook bij de keuze om een standpunt te evalueren op die gebieden waar de grootste risico's worden voorzien, het zogeheten ‘risicogericht pakketbeheer’. Leidend zijn daarbij de ingeschatte risico’s, zoals aantallen
patiënten, kosten enz.
Het Zorginstituut acht in dit geval belangrijk om implementatie van dit standpunt te evalueren. De patiëntengroep die voor FGM in aanmerking komt wordt met dit standpunt uitgebreid. Het Zorginstituut zal de komende jaren nagaan wat de
gevolgen zijn voor kosten en volume van FGM. Verder zullen wij de ontwikkeling van de kwaliteitscriteria, en de waarborging zoals weergegeven in paragraaf 8.1.4.4., voor wie binnen de groep verzekerden met diabetes in aanmerking komt voor FGM in plaats van SMBG via vingerprikken, met belangstelling volgen.
Verder is het succes van FGM afhankelijk van een juiste begeleiding en evaluatie van de verzekerde die FGM gebruikt. Het is belangrijk dat de zorgaanbieders dit proces monitoren, omdat niet duidelijk is of en welke patiënten de meetfrequentie met FGM behouden op de langere termijn.
10.6 Ingangsdatum standpunt
Voor het bepalen van de ingangsdatum gaat het er om dat wordt vastgesteld op welk moment de gegevens die doorslaggevend zijn voor de conclusie dat de zorg voldoet aan ‘de stand van de wetenschap en praktijk’, door publicatie openbaar zijn geworden. In dit geval houden wij de datum van de vergadering van de Raad van Bestuur van het Zorginstituut aan, waarin het standpunt is vastgesteld. De ingangsdatum van het standpunt is .. december 2019.