Op grond van het recht op (intellectueel) eigendom en het recht op ondernemerschap staat het websitehouders in beginsel vrij om voorwaarden op te stellen waaraan websitebezoekers moeten voldoen teneinde toegang tot een website te verkrijgen. De websitehouder dient daarbij de rechten van de internetgebruikers te respecteren. Omdat het recht op toegang tot informatie niet absoluut is en zich niet uitstrekt tot informatie die de websitehouder niet (onvoorwaardelijk) wenst te delen, is het verlangen van een financiële vergoeding (pay-wal) of het kunnen tonen van advertenties (adblocker-wall) niet in strijd met de rechten van de internetgebruikers.
Het gebruik van tracking-walls dwingt internetgebruikers om toe te staan dan zij online worden gevolgd teneinde toegang tot een website te verkrijgen, hetgeen een ernstige beperking van hun privacy tot gevolg heeft. Wanneer internetgebruikers zich ervan bewust zijn dat zij online worden gevolgd, is het risico aanwezig dat zij zich anders zullen gaan gedragen. Dit chilling effect kan consequenties hebben voor de individuele ontwikkeling en autonomie, voor de vrijheid van meningsuiting en uiteindelijk voor het functioneren van het democratisch stelsel. Het belang van privacy is kortom te fundamenteel om het als enig betaalmiddel te kunnen beschouwen.
Bovendien lijkt een door een tracking-wall afgedwongen toestemming niet te kunnen voldoen aan de eisen die de AVG daaraan stelt. Hoewel internetgebruikers bij websites met een
tracking-wall de keuze hebben om die website niet te bezoeken, lijkt die keuze vaak slechts illusionair en theoretisch te zijn. De meeste websites zijn immers afhankelijk van inkomsten uit advertenties en volgen het gedrag van hun bezoekers. Daarnaast leidt het gebruik van tracking-walls tot een verlies van controle over persoonsgegevens, terwijl de AVG er juist naar streeft om de burgers meer controle over hun persoonsgegevens te geven.
Een en ander leidt tot de conclusie dat bij het gebruik van tracking-walls het recht op eerbieding van privéleven en het recht op bescherming van persoonsgegevens onvoldoende worden gerespecteerd en deze walls dientengevolge dienen te worden verboden. De rechten van de websitehouders worden hierdoor niet in kern geraakt, omdat het hen vrij blijft staan om (contextuele) advertenties te tonen of op een andere wijze een vergoeding te vragen voor het gebruik hun diensten.
47
Het staat houders van websites of andere diensten van de informatiemaatschappij dus in beginsel vrij om internetgebruikers de toegang te ontzeggen op basis van door die gebruikers geuite voorkeuren, maar deze voorwaarden kunnen wel degelijk in strijd zijn met de
grondrechten van internetgebruikers. In het geval van tracking-walls, waarbij alleen toegang kan worden verkregen door middel van betaling met persoonsgegevens, is dit ook
48
BIJLAGEN
Bijlage I
NU.nl
NU.nl gebruikt cookies (en andere technieken) en verzamelt daarmee informatie over het gebruik van de website onder andere om deze te analyseren en te verbeteren, voor social media en om er voor te zorgen dat je voor jou relevante informatie en advertenties te zien krijgt. Meer weten over deze cookies, klik hiernaast op "Meer informatie". Door gebruik te maken van deze website of door hiernaast op akkoord te drukken, geef je aan akkoord te zijn met het gebruik van cookies en het verzamelen van informatie aan de hand daarvan door ons en door derden op de websites van Sanoma. Wil je niet alle soorten cookies toestaan, klik dan op "Cookie instellingen aanpassen".
RTL.nl
Door op “Ja, ik ga akkoord" te klikken geef je RTL toestemming om met cookies en vergelijkbare technieken (persoons)gegevens te verzamelen, op te slaan en verder te verwerken conform ons privacy- en cookiestatement. Deze gegevens, zoals je locatie of video’s die je bekijkt, worden onder andere gebruikt voor het verbeteren van onze diensten en het tonen van advertenties en video's die zijn afgestemd op jouw gebruik. Deze website is onderdeel van het RTL-netwerk. Een akkoord voor deze website betekent een akkoord voor het plaatsen van cookies op meerdere websites van RTL en voor het combineren van gegevens die op deze websites van RTL worden verzameld. Derde partijen, zoals adverteerders en social-medianetwerken, hebben de mogelijkheid tracking cookies te plaatsen om je gepersonaliseerde advertenties te kunnen tonen of om je websitebezoeken te volgen als je doorsurft naar websites buiten het RTL-netwerk.
NPO.nl
De websites van de Nederlandse Publieke Omroep maken gebruik van cookies. Deze cookies onderscheiden we in de categorieën functionele, analytische, advertentie en Social Media Cookies. Advertentie en Social Media Cookies verzamelen gegevens over de activiteiten van individuele gebruikers. Hiermee wordt door derde partijen, zoals adverteerders, gegevens verzameld om op jouw afgestemde advertenties te kunnen tonen. Door gebruik te blijven maken van deze website geef je toestemming voor het plaatsen van deze cookies. Als je niet wil dat jouw internetgedrag voor deze doeleinden gebruikt wordt, wijzig dan de Cookie- instellingen.
Martplaats.nl
Marktplaats.nl gebruikt functionele, analytische en tracking cookies (en daarmee vergelijkbare technieken) om jouw ervaring op onze website te verbeteren en om je van relevante advertenties te voorzien. Ook derde partijen kunnen cookies en vergelijkbare technieken plaatsen om jouw internetgedrag te volgen en je gepersonaliseerde advertenties te tonen binnen en/of buiten onze website. Door op Cookies accepteren te klikken, ga je hiermee akkoord.
49
50
51
BIBLIOGRAFIE
Literatuurlijst
Alberdingk Thijm & De Vries, BIE 2015
C. Alberdingk Thijm & C. de Vries, ‘De toenemende invloed van het Handvest op het recht van intellectuele eigendom’, BIE 2015, p. 174-183.
Asser/Bartels & Van Mierlo 3-IV 2013
S.E. Bartels & A.I.M. van Mierlo (m.m.v. H.D. Ploeger), Mr. C. Assers Handleiding tot de beoefening van het Nederlands Burgerlijk Recht. 3. Vermogensrecht algemeen. Deel IV. Algemeen goederenrecht, Deventer: Kluwer 2013.
Asser/Hartkamp 3-I 2015
A.S. Hartkamp, Mr. C. Assers Handleiding tot de beoefening van het Nederlands Burgerlijk Recht. 3. Vermogensrecht algemeen. Deel I. Europees recht en Nederlands vermogensrecht, Deventer: Wolters Kluwer 2015.
Asser/Hartkamp & Sieburgh 6-III 2014
A.S. Hartkamp & C.H. Sieburgh, Mr. C. Assers Handleiding tot de beoefening van het Nederlands burgerlijk recht. 6. Verbintenissenrecht. Deel III. Algemeen
overeenkomstenrecht, Deventer: Wolters Kluwer 2015. Barbacovi 2017
T. Barbacovi, ‘Blocking ad blockers’, in: 16 J. Marshall Rev. Intell. Prop. L., The John Marshall Law School 2017, p. 271-290.
Barkhuysen, Bos & Ten Have, NTBR 2011
T. Barkhuysen, A.W. Bos & F. ten Have, ‘Een verkenning van de betekenis van het Handvest van de grondrechten van de Europese Unie voor het Privaatrecht’, NTBR 2011/68, afl. 9, p. 66-74.
Beales 2010
H. Beales, The Value of Behavioral Targeting, Network Advertising Initiative, 2010. Blanken, De Nieuwe Reporter 1 april 2013
H. Banken, ‘Het jaar van de betaalmuur’, De Nieuwe Reporter 1 april 2013, denieuwereporter.nl.
Boukema 1966
P.J. Boukema, Enkele aspecten van de vrijheid van meningsuiting in de Duitse Bondsrepubliek en in Nederland, Amsterdam:Polak & Van Gennep 1966. Breda, Computerrecht 2017/154
52
B.C. van Breda, ‘Profilering in de AVG: nieuwe regels, voldoende bescherming?’, Computerrecht 2017/154, p. 223-229.
Clifford & Verdoodt 2016
D. Clifford & V. Verdoodt, Ad-blocking - the dark side of consumer empowerment: a new hope or will the empire strike back?, KU Leuven 2016.
Coase 1974
R.H. Coase, ‘The Lighthouse in Economics’, in: Journal of Law & Economics, vol. 17, no. 1, 1974, p. 357-376.
Cohen 1996
J.E. Cohen, A Right to Read Anonymously: A Closer Look at "Copyright Management" In Cyberspace, 1996, DOI:10.2139/ssrn.17990.
Dommering, Computerrecht 2001
E.J. Dommering, ‘Nieuw auteursrecht voor de eenentwintigste eeuw?’, Computerrecht 2001, afl. 3, p. 120-125.
Dommering 2010
E.J. Dommering, ‘Recht op persoonsgegevens als zelfbeschikkingsrecht’, in: J.E.J. Prins (red.) 16 miljoen BN’ers? Bescherming van persoonsgegevens in het digitale tijdperk, Leiden: Stichting NJCM-Boekerij 2010, p. 83-99.
Dunn, Los Angeles Times 2 maart 1999
A. Dunn, ‘Ad Blockers Challenge Web Pitchmen’, Los Angeles Times 2 maart 1999, latimes.com.
Dwyer, JISAR 2017
C. Dwyer, ‘Malvertising: A Rising Threat To The Online Ecosystem’, Journal of Information Systems Applied Research (JISAR) 2017, vol. 10, p. 4-12.
Eijk, van, NJB 2016/1072
N.A.N.M. van Eijk, ‘Een normatief toetsingskader voor gegevensverwerking’, NJB 2016/1072, p. 1528-1533.
Engelfriet, Ius Mentis 6 oktober 2009
A.P. Engelfriet, ‘Wie is de eigenaar van een website? (2)’, Ius Mentis 6 oktober 2009, blog.iusmentis.com.
Engelfriet, Ius Mentis 26 april 2016
A.P. Engelfriet, ‘Detectie van adblockers volgens Europese Commissie illegaal’, Ius Mentis 26 april 2016,blog.iusmentis.com.
53
Engelfriet, Ius Mentis 28 september 2017
A.P. Engelfriet, ‘Mag het mijnen van cryptomunten online advertenties vervangen?’, Ius Mentis 28 september 2017,blog.iusmentis.com.
Feola, Adweek 18 april 2011
K. Feola, ‘Analysts: The New York Times Paywall Must Pay’, Adweek 18 april 2011, adweek.com.
Garimella e.a., WebSci ’17 2017
K. Garimella, e.a., ‘Factors in Recommending Contrarian Content on Social Media’,WebSci ’17 2017, DOI: /10.1145/3091478.3091515.
Goodin, Ars Technica 6 december 2016
D. Goodin, ‘Millions exposed to malvertising that hid attack code in banner pixels’, Ars Technica 6 december 2016, arstechnica.com.
Goodin, Ars Technica 30 oktober 2017
D. Goodin, ‘A surge of sites and apps are exhausting your CPU to mine cryptocurrency’, Ars Technica 30 oktober 2017, arstechnica.com.
Goodin, Ars Technica 29 november 2017
D Goodin, ‘Websites use your CPU to mine cryptocurrency even when you close your browser’ 29 november 2017, arstechnica.com.
Groothuis & De Jong, P&I 2010
M.M. Groothuis & T. de Jong, ‘Is een nieuw grondrecht op integriteit en vertrouwelijkheid van ICT-systemen wenselijk? Een verkenning’, P&I 2010, afl. 6, p. 278-283.
Helberger 2005
N. Helberger, Controlling access to content: regulating conditional access in digital broadcasting(diss. Amsterdam UvA), Den Haag: Kluwer Law International 2005. Helberger 2013
N. Helberger, Freedom of Expression and the Dutch Cookie-Wall, Amsterdam Law School 2013, DOI:10.2139/ssrn.2351204.
Hern, The Guardian 16 maart 2016
A. Hern, ‘Major sites including New York Times and BBC hit by 'ransomware' malvertising’, The Guardian 16 maart 2016, theguardian.com.
Hert, de, De Vries & Gutwirth, Computerrecht 2009/189
P. De Hert, K. de Vries & S. Gutwirth, ‘Duitse rechtspraak over remote searches, datamining en afluisteren op afstand. Het arrest Bundesverfassungsgericht 27 februari 2008 (Online- Durchsuchung) in breder perspectief’, Computerrecht 2009/189, afl. 5.
54
Hingh, de, IR 2017
A.E. de Hingh, ‘Fake news. De leugen regeert, nu meer dan ooit’, IR 2017, p. 63-65. Hins 1991
A.W. Hins, Ontvangstvrijheid en buitenlandse omroep, Deventer: Kluwer 1991. Hoofnagle e.a., Harvard Law & Policy Review 2012
C.J. Hoofnagle e.a., ‘Behavioral Advertising: The Offer You Cannot Refuse’, Harvard Law & Policy Review 2012, p. 273-296.
Hijink, nrc.nl 7 juni 2017
M. Hijink, ‘Wie lust er nog advertenties?’, nrc.nl 7 juni 2016. Kosta 2011
E. Kosta, Unravelling consent in European data protection legislation: a prospective study on consent in electronic communications (doctoraalscriptie Leuven), 2011.
Kuneva 2009
M. Kuneva (European Consumer Commissioner), Roundtable on Online Data Collection, Targeting and Profiling (Speech/09/156), 31 March 2009.
Kesan & Shah, Yale Journal of Law & Technology 2004
J.P. Kesan & R.C. Shah, ‘Deconstructing Code’ Yale Journal of Law & Technology 2004, vol. 6, p. 277-389.
Kortmann 2016
C.A.J.M. Kortmann, Constitutioneel recht, Deventer: Wolters Kluwer 2016. Leenses 2015
R. Leenes, ‘The Cookiewars.From regulatory failure to user empowerment?’, in: M. van Lieshout & J-H. Hoepman (Eds.), The Privacy & Identity Lab: 4 years later, Nijmegen: Privacy & Identity Lab 2015, p. 31-49.
Leuken, van 2015
R.W.E. van Leuken, Rechtsverhoudingen tussen particulieren en de verdragsrechtelijke verkeersvrijheden, Deventer: Kluwer 2015.
Mill (1848) 1998
J.S. Mill, ‘Principles of Political Economy’, in: R. Riley (red), Principles of Political Economy and Chapters on Socialism, New York: Oxford University Press 1998. Moerel & Prins 2016
55
E.M.L. Moerel & J.E.J. Prins, ‘Privacy voor de homo digitalis’, in: Homo Digitalis.
Preadviezen (Handelingen Nederlandse Juristen-Vereniging, deel 2016-I), Deventer: Wolters Kluwer 2016/I, p. 1-136.
Nicoll, Prins & Van Dellen 2003
C. Nicoll, J.E.J. Prins & M.J.M. van Dellen, Digital anonymity and the law: tensions and dimensions (Information technology & law series), Den Haag: T.M.C. Asser Press 2003. Nieuwenhuis. TvCR 2012
A.J. Nieuwenhuis, ‘De kernrechtbenadering bij de grondrechten’, TvCR 2012, p. 138-159. Olejnik, Minh-Dung & Castelluccia 2013
L. Olejnik, T. Minh-Dung & C. Castelluccia, Selling Off Privacy at Auction, Inria 2013. O’Reilly, Business Insider 17 februari 2016
L. O’Reilly, ‘Publishers are trying to stop ad blocker users viewing their content - but there are signs their walls aren't working’, Business Insider 17 februari 2016, businessinsider.com. Osborne, ZDNet 17 december 2017
C. Osborne, ‘Almost one billion video stream users exposed to secret cryptocurrency mining’, ZDNet 17 december 2017, ZDNet.com.
Pavlik, Digital Journalism 2013
J. V. Pavlik, ‘Innovation and the future of journalism’, Digital Journalism 2013, vol. 1, no. 2, p. 181-193, DOI:10.1080/21670811.2012.756666.
Peers & Prechal 2014
S. Peers & S. Prechal, ‘Article 52 - Scope and Interpretation of Rights and Principles’, in: S. Peers e.a. (red.), The EU Charter of Fundamental Rights: A Commentary, Oxford: Hart Publishing 2014, p. 1455-1521.
Pickard & Williams, Digital Journalism 2014
V. Pickard & A. T. Williams, ‘Salvation or folly? The promises and perils of digital paywalls’, Digital Journalism 2014, vol. 2, no. 2, p. 195-213,
DOI:10.1080/21670811.2013.865967. Pitlo/Raaijmakers 2017
T. Raaijmakers, Pitlo 2 – Ondernemingsrecht, Deventer: Kluwer 2017. Prins, NJB 2016
C. Prins, ‘Je geld of je gegevens’, NJB 2016/339, afl. 7, p. 449. Roosendaal, P&I 2011
56
A. Roosendaal, ‘Vind ik dit leuk? Een fundamenteel privacyperspectief op monitoring en profileringtechnologieën’, P&I 2011, afl. 3, p. 125-130.
Schellevis, Tweakers 18 mei 2015
J. Schellevis, ‘Koekje erbij? De cookiemuur komt terug’, Tweakers 18 mei 2015, tweakers.net.
Schellevis, NOS 14 november 2017
J. Schellevis, ‘Hoe websites jouw computer gebruiken om crypto-geld te verdienen’, NOS 14 november 2017.
Schuijt 2003
G.A.I. Schuijt, ‘Vrijheid van nieuwsgaring en toegang tot informatie’, in A.W. Hins & A.J. Nieuwenhuis (red.), Van ontvanger naar Zender. Opstellen aangeboden aan prof. J.M. de Meij, Amsterdam: Cramwinckel 2003, p. 341-356.
Schuijt 2006
G.A.I. Schuijt, Vrijheid van nieuwsgaring, Den Haag: Boom Juridisch 2006. Singel, Wired, 27 oktober 2010
R. Singel, ‘Oct. 27, 1994: Web gives birth to banner ads’, Wired 27 oktober 2010, wired.com. Sneed, U.S. News 9 april 2013
T. Sneed, ‘Pay Walls Could Be Print's Salvation Online’, U.S. News 9 april 2013, usnews.com.
Sloot, van der, P&I 2010
B. van der Sloot, ‘De privacyverklaring als onderdeel van een wederkerige overeenkomst’, P&I 2010, afl. 3, p. 106-109.
Sloot, van der, P&I 2011
B. van der Sloot, ‘Het plaatsen van cookies ten behoeve van behavioural targeting vanuit privacyperspectief’, P&I 2011, afl. 2, p. 62-70.
Sloot, van der, TBS&H 2017
B. van der Sloot, ‘De bevoegdheid van de politie om computers binnen te treden: tijd voor een grondrecht op de bescherming van informatie-technische systemen?’, TBS&H 2017, afl. 4, p. 195-206.
Sood & Enbody,Computer Fraud & Security 2011
A.K. Sood & R.J. Enbody, ‘Malvertising – exploiting web advertising’, Computer Fraud & Security 2011, issue 4, p. 11-16, DOI:10.1016/S1361-3723(11)70041-0.
57
R. Stallman, ‘Publishers must let online readers pay for news anonymously’, The Guardian 1 september 2016, theguardian.com.
Steenbruggen, Mediaforum 2008
W, Steenbruggen, annotatie bij BverfG 27 februari 2008, 1 BvR 370/07 en 1 BvR 595/07, Mediaforum 2008, afl. 5, p. 232-235.
Storey e.a. 2017
G. Storey e.a., The Future of Ad Blocking: An Analytical Framework and New Techniques, Cornell University 2017, Arxiv ID:1705.08568.
Tjong Tjin Tai 2016
T.F.E Tjong Tjin Tai, ‘Privaatrecht voor de homo digitalis: eigendom, gebruik en handhaving’, in: Homo Digitalis. Preadviezen (Handelingen Nederlandse Juristen- Vereniging, deel 2016-I), Deventer: Wolters Kluwer 2016/I, p. 241-306.
Troupson 2015
M. Troupson, ‘Yes, it's illegal to cheat a paywall: access rights and the dmca's
anticircumvention provision’, in: New York University Law Review (Issue 2 – May 2015), New York: New York University Law Review 2015.
Vaughan-Nichols, ZDNet 18 mei 2017
S.J. Vaughan-Nichols, ‘Twitter abandons 'Do Not Track' privacy protection’, ZDNet 8 mei 2017, zdnet.com.
Voorst, van, Tweakers 13 november 2017
S. Van Voorst, ‘Albert Heijn-actiepagina en andere sites bevatten coinminer in cookiescript’, Tweakers 13 november 2017, tweakers.nl.
Vries, de & Goudsmit, NJB 2016/1077
H.H. de Vries & M. Goudsmit, ‘Voorsorteren op de Algemene Verordening Gegevensbescherming’, NJB 2016/1077, p. 1553-1560.
Walbesser, Intell. Prop. & Tech. L.J. 2011
J.L. Walbesser, ‘Blocking advertisement blocking: the war over internet advertising and the effect on intellectual property’, Intell. Prop. & Tech. L.J. 2011, vol. 23, no. 1, p. 19-26. Westerdijk, IR 2015
R. Westerdijk, ‘Wildgroei aan regels?’, IR 2015/0506, p. 175. Wills & Uzunoglu 2016
C. E. Wills & D. C. Uzunoglu, ‘What Ad Blockers Are (and Are Not) Doing’, in: 2016 Fourth IEEE Workshop on Hot Topics in Web Systems and Technologies, IEEE Computer society 2016, p. 72-77, DOI:10.1109/HotWeb.2016.21.
58
Yang, Editor & Publisher 4 december 2012
N. Yang, ‘Building the wall: will digital subscriptions save the newspaper industry?’, Editor & Publisher 4 december 2012, editorandpublisher.com.
Zuiderveen Borgesius, P&I 2011
F.J. Zuiderveen Borgesius, ‘De nieuwe cookieregel: alwetende bedrijven en onwetende internetgebruikers?’, P&I 2011, afl. 1, p. 2-11.
Zuiderveen Borgesius, IEEE Security & Privacy 2013
F.J. Zuiderveen Borgesius, ‘Behavioral Targeting, a European Legal Perspective’, IEEE Security & Privacy 2013, vol. 11, no. 1, p. 82-85.
Zuiderveen Borgesius 2014
F.J. Zuiderveen Borgesius, Improving privacy protection in the area of behavioural targeting (doctoraalscriptie Amsterdam), 2014.
Zuiderveen Borgesius, International Data Privacy Law 2015
F.J. Zuiderveen Borgesius, ‘Personal data processing for behavioural targeting: which legal basis?’, International Data Privacy Law 2015, p. 163-176, DOI:10.1093/idpl/ipv011. Zuiderveen Borgesius, NJB 2015/680
F.J. Zuiderveen Borgesius, ‘Privacybescherming online kan beter. De mythe van geïnformeerde toestemming’, NJB 2015/680, p. 878-883.
Zuiderveen Borgesius, TvC 2016
F.J. Zuiderveen Borgesius, ‘Mensen aanwijzen maar niet bij naam noemen: behavioural targeting, persoonsgegevens en de nieuwe Privacyverordening’, TvC 2016/2, p. 54-66. Zuiderveen Borgesius e.a., EDPL 2017
F.J. Zuiderveen Borgesius e.a., ‘Tracking walls, take-it-or-leave-it choices, the GDPR, and the ePrivacy Regulation’, EDPL 2017, p. 1-16.
Zuiderveen Borgesius e.a. 2017
F.J. Zuiderveen Borgesius e.a., An assessment of the Commission’s proposal on privacy and electronic communications (Study for the LIBE committee), 2017, PE 583.152.
Rapporten en opinies
ACM 2017
Autoriteit Consument & Markt (ACM), Online videoplatforms onder de loep (Rapportage), 22 augustus 2017, https://goo.gl/NvV6CV.
59
AmCham EU 2017
AmCham EU, Position on the proposal for a regulation on privacy and electronic communications (E-Privacy Proposal), 5 mei 2017, https://goo.gl/jVbsLp.
Artikel 29-Werkgroep 2006, WP 126
Artikel 29-Werkgroep, Opinion 8/2006 on the review of the regulatory Framework for Electronic Communications and Services, with focus on the ePrivacy Directive (WP 126), 26 september 2006.
Artikel 29-Werkgroep 2007, WP 136
Artikel 29-Werkgroep, Opinion 4/2007 on the concept of personal data (WP 136), 20 juni 2007.
Artikel 29-Werkgroep 2010, WP 171
Artikel 29-Werkgroep, Opinion 2/2010 on online behavioural advertising (WP 171), 22 juni 2010.
Artikel 29-Werkgroep 2011, WP 187
Artikel 29-Werkgroep, Opinion 15/2011 on the definition of consent (WP 187), 13 juli 2011. Artikel 29-Werkgroep 2010, WP 188
Artikel 29-Werkgroep, Opinion 16/2011 on EASA/IAB Best Practice Recommendation on Online Behavioural Advertising (WP 188), 8 december 2011.
Artikel 29-Werkgroep 2012, WP 194
Artikel 29-Werkgroep, Opinion 04/2012 on Cookie Consent Exemption (WP 194), 7 juni 2012.
Artikel 29-Werkgroep 2013, WP 203
Artikel 29-Werkgroep, Opinion 03/2013 on purpose limitation (WP 203), 2 april 2013. Artikel 29-Werkgroep 2013, WP 208
Artikel 29-Werkgroep, Working Document 02/2013 providing guidance on obtaining consent for cookies (WP 203), 2 oktober 2013.
Artikel 29-Werkgroep 2014, WP 217
Artikel 29-Werkgroep, Opinion 06/2014 on the notion of legitimate interests of the data controller under Article 7 of Directive 95/46/EC (WP 217), 9 april 2014.
Artikel 29-Werkgroup 2014, WP 224
Artikel 29-Werkgroep, Opinion 9/2014 on the application of Directive 2002/58/EC to device Fingerprinting (WP 224), 25 november 2014.
60
Artikel 29-Werkgroep 2016, WP 240
Artikel 29-Werkgroep, Opinion 03/2016 on the evaluation and review of the ePrivacy Directive (2002/58/EC) (WP 240), 19 juli 2016.
Artikel 29-Werkgroep 2017, WP 247
Artikel 29-Werkgroep, Opinion 01/2017 on the Proposed Regulation for the ePrivacy Regulation (2002/58/EC) (WP 247), 4 april 2017.
Artikel 29-Werkgroep 2017, WP 251
Artikel 29-Werkgroep, Guidelines on Automated individual decision-making and Profiling for the purposes of Regulation 2016/679 (WP 251), 3 oktober 2017.
Artikel 29-Werkgroep 2017, WP 259
Artikel 29-Werkgroep 2017, WP 259, Guidelines on Consent under Regulation 2016/679 (WP 259), 28 november 2017.
BEUC 2017
BEUC, Proposal for a regulation on privacy and Electronic communications (e-privacy). Beuc position paper, juni 2017, https://goo.gl/k98WFk.
Cybersecuritybeeld Nederland 2016
Nationaal Cyber Security Centrum (NCSC), Cybersecuritybeeld Nederland 2016, 5 september 2016.
Cybersecuritybeeld Nederland 2017
Nationaal Cyber Security Centrum (NCSC), Cybersecuritybeeld Nederland 2017, 21 juni 2017.
EACA 2017
EACA, EACA position on the ePrivacy Regulation proposal, juni 2017, https://goo.gl/kxzMaQ.
EDPS 2017
EDPS, EDPS Opinion on the Proposal for a Regulation on Privacy and
Electronic Communications (ePrivacy Regulation) (Opinion 6/2017), 24 april 2017. EDRi 2017 (Position on the proposal)
EDRi, EDRi’s position on the proposal of an e-Privacy Regulation, 9 maart 2017. EDRi 2017 (Proposal for amendments)
EDRi, Proposal for amendments, 21 juni 2017. Europese Commissie 2002
61
its Explanatory Report (T-TT(2000)008), September 2002. Flash Eurobarometer 443
Europese Commissie, Flash Eurobarometer 443, e-Privacy report, december 2016, DOI:10.2759/249540.
IAB Europe 2016
IAB Europe, Ad Blocking Detection Guidance, 7 juni 2016, https://goo.gl/esgN7R. IAB Europe 2017 (proposal for an ePrivacy Regulation)
IAB Europe, Position on the proposal for an ePrivacy Regulation, 13 juli 2017, https://goo.gl/FV5G4n.
IAB Europe 2017 (Consent Working Paper)
IAB Europe, Consent. Working paper 03/2017, 28 november 2017. IAB Nederland 2015
IAB Nederland, Adblockers onderzoek, 2015, https://goo.gl/8bhkaE. IAB Nederland 2016
IAB Nederland, Ad blocking survey 3, mei 2016, https://goo.gl/5sEZU5. KPMG 2016
KPMG, Re-evaluating ad spend. The numbers behind the adblocking war, 2016, kpmg.com/uk/adblocking.
PageFair 2017
PageFair, The state of the blocked web. 2017 Global Adblock Report, 1 februari 2017, https://goo.gl/Lx9irQ.
Overige bronnen
Brief van Artikel 29-Werkgroep aan WhatsApp van 24 oktober 2017.
‘Adblock Plus ontwikkelt filter tegen crypto-miner op Pirate Bay’, Security.NL 22 september 2017.
‘Adblock Plus wint hoger beroep tegen Duitse uitgevers’, Security.NL 17 augustus 2017. ‘Websites worstelen steeds meer met adblockers’, NOS 10 september 2015, nos.nl. ‘Your Online Choices. A Guide to Online Behavioural Advertising, About’, IAB Europe, www.youronlinechoices.com/uk/about-behavioural-advertising (geraadpleegd op 10 november 2017).
62 Wetgeving Nationaal Kamerstukken I 2011/12, 32549, G. Kamerstukken I 2014/15, 33902, G. Kamerstukken II 1975/76, 13872, 3. Kamerstukken II 2001/02, 28197, 3. Kamerstukken II 2010/11, 32549, 3. Kamerstukken II 2013/14, 33902, 3. Kamerstukken II 2013/14, 33902, 6. Kamerstukken II 2014/15, 33902, 8 (Amendement-Klever). Kamerstukken II 2015/16, 26643, 420. Aanhangsel Handelingen II 2015/16, 2707.
Burgerlijk Wetboek Boek 3, Vermogensrecht in het algemeen.
Wet van 19 oktober 1998, houdende regels inzake de telecommunicatie (Telecommunicatiewet).
Wet van 6 juli 2000, houdende regels inzake de bescherming van persoonsgegevens (Wet bescherming persoonsgegevens).
Wet van 4 februari 2015 tot wijziging van de Telecommunicatiewet (wijziging artikel 11.7a), Stb. 2015, 101.
Europese Unie
Verdrag tot oprichting van de Europese Gemeenschap, Rome, 25-03-1957.
Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie. Verdrag van 25 maart 1957, Trb. 1957, 93, zoals laatste gewijzigd op 9 december 2011, Trb. 2012, 24 (i.w.tr. 01-07-2013). Verdrag betreffende de Europese Unie. Verdrag van 7 februari 1992, Trb. 1992, 74, zoals