Conclusies initiële beoordeling Het gebied

Het Nederlandse deel van de Noordzee is een ondiepe, voedselrijke zee met van nature een hoge soortenrijkdom en biomassa. Dit is voor een groot deel te danken aan de invloed van de rivieren die erin uitmonden. Van origine is de visstand hoog en vooral de kustzone is het leefgebied van grote aantallen vogels. De zuidelijke Noordzee is tevens één van de meest intensief gebruikte zeeën ter wereld. Scheepvaart, havens, olie- en gaswinning en visserij zijn de grootste gebruikers. De havens en de olie- en gaswinning genereren het leeuwendeel van de totale directe en indirecte toegevoegde waarde van minimaal 35 miljard euro (2007). Voor de burger is de Noordzee vooral een plek waaraan het goed toeven is, en daarmee een belangrijke bron voor toerisme uit binnen- en buitenland.

Huidige toestand algemeen

De kwaliteit van bodemhabitats in het Nederlandse deel van de Noordzee is in de twintigste eeuw sterk achteruitgegaan. De diversiteit van het bodemleven is verarmd. Vooral haaien- en roggensoorten worden in hun voortbestaan bedreigd; sommige soorten zijn al verdwenen. Veel kust- vogels verkeren in een ‘ongunstige staat’. Opportunistische vogelsoorten zijn in een gunstige staat van instandhouding. Zeezoogdieren nemen in aantallen toe, al baart het recente

hoge aantal strandingen van bruinvissen en de kwaliteit van hun leefomgeving nog steeds zorgen. Gezien de milieutoestand van het Nederlands deel van de Noordzee zijn de structuur en de functies van het mariene ecosysteem als geheel niet gewaarborgd. Het Planbureau Leefomgeving (PBL) schat in dat van de oorspronkelijke natuurkwaliteit ongeveer 40 procent over is.185

Visserijdruk

De huidige toestand van het bodemecosysteem en van de visstand in het Nederlandse deel van de Noordzee kan voor het grootste deel worden toegeschreven aan de visserijdruk van vooral de traditionele boomkorvisserij vanaf de jaren zestig van de vorige eeuw.

Vanaf het begin van de 21e eeuw is binnen het kader van het Gemeenschappelijk Visserijbeleid al veel bereikt om de neergaande trend te keren. De initiële beoordeling van het mariene ecosysteem laat hiervan de eerste positieve signalen zien. Toch is de inschatting dat de fysieke verstoring door bodemberoering als gevolg van vooral de boomkorvisserij en van bijvangsten nog dermate groot blijft, dat het mariene ecosysteem niet kan herstellen.

Kustzone

In de kustzone spelen behalve de visserijdruk ook andere factoren mee: de grote hydrografische ingrepen van de Deltawerken en Maasvlakte 1, de effecten op het bodem- leven van exoten die door de scheepvaart en mariene cultuur zijn geïntroduceerd, en verstoring door combinaties en cumulatie van menselijke activiteiten langs de kust. De effecten als gevolg van de Deltawerken, de aanleg van Maasvlakte 1 en de introductie van invasieve exoten wordt als onomkeerbaar beschouwd.

In de kustzone wordt gewerkt aan het reguleren van menselijke activiteiten (zoals visserij, recreatie, zandwin- ning en zandsuppletie) in beheerplannen voor de Natura 2000-gebieden. De effecten van Maasvlakte 2 worden gemitigeerd en gecompenseerd. Naar verwachting zal het risico op introducties van nieuwe exoten drastisch dalen als gevolg van recent beleid.

Vervuilende stoffen en nutriënten

Tot voor kort waren de verontreiniging en de eutrofiëring van de Noordzee een bedreiging voor het mariene eco- systeem. De toestand is sterk verbeterd, maar stikstof en een aantal vervuilende stoffen komen nog in te hoge concen- traties voor. Als het huidige bronbeleid (KRW, MARPOL en OSPAR) voor rivieren, scheepvaart en olie- en gaswinning wordt gecontinueerd, zullen de effecten van eutrofiëring en van bekende vervuilende stoffen op het ecosysteem na 2020 klein zijn geworden.

Zwerfvuil

Ook zijn de afgelopen jaren de nodige stappen gezet om het zwerfafval terug te dringen. Tussen 2002 en 2009 is geen

significante toe- of afname van de hoeveelheid afval gemeten. De huidige belasting heeft een te hoog niveau. Onduidelijk is hoe de trends zich tot 2020 en daarna zullen ontwikkelen. De problematiek van microplastics is nog grotendeels onbekend. Aannemelijk is dat die zal toe- nemen. Potentieel zijn er risico’s voor de voedselketen.

Onderwatergeluid

Het door menselijke activiteiten geproduceerde onder- watergeluid is sterk toegenomen. Onduidelijk is in hoeverre de geluidsbelasting al een probleem is en wat de (cumulatieve) effecten zijn bij toename van het gebruik van de zee. Afzonderlijke productie van impulsgeluid zoals heien (windturbineparken) is bij vergunning gereguleerd.

Voetnoten

25 _{OSPAR, Quality Status Report 2010 (2010)}

26 _{H.J. Lindeboom et al., Ecologische atlas Noordzee ten behoeve van}

gebiedsbescherming (Wageningen, 2008), 55. 27 _{Lindeboom, Ecologische atlas Noordzee, 55.}

28 _{European Environment Agency, European habitat type hierarchical view.} EUNIS Website.

29 _{EEA, European habitat}

30 _{Deltares, Initial Assessment, 2011, 3.}

31 _{OSPAR Commission, Quality Status Report (2010).}

32 _{OSPAR Commission, Report on the second application of the OSPAR}

Comprehensive Procedure to the Dutch marine waters (2008) 14-18. 33 _{OSPAR Commission, Report on the second application, 14-18.} 34 _Ibidem.

35 _{Ibidem, 8.}

36 _{R.G. Jak, et al, Instandhoudingsdoelen Natura 2000-gebieden Noordzee,} IMARES rapport nr. C065/09 (Wageningen, 2009) 19.

37 _{O.G. Bos et al, Biodiversity hotspots on the Dutch continental shelf. A}

marine strategy framework directive perspective, IMARES rapport nr. C071/11 (Wageningen, 2011) 52.

38 _{Deltares, Initial Assessment, 2011, 116.} 39 _{Ibidem, 118-119.40 Ibidem, 115.}

41 _{Jak, Instandhoudingsdoelen Natura 2000-gebieden, 12.}

42 _{L. van Duren et. Al. , Plan van aanpak Natuurherstelplan Waddenzee.}

Thema 3: Biobouwers in de Waddenzee. (2009) 6.

43 _{John R. G. Hislop, ‘Changes in North Sea gadoid stocks’, ICES Journal}

of Marine Science, vol. 53, nr. 6 (1996) 1146–1156. 44 _{ICES Advisory Commission, Report of the Working Group on}

Elasmobranch Fishes, ICES CM 2010/ACOM (June 2010, Portugal). 45 _{ICES, Report of the ICES Advisory Commi¥ee 2011. ICES Advice 2011. Book}

VI, the North Sea stocks.

46 _{Deltares, Initial Assessment, 2011, 96-97.} 47 _{Deltares, Initial Assessment, 2011, 71-73.} 48 _{Ibidem, 62.}

49 _{H.J. Lindeboom, A.J.M. Geurts van Kessel & A. Berkenbosch 2005.}

Gebieden met bijzondere ecologische waarden op het Nederlands Continentaal Plat. Rapport RIKZ 2005.008 en Alterra Rapport nr. 1109, paragraaf 3.5.

50 _{H.J. Lindeboom, Gebieden met bijzondere ecologische waarden, 2005,} paragaraaf 3.5

51 _{Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit, Natura 2000}

Doelendocument (Den Haag, 2006 , bijlage 9.2.5.

52 _{Floor A. Arts, Trends en verspreiding van zeevogels en zeezoogdieren op het}

Nederlands Continentaal Plat 1991 – 2008, RWS Waterdienst BM 09.08. (2009).

53 _{Deltares, Initial Assessment (Delft, 2011), 2.}

54 _{CBS, PBL, Wageningen UR, 2012. Gewone en grijze zeehond in}

Waddenzee en Deltagebied, 1959 - 2011 (indicator 1231, versie 09, 11 januari 2012) (Den Haag, 2012). www.compendiumvoordeleefom- geving.nl. CBS, Den Haag; Planbureau voor de Leefomgeving, Den Haag/Bilthoven en Wageningen UR, Wageningen. http://www. compendiumvoordeleefomgeving.nl/indicatoren/nl1231-Gewone- en-grijze-zeehond-in-Waddenzee-en-Deltagebied.html?i=19-135. 55 _{CBS, PBL, Wageningen UR, 2012. Gewone en grijze zeehond in}

Waddenzee en Deltagebied, 1959 - 2011 (indicator 1231, versie 09, 11 januari 2012). www.compendiumvoordeleefomgeving.nl. CBS, Den Haag; Planbureau voor de Leefomgeving, Den Haag/Bilthoven en Wageningen UR, Wageningen. http://www.compendiumvoorde- leefomgeving.nl/indicatoren/nl1231-Gewone-en-grijze-zeehond-in- Waddenzee-en-Deltagebied.html?i=19-135.

56 _{S.C.V. Geelhoed, & T. van Polanen Petel, Zeezoogdieren op de Noordzee.}

Achtergronddocument bij Natuurverkenning 2011, WOt-werkdocument 258, Wettelijke Onderzoekstaken Natuur & Milieu (Wageningen 2011).

57 _{Trilateral Seal Expert Group, Aerial surveys of grey seals in the Wadden}

Sea in 2010-2011: Continued growth, through birth and immigration. Grey Seals in the Wadden Sea (2011).

58 _{C.J. Camphuysen, M.L. Siemensma, Conservation plan for the Harbour}

Porpoise Phocoena phocoena in The Netherlands: towards a favourable conservation status, NIOZ Report 2011-07, Royal Netherlands Institute for Sea Research (Texel, 2011) 28.

59 _{Camphuysen, Siemensma, Conservation plan for the Harbour Porpoise,} 9.

60 _{LNV, Profieldocument N2000, 2008.}

61 _{Camphuysen, Siemensma, Conservation plan for the Harbour Porpoise,} (2011) 10-11.

62 _{Deltares, Initial Assessment (Delft, 2011) tabel 2.3, 26.} 63 _{Deltares, Initial Assessment (Delft, 2011) tabel 2.4, 30.}

64 _{EU Working Group on Economic Assessment, Economic and Social}

Analysis for the Initial Assessment for the Marine Strategy Framework Directive: the Guidance document (Brussel, 2010).

65 _{CBS, Economic description of the North Sea for the Netherlands, (Voorburg,} 2011).

66 _{CBS, Environmental accounts of the Netherlands 2010, (Voorburg, 2010)} 127.

67 _{De kustzone is hier gedefinieerd als de strook land 1 kilometer} landinwaarts van het strand en de duinen, inclusief de Waddeneilanden (CBS, Economic description, 19).

68 _{Voor meer informative hierover, zie: X. Keijser, R.J.H.M. van der} Veeren, Economic and social analyses for the Marine Strategy Framework

Directive. Part 1: Initial Assessment (2011) 80-85. 69 _{CBS, Environmental accounts, 133.}

70 _{LEI, Compendium voor de leefomgeving, (Den Haag, 2006) 11.} 71 _{CBS, Environmental accounts. Bijlage F.}

72 _{Centraal Planbureau, Natuur- en Milieuplanbureau, Welvaart en}

Leefomgeving (2006).

73 _{Ecorys, Baseline Scenario Marine Strategy Framework Directive} (Rotterdam, 2010).

74 _{Persoonlijke mededeling Productschap Vis.}

75 _{Deltares, Hydromorfologische ingrepen in de Nederlandse kustwateren} (Delft, 2010) 33.

76 _{Wet van 13 juni 1979, houdende regelen met betrekking tot een aantal}

algemene onderwerpen op het gebied van de milieuhygiëne.

77 _{Besluit van 4 juli 1994, houdende uitvoering van het hoofdstuk Milieu-}

eectrapportage van de Wet milieubeheer.

78 _{Wet van 25 mei 1998, houdende nieuwe regelen ter bescherming van natuur}

en landschap (Natuurbeschermingswet 1998).

79 _{Wet van 25 mei 1998, houdende regels ter bescherming van in het wild}

levende planten- en diersoorten (Flora- en faunawet).

80 _{Royal Haskoning, PlanMER Ontwerp Nationaal Waterplan (Nijmegen,}

2009) xiv-xv.

81 _{C.F. van Duin et al, MER Winning suppletiezand Noordzee 2008 t/m 2012.} Grontmij (Houten, 2010).

82 _{M.J. C. Rozemeijer, M. Graafland, Eecten van zandwinning 2007 op de}

Natura2000-gebieden Voordelta en Noordzeekustzone vanuit het perspectief van de Natuurbeschermingswet. Bijlage RWS Noord-Holland (2007). 83 _{Besluit van 22 november 2007, houdende regels inzake de kwaliteit van de}

bodem, Staatsblad nr. 469 (Den Haag, 2007).

84 _{Regeling houdende regels voor de uitvoering van de kwaliteit van de bodem,} Staatsblad nr. 247 (Den Haag 2007).

85 _{Richtlijn 2008/98/EG van het Europees Parlement en de Raad van 19}

november 2008 betreende afvalstoen en tot intrekking van een aantal richtlijnen (Brussel, 2008).

86 _{DHV, Projectnota/MER Aanleg en zandwinning Zandmotor Delandse kust} (Den Haag, 2010) 15-40.

87 _{Besluit van 30 november 2009, houdende regels ter uitvoering van de}

milieudoelstellingen van de kaderrichtlijn water (Besluit kwaliteitseisen en monitoring water 2009). Staatsblad nr. 15 (Den Haag 2010). 88 _{Ministerie van Verkeer en Waterstaat, Doelen en maatregelen}

Rijkswateren, (Den Haag, 2009) aldaar deeldocumenten Waterlichamen Zeeuwse kust, Hollandse kust, Noordelijke Deltakust, Waddenkust en zeekust.

89 _{Deltares, Initial Assessment, 43.}

90 _{ICES Advisory Commission, Report of the Working Group on}

Elasmobranch Fishes.X

91 _{Deltares, Initial Assessment , 96-97.}

92 _{I. Tulp, T. Leijzer, A.T.M. van Helmond, Overzicht Wadvisserij Deelproject}

A bijvangst garnalenvisserij, IMARES, rapport nr.: C102/10 (IJmuiden, 2010).

93 _{M.L. Tasker, R.W. Furness, ‘Estimation of food consumption by} seabirds in the North Sea’, ICES Cooperative Research Report, Vol. 216 (1996) 6–42.

S. Wanless et al., ‘Low energy values of fish as a probable cause of a major seabird breeding failure in the North Sea’ Marine Ecology

Progress Series, Vol. 294 (2005) 1–8.

94 _{M.L. Tasker, et al., ‘The impacts of fishing on marine birds’, ICES}

Journal of Marine Science (2000) 531-547.

95 _{S. Wanless et al., ‘Low energy values of fish as a probable cause of a} major seabird breeding failure in the North Sea’ Marine Ecology

Progress Series, Vol. 294 (2005) 1–8. 96 _{Deltares, Initial Assessment, 67.}

97 _{Camphuysen, Siemensma, Conservation plan for the Harbour Porpoise}

Phocoena phocoena, 134-135.

98 _{C. J. Camphuysen, K. Ensor, R.W. Furness, S. Garthe, O. Hüppop, G.} Leaper, H. Offringa, M.L. Tasker, Seabirds feeding on discards in winter in

the North Sea. Final report to the European Comm., study contr. 92/3505, NIOZ-report no. 8. Neth. Inst. for Sea Res. (Texel, 1993). 99 _{Tasker, The impacts of shing, 531-547.}

100 _{J.S. Collie et al, ‘A quantitative analysis of fishing impacts on} shelf-sea benthos’, Journal of Animal Ecology, Vol. 69 (2000) 785-798. 101 _{M.J. Kaiser et al, ‘Modification of marine habitats by trawling}

activities: Prognoses and solutions’, Fish and Fisheries, Vol. 3 (2002) 114–136.

102 _{Deltares, Initial Assessment 115.}

103 _{C. Deerenberg, L.R. Teal, D. Beare, J.T. van der Wal, Presassessment of}

the impact of sheries on de conservation objectives of Dutch marine protected areas, FIMPAS project reportnumber C071/10, IMARES (2010) Par 3.1.7.

104 _{Regulation (EC) No 80/2009 of the European Parliament and of the Council}

of 14 January 2009 on a Code of Conduct for computerised reservation systems and repealing Council Regulation (EEC), No 2299/89 (2009). 105 _{European Commission, Communication from the Commission to the}

Council and the European Parliament, on the role of the CFP in implementing an ecosystem approach to marine management, [SEC(2008) 449] (Brussels, 2008).

106 _{Council regulation (EC) No 2371/2002 of 20 December 2002 on the}

conservation and sustainable exploitation of sheries resources under the Common Fisheries Policy (Brussels, 2002).

107 _{C. Röckmann, F. Quirijns, H. van Overzee, S. Uhlmann, Discards in}

sheries – a summary of three decades of research at IMARES and LEI.

Report number C068/11. Report IMARES (IJmuiden, Wageningen, 2011).

108 _{Europese Commissie, Mededeling van de Commissie aan het Europees}

Parlement en de Raad voor de instandhouding en het beheer van het haaienbestand, Commissiebesluit 2009/40, § 3.3, 9 (Brussel, 2009). 109 _{Ministerie van Verkeer en Waterstaat, Beheerplan Voordelta (Den}

Haag, 2008) 33.

110 _{Verordening (EG) Nr. 812/2004 van de Raad van 26 april 2004 tot}

vaststelling van maatregelen betreende de incidentele vangsten van walvisachtigen bij de visserij en tot wijziging van Verordening (EG) nr. 88/98

(Brussel, 2004).

111 _{Deltares, Initial Assessment, 137.} 112 _{Ibidem, 137-140.}

113 _{Ibidem, 140.}

114 _{RWS Noordzee, Dra» Monitoren zwerfvuil.}

115 _{J.A. van Franeker, Fulmar Li¥er EcoQO Monitoring in the Netherlands}

1979-2008 in relation to EU Directive 2000/59/EC on Port Reception Facilities, Report C027/10, IMARES (Wageningen, 2010) 12. 116 _{J.A. van Franeker, ‘Monitoring plastic ingestion by the northern}

fulmar Fulmarus glacialis in the North Sea’, Environmental Pollution, nr. 159 (10) (2011) 2611/2614.

117 _{Deltares IVM, Microplastics Li¥er in the Dutch Marine Environment (Delft,} Amsterdam, 2011) 4.

118 _Ibidem. 119 _Ibidem.

120 _{IMO, International Convention for the Prevention of Pollution From Ships,}

121 _{Ministerie van Infrastructuur en Milieu, Motie en Toezeggingen}

Scheepvaart. IenM/BSK-2011/118115. Brief aan de Tweede Kamer (Den Haag, 26 september 2011).

122 _{Ministerie van Infrastructuur en Milieu, Motie en Toezeggingen}

Scheepvaart.

123 _{Richtlijn 2000/59/EG van het Europees Parlement en de Raad van 27}

november 2000betreende havenontvangstvoorzieningen voor scheepsafval en ladingresiduen (Brussel, 2000).

124 _{Ministerie van Infrastructuur en Milieu, Motie en Toezeggingen}

Scheepvaart.

125 _{Ministerie van Infrastructuur en Milieu, Meer waarde uit afval. DP}

2011048374. Brief aan de Tweede Kamer (Den Haag, 25 Augustus 2011) 1-7.

126 _{Ministerie van Infrastructuur en Milieu, Onderzoek VI kunststof}

verpakkingsafval uit huishoudens Brief aan de Tweede Kamer DP2011036919 (Den Haag, 2011).

127 _{Vereniging van Nederlandse Gemeenten, Focusprogramma Zwerfafval,}

BAMM/U201000025

Lbr. 10/003, Brief aan de leden t.a.v. het college en de raad (13 januari 2010).

128 _{Ministerie van Infrastructuur en Milieu, Meer waarde uit afval, 51.} 129 _{OSPAR Commission, Assessment of the environmental impact of}

underwater noise (2009)17.

130 _{OSPAR Commission, Overview of the impacts of anthropogenic}

underwater sound in the marine environment (2009).

131 _{M.A. Ainslie et al., Assessment of natural and anthropogenic sound sources}

and acoustic propagation in the North Sea, TNO-DV C085 (2009)12. 131b _{Ainslie et al, 2009, p 65}

132 _{Camphuysen, Siemensma, Conservation plan for the Harbour Porpoise, 7.} 133 _{Ibidem, 19.}

134 _{B. Kater et al., Seismisch onderwatergeluid op het NCP, Arcadis (2011)} 55-56.

135 _{IMO, Noise from commercial shipping and its adverse impacts on marine}

life- Report of the Correspondence Group, IMO MEPC 61/19 (2010). 136 _{Convention on environmental impact assessment in a transboundary context,}

done at Espoo (Finland), on 25 February 1991

137 _{Richtlijn 2001/42/EG van het Europees Parlement en de Raad van 27 juni}

2001 betreende de beoordeling van de gevolgen voor het milieu van bepaalde plannen en programma’s (Brussel, 2001).

138 _{A.R. Boon et al, Monitoring and researching ecological eects of Dutch}

oshore wind farms- Masterplan, Deltares (2010).

139 _{OSPAR Commission, Assessment of the environmental impact of}

underwater noise, 30.

140 _{M.A. Ainslie ed., Standard for measurement and monitoring of underwater}

noise, Part I: physical quantities and their units, TNO-DV C235 (2011). 141 _{OSPAR Commission, Towards the 50% reduction target for nutrients.}

Assessment of Implementation of PARCOM Recommendations 88/2 and 89/4, Commission publication 310/2008 (London, 2009) 7, 24. 142 _{OSPAR, Comprehensive Procedure.}

143 _{Internationale Rijncommissie, Aktionsprogramm ‘Rhein’ 8.} Rheinministerkonferenz, Straatsburg, 1 oktober 1987.

144 _{Ministerie van Verkeer en Waterstaat, Noordzeeactieplan, Nationaal}

Uitvoeringsdocument Derde Noordzeeministerconferentie, Tweede Kamer, vergaderjaar 1990-1991, 21 884, nrs. 1 en 2, 1991(Den Haag, 1991). 145 _{OSPAR Commission, Towards the 50% reduction target for nutrients, 25.}

146 _{OSPAR Commission, Trends in waterborne inputs. Assessment of riverine}

inputs and direct discharges of nutrients and selected hazardous substances to the OSPAR maritime area in 1990-2006, Publication 448/2009 (London, 2009) 61-62.

147 _{Ministerie van Verkeer en Waterstaat, Stroomgebiedbeheerplannen}

2009-2015. Samenva¥ing Eems, Maas, Rijndelta en Schelde (Den Haag, 2009) 41.

148 _{http://www.iksr.org/index.php?id=298&L=2}

149 _{Richtlijn 91/676/EG van de Raad van 12 december 1991inzake de bescherming}

van water tegen verontreiniging van nitraten uit agrarische bronnen

(Brussel, 1991).

150 _{Richtlijn 91/271/EEG van de Raad van 21 mei 1991 inzake de behandeling van}

stedelijk afvalwater (Brussel, 1991).

151 _{Richtlijn 96/61/EG van de Raad van 24 september 1996 inzake geïntegreerde}

preventie en bestrijding van verontreiniging (Brussel, 1996).

152 _{Richtlijn 2001/81/EG van het Europese Parlement en de Raad van 23 oktober}

2001 inzake nationale emissieplafonds voor bepaalde luchtverontreinigende stoen (Brussel, 2001).

153 _{OSPAR Commission, OSPAR Decision 2000/3 on the Use of Organic-}

Phase Drilling Fluids (OPF) and the Discharge of OPF-Contaminated Cu¥ings (2000).

154 _{Ministerie van Verkeer en Waterstaat, Nationaal Waterplan (Den} Haag, 2009) 106-107.

155 _{Ministerie van Infrastructuur en Milieu, Vierde Nationaal} Milieubeleidsplan, Kamerstuk 27801 nr. 77 Brief aan de Tweede Kamer (Den Haag, 29 juni 2011).

156 _{Ministerie van Infrastructuur en Milieu, Toekomstagenda Milieu en}

Waterbeleid, Kamerstuk 30 535 en 27 625, nr. 13 Brief aan de Tweede Kamer

(Den Haag, 20 december 2007).

157 _{Verordening (EG) Nr. 782/2003 Van het Europees Parlement en de Raad van}

14 april 2003 houdende een verbod op organische tinverbindingen op schepen (Brussel, 2003).

158 _{OSPAR, 2009. Evaluation of the OSPAR system of Ecological Quality}

Objectives for the North Sea, 31.

159 _{Deltares, Doelbereik KRW stoen in de Noordzee. Deel 2:}

Scenarioberekeningen (Delft 2008) 29. 160 _{Deltares, Initial Asessment , 128.}

161 _{Agreement for cooperation in dealing with pollution of the North Sea by oil}

and other harmful substances, 1983, as amended by the Decision of 21 September 2001 by the Contracting Parties to enable the Accession of Ireland to the Agreement (Bonn, 2001).

162 _{Richtlijn 96/82/EG van de Raad van 9december1996 betreende de}

beheersing van de gevaren van zware ongevallen waarbij gevaarlijke stoen zijn betrokken (Brussel, 1996).

163 _{Besluit van 12 november 2009, nr. 09.003229 tot vaststelling van regels}

inzake de organisatie en de coördinatie van de bestrijding van schadelijke gevolgen van ongevallen op de Noordzee (Besluit Rampenplan voor de Noordzee 2009) Staatscourant nr. 18323 (den Haag, 2009). 164 _{Ministerie van Verkeer en Waterstaat, Rijkswaterstaat Noordzee,}

Samenwerkingsregeling Bestrijding Kustverontreiniging Rijkswaterstaat- diensten (Rijswijk, 2007).

165 _{Ministerie van Verkeer en Waterstaat, Rijkswaterstaat Noordzee, om}

kwetsbare zee- en deltagebieden te beschermen, Capaciteitsnota 2006-2010

166 _{Verordening (EG) Nr. 882/2004 van het Europees Parlement en de Raad van}

29 april 2004 inzake ociële controles op de naleving van de wetgeving inzake diervoeders en levensmiddelen en de voorschri»en inzake diergezond- heid en dierenwelzijn (Brussel, 2004).

167 _{Europese Commissie, Besluit van de Commissie van 1 september 2010 tot}

vaststelling van criteria en methodologische standaarden inzake de goede milieutoestand van mariene wateren (2010/477/EU) (Brussel, 2010). 168 _{Europese Commissie, Aanbeveling van de Commissie van 17 maart 2010}

betreende de monitoring van peruoralkylverbindingen in levensmiddelen

(2010/161/EU) (Brussel, 2010).

169 _{Verordening (EG) Nr. 1881/2006 van de Commissie van 19 december 2006 tot}

vaststelling van de maximumgehalten aan bepaalde verontreinigingen in levensmiddelen (Brussel, 2006).

170 _{Verordening (EU) Nr. 1259/2011 van de Commissie van 2 december 2011 tot}

wijziging van Verordening (EG) nr. 1881/2006 wat betre» de maximumgehal- ten voor dioxinen, dioxineachtige pcb’s en niet-dioxineachtige pcb’s in levensmiddelen (Brussel, 2006).

171 _{Zie bijlagen van Verordening (EG) Nr. 396/2005 van het Europees}

Parlement en de Raad van 23 februari 2005 tot vaststelling van maximumge- halten aan bestrijdingsmiddelenresiduen in of op levensmiddelen en diervoeders van plantaardige en dierlijke oorsprong en houdende wijziging van Richtlijn 91/414/ EG van de Raad (Brussel, 2005) .

172 _{Omdat in Bijlage I van Verordening (EG) nr. 396/2005 in de} productentabel groep 11 (Vis en dergelijke) nog niet is ingevuld. 173 _{Onder andere in Verordening (Euratom) nr. 3954/87 van de Raad van 22}

december 1987 tot vaststelling van maximaal toelaatbare niveaus van radioactieve besme¥ing van levensmiddelen en diervoeders ten gevolge van een nucleair ongeval of ander stralingsgevaar (Brussel, 1987). 174 _{IMO, International Convention for the control and management of ships}

ballast water & sediment (London, 2004).

175 _{IMO, Guidelines for the Control and Management of Ships’ Biofouling to}

Minimise the Transfer of Invasive Aquatic Species (London, 2011). 176 _{Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit, Biodiversiteit}

beleidsvoornemen Invasieve Exoten, kamerstuk 26 407 nr. 27 Biodiversiteit, Brief aan de Tweede Kamer (Den Haag, 12 oktober 2007).

177 _{Deltares, Initial Assessment , 55-57.}

178 _{Royal Haskoning, PlanMER Ontwerp NWP, xiv-xv.}

179 _{‘Cost based Approach’ Europese handreiking economische analyses KRM,}

§4.3.

180 _{LEI, The current cost of avoiding degradation of the Dutch North Sea}

Environment (Den Haag 2010).

181 _{Deze methode is vergelijkbaar met de manier waarop Nederland de} analyse van de milieu- en hulpbronkosten heeft uitgevoerd voor de Europese Kader Richtlijn Water: R. Van der Veeren, W. Dekking,

Kostenterugwinning van waterdiensten in Nederland (2008). De basisgedachte is gebaseerd op R. Hueting, Nieuwe Schaarste en Economische Groei (Amsterdam, Brussel, 1974).

182 _{LEI, The current cost of avoiding degradation, 8.}

183 _{Cijfers met betrekking tot olie- en gaswinning zijn gebaseerd op de} 4-jaarlijkse bedrijfsmilieuplannen van de sector. Zie X. Keijser, R.J.H.M. van der Veeren, Economic and social analyses for the Marine

Strategy Framework Directive. Part 1: Initial Assessment (2011) 48.

184 _{Voor Nederland en België samen komen Mouat et. al op 10,4} miljoen euro voor kosten voor het opruimen van de kust. Wanneer wordt aangenomen dat 85 procent van dit bedrag kan worden toegerekend aan de Nederlandse kust, dan worden kosten voor de Nederlandse geschat op 8,8 miljoen euro. Zie: J. Mouat, J., R.L. Lozano, en H. Bateson, Economic impacts of marine li¥er (2010) 45. 185 _{Planbureau voor de Leefomgeving, Natuurkwaliteit en biodiversiteit van}

3.1 Inleiding

Dit hoofdstuk zet de eerste stappen naar de Mariene

In document Mariene Strategie voor het Nederlandse deel van de Noordzee 2012-2020, Deel I (pdf, 3.9 MB) (pagina 66-73)