Aan het begin is de vraagstelling van deze scriptie geformuleerd gevolgd door een korte opzet van de uitwerking ervan. Het staat er als volgt:
‘Wat is de bezitsgeschiedenis van de Werdense erven in de gemeente Putten tussen het
moment van de eerste schenking van grond aan Liudger in 806 en het moment dat de goederen na de secularisatie in 1803 in handen van de staat en daarna in particuliere handen kwam? Deze vraagstelling heeft tot de volgende titel voor deze scriptie geleid: aanzet voor een biografie te schrijven van de Werdense erven in Putten in het algemeen aangevuld met meer gedetailleerde beschrijvingen van drie afzonderlijke erven. Om dit te bereiken wordt uitgegaan van de inhoud van een reeks van archiefstukken en een aantal (historische) kaarten waarvan de gegevens in een tabel worden ondergebracht om vervolgens daaruit tijdreeksen per erf of per groep van erven te halen en zo een biografie op te stellen.’
De grote lijnen zijn aan de orde gekomen waarmee het kader voor het vervolg wordt gevormd. Het geeft een beeld van de ligging op de flank van een stuwwal. Door schenkingen in de 9e eeuw gaan de goederen deel uitmaken van het grondbezit van het klooster in Werden. In middeleeuwen is er sprake van
boerderijen waar rogge wordt verbouwd en vis wordt gevangen. Die conclusie kan worden getrokken uit twee afdrachtlijsten uit de 12e en de 13e eeuw. De goederen gaan in de 16e eeuw deel uitmaken van het kloosterbezit van de Abdinghof.
Om de geschiedenis van de goederen te volgen is een model toegelicht en opgezet waarin voor elk van de goederen uit verschillende archiefstukken gegevens in een tabel worden gezet. Het resultaat is dat er vervolgens per regel een tijdlijn voor iedere boerderij ontstaat die de basis kan vormen voor een uitgebreidere biografie. De uitwerking van de tabel en het vullen ervan staat in hoofdstuk 3.
In hoofdstuk 5 is voor drie boerderijen een biografie verder uitgewerkt, waarbij ook gegevens uit andere bronnen zijn gehaald uit andere bronnen. Die aan vullende bronnen zo gekozen dat het verhaal voor de specifieke boerderij verder uitgewerkt kon worden. Daarvoor wordt verwezen naar de betreffende paragraaf.
In de archiefstukken en ook in het model staan gegevens over de afdracht van de boerderijen aan de kloosters. Deze gegevens zijn niet verder gebruikt en bieden de mogelijkheid om vergelijkingen te maken tussen de boerderijen en over een tijdsperiode.
Uit de vele aanwezige archiefstukken is een keuze gemaakt, die deels door toeval is bepaald, maar ook door de leesbaarheid van het stuk: een tabel leest makkelijker dan doorlopende tekst in een lastig te ontcijferen handschrift. Voor een vervolgstudie kunnen veel meer archiefstukken bestudeerd worden. Dat betekent dat er meer gegevens beschikbaar zullen komen die in het model kunnen worden ondergebracht. Het opzetten van een database kan dan aanbeveling verdienen.
Door het bestuderen van de ligging van het Schoutmansgoed als curtis van de Abdij van Werden ten opzichte van bijvoorbeeld Hussel komt naar voren dat de Husselsesteeg naar alle waarschijnlijkheid de verbindingsweg is geweest tussen het Schoutmansgoed en de in het westen gelegen goederen. Zie daarvoor ook Figuur 6-2.
Als bovenstaande veronderstelling klopt, dan heeft de Husselsesteeg aan betekenis verloren ten opzichte van wat nu de Stationsweg is. De volgende vragen kunnen dan bijvoorbeeld gesteld worden. Wanneer is die verandering opgetreden? Viel die verandering samen met de verkoop van de Werdense goederen aan de
Figuur 6-1. Hussel, Schoutmansgoed en Rimpeler in 2019. (OpenStreetMap met ligging van de drie goederen, de kerk in Putten, Putterbrink, Plangebied Rimpeler, Husselsesteeg.)
In Figuur 6-1 is ook de contour van het plangebied Rimpeler opgenomen, als verwijzing naar de aanleiding voor de opgraving door RAAP, en daarmee als aanleiding voor het doen van dit onderzoek. In de
structuurvisie 2030 wordt Rimpeler nog aangeduid als gebied waar gebouwd mag worden, meer
mogelijkheden ziet deze visie niet. Dit betekent dat het gebied rond de Husselsesteeg niet bebouwd wordt, wat voor behoud van deze oude structuur zal zorgen.
6.2 Aanbevelingen voor vervolgonderzoek
Uit het voorgaande kan een reeks van vragen worden gedestilleerd die uitnodigen voor verder onderzoek. Op twee ervan wordt hier nader ingegaan in de eerste plaats het uitbouwen van het onderzoeksmodel, zowel in technische zin als in operationele zin en in de tweede plaats het verdere onderzoek naar de de twee vici, ‘Hotseri’ en ‘Puthem’ uit de schenkingsoorkonde van Folker uit 855.
Het technische onderzoeksmodel zoals hier gebruikt is gegoten in een eenvoudige tabel in Excel wat kan werken voor een betrekkelijk klein aantal onderzoeksgegevens dat in één oogopslag is te overzien. Ook is er wat de vorm van de gegevens betreft niet naar standaardisering gestreefd. De inrichting van een database en standaardisering van gegevens maakt het mogelijk grote tot zeer grote aantallen gegevens op te nemen, te doorzoeken en te analyseren.
De operationele uitwerking is hier beperkt gebleven tot het verwerken van de gegevens uit een klein aantal archiefstukken terwijl er in de verschillende archieven veel meer beschikbaar is. Door de gegevens onder te brengen in een database kan de inhoud van de stukken makkelijker worden vergeleken, waarbij eventuele kopieën worden getraceerd. Gegevens over afdracht die hier summier aan de orde kwamen kunnen voor een bredere analyse worden ingezet en daardoor ook mogelijk een beeld van de ontwikkeling van de erven geven.
Figuur 6-2. Hof van Putten (Schoutmansgoed) en Hussel ten opzichte van elkaar (Geomorfologische kaart met plaggenpercelen; Husselersteeg (van OSM) en Putterbrink (van Kadastrale minuut 1832).)
De tweede suggestie voor onderzoek betreft de vroege geschiedenis van de vici ‘Puthem’ en ‘Hotseri’ die in de schenkingsoorkonde uit 855 samen worden genoemd. Algemeen wordt aanvaard dat ‘Hotseri’ de voorganger was van ‘Hussel’. Wat was de betekenis van ‘Puthem’? Daar wordt op twee manieren mee omgegaan: het zou gaan om de hof van de abdij van Werden, leidend naar het latere Schoutmansgoed, maar kan het ook verwijzen naar de locatie van de kerk die iets zuidelijker werd gebouwd? Wat is de betekenis van de Husselsesteeg? In hoeverre heeft het oost-west lopende droogdal mede de locatie van de hof en de kerk van Putten bepaald?
Inventarnummer 453a 24-27
(gedateerd 1668) Registerauszug über die Werdener Güter. Afschrift van de twee inkomstenlijsten uit resp 1160 en 1280. NL-HaNA, Financiën / Nationale Domeinen, 2.01.23
Nationaal Archief, Den Haag, Ministerie van Financiën: Nationale Domeinen en Geestelijke Goederen
Toegangnummer 2.01.23
Inventarisnummer 487 Van Mr. N. van Diermen, rentmeester van de gesupprimeerde kelnarij van Putten.1803-1810 1 Portefeuille
a. Generale recapitulatie op de rekening van 1803-1810.
b. Verantwoording der jaarlijksche inkomsten van de tinsen 1803-1810. ‘Rentambt De gesupprimeerde kelnarij van Putten. (Twede) Rekening van Ontvang(st) en Uitgaaf over het jaar 1803’, Idem tot en met 1810.
c. Verantwoording der jaarlijksche inkomsten van Stedigheden en tinsen 1803-1806. d. Verantwoording der jaarlijksche inkomsten van Stedigheden en tinsen 1807-1810. e. Rekening en verantwoording wegens ontvangst van de leenkamer, 1804-1810. f. Rekening wegens de inkomsten ingegaan in den loop van 1810 met desselfs verdeeling der revenuen voor de Kroon en het Rijk, vervallen 1811.
g. Rekening van restanten van vroegere dienstjaren voor dat het Hollandsche gouvernement van dezelve heeft possessie genomen.
h. Staten van Heghout en boschhout. Gelders Archief, Arnhem
Toegang 0324. Kelnarij van Putten Inventarisnummer 39
Lijsten van leengoederen, volschuldige hofhorige abtsgoederen, gevrijde abtsgoederen, tynsgoederen, erfpachtsgoederen, pachtgoederen, broeklanden, hout, huizen,
meenlanden, grote en kleine tienden, opbrengsten van koren en kleinvee, renten, 1713. 1 omslag; Vervaardigd door Liborius Molitor.
Toegang 0509. Kaartenverzameling Rijksarchief in Gelderland Inventarisnummer 189.
Ducatus Gelriae : pars quarta quae est Arnhemiensis sive Velavia, 1642-1659, Joannem Janssonium, Amsterdam