Risicorapportage is de laatste jaren uitgegroeid tot een veelbesproken kwestie. Door diverse schandalen is de vraag naar kwalitatieve risicorapportage vanuit investeerders verder toegenomen. Ik heb onderzoek gedaan naar de variatie aan kwalitatieve risicorapportage door Nederlandse beursgenoteerde ondernemingen in jaarverslagen uit 2009. Dit onderzoek geeft inzicht in deze variatie en in hoeverre deze variatie wordt verklaard door indicaties van inherente informatie-asymmetrie tussen bestuurders en investeerders. De resultaten uit dit onderzoek dragen bij aan het publieke debat over risicorapportage. Voor beleidsbepalers die zich bezig houden met wet- en regelgeving inzake risicorapportage kunnen de resultaten uit dit onderzoek interessant zijn. De doelstelling van wet- en regelgeving (transparantie en vergelijkbaarheid) staat namelijk haaks op de constatering van een bepaalde mate van variatie. Daarnaast geeft dit onderzoek de Monitoring Commissie Corporate Governance Code inzicht in de opvolging van de aanbevelingen uit de Code Tabaksblat (2008) op het gebied van kwalitatieve risicorapportage.
Kijkend naar de potentiële baten van vrijwillige kwalitatieve risicorapportage voor de bestuurders (verlaging van de kapitaalskosten) in relatie tot de vraag naar kwalitatieve risicorapportage door investeerders, wordt in de probleemstelling verondersteld dat de inherente informatie-asymmetrie tussen bestuurders en investeerders positief is gerelateerd aan de kwaliteit van risicorapportage. Uit dit onderzoek blijkt dat 4 van de 7 indicatoren van inherente informatie-asymmetrie een relatie vertonen met de kwaliteit van risicorapportage. De ondernemingsgrootte en de leverage zijn deels positief significant gerelateerd. De complexiteit (R&D kosten) en de buitenlandse activiteiten van de onderneming zijn in zijn geheel positief significant gerelateerd aan de kwaliteit van risicorapportage. De variatie aan kwalitatieve risicorapportage wordt dus gedeeltelijk verklaard door de onderzochte indicaties van inherente informatie-asymmetrie. Alhoewel het empirische bewijs niet heel overtuigend is, lijkt informatie-asymmetrie dus een rol te spelen in de keuze van bestuurders om vrijwillig over risico s en risicomanagement te rapporteren. Toekomstig onderzoek, waarin de kwaliteit van risicorapportage en de kapitaalkosten gedurende een langere periode worden onderzocht, is noodzakelijk om een concrete uitspraak te doen over het gevolg van kwalitatieve risicorapportage op de kapitaalkosten van de onderneming. Met een dergelijk onderzoek wordt inzicht verworven in de daadwerkelijke voordelen van kwalitatieve risicorapportage. Een dergelijk onderzoek zou interessant zijn omdat, na bestudering van de
items uit het model kwaliteit risicorapportage, de indruk wordt gewekt dat de nadelen van kwalitatieve rapportage wezenlijk van invloed zijn op de keuze om vrijwillig over risico s en risicomanagement te rapporteren. Uit dit onderzoek blijkt namelijk dat de aanbevelingen van de Code Tabaksblat (2008) op het gebied van kwalitatieve risicorapportage slecht worden nageleefd. In slechts 18% van de gevallen wordt het gerapporteerde risico toegelicht met kwantitatieve/financiële informatie. Daarnaast worden er van de vijf aanbevolen risicocategorieën (strategische risico s, operationele risico s, financiële risico s, wet- en regelgeving risico s en financiële rapportagerisico s) gemiddeld slecht 2,43 onderscheiden. De Code Tabaksblat (2008) adviseert tevens melding te maken van het gehanteerde raamwerk voor de inrichting van het interne beheersingssysteem. In slechts 54% van de onderzochte jaarverslagen wordt het gehanteerde raamwerk gecommuniceerd. Wat betreft de kwaliteit van risicorapportage scoren ondernemingen genoteerd aan de AEX gemiddeld beter dan ondernemingen genoteerd aan één van de overige indexen. Verder kan geconcludeerd worden dat risicorapportage doorgaans gericht is op het verleden. In slechts 6% van de gerapporteerde risico s is sprake van een toekomstgerichte toelichting.
Literatuurlijst
Abraham, S. and P. Cox. (2007). Analysing the determinants of narrative risk information in UK FTSE 100 annual reports. The British Accounting Review 39 (3), 227-248.
Amihud, Y. and H. Mendelson (1986) Asset Pricing and the bid-ask spread. Journal of Financial Economics,17, (2), 223-249,
Beattie, V., W. McInnes, and S. Fearnley ( 2004a). Through the Eyes of Management: Narrative Reporting Across Three Sectors. Final Report. ICAEW Centre for Business Performance, London.
Beretta, S and S. Bozzolan ( 2004). A framework for the analysis of firm risk communication. The international Journal of accounting. 39, 265-288
Beretta, S and S. Bozzolan (2006) Quality versus Quantity: The case of forward-looking disclosure. Journal of accounting, auditing and finance.
Boerkamp, L. (2010). Risicoprofiel in jaarverslagen - Onderzoek naar de beschrijving van het risicoprofiel opgenomen in jaarverslagen van beursgenoteerde ondernemingen. Afstudeerscriptie, Rijksuniversiteit Groningen
Botosan, C.A. (1997). Dislosure Level and the Cost of Equity Capital. The accounting Review. 72. (3). 323-349.
Botosan, C. A. (2004). Discussion of a Framework for the Analysis of Firm Risk Communication. The International Journal of Accounting, 39 (3), 289 295.
Bronson, S.N., J.V. Carcello and K. Raghunandan (2006). Firm characteristics and voluntary management reports on internal control. Auditing: A journal of practice & theory, 25, (2), 25-39 Choi, F.D.S. and G.K. Meek (2005). International Accounting. Pearson
Clarkson, P., J. Guedes and R. Thompson (1996). On the Diversification, Observability and Measurement of Estimation. Risk. Journal of Financial and Quantitative Analyses, 31,(1),69-84 Cohen, R.D. (2002). The relationship between the equity risk premium, duration and dividend yield. Wilmott Magazine, November, 84-97.
Code Tabaksblat (2008). Zie: De Nederlandse Corporate Governance Code.
Committee of Sponsoring Organizations of the Treadway Committee, Enterprise Risk Management-Integrated Framework (2004). COSO ERM rapport
De Groot, C. (2006). Risicomanagement en risicoverslaggeving tegen de achtergrond van corporate governance. MAB
De Nederlandse Corporate Governance Code: Code tabaksblat (2008) .Beginselen van deugdelijk ondernemingsbestuur en best practice bepalingen.
Deumes, R. and W.R. Knechel (2008). Economic incentives for voluntary reporting on Internal Risk Management and Control Systems. Auditing: A journal of practice & theory, 27,(1), 35-66 Dobler, M. (2008). Incentives for risk reporting A discretionary disclosure and cheap talk approach. The international Journal of Accounting. 43; 184-206
Droogsma, J. (2009). Risicomanagementsystemen in praktijk: Kwaliteitsbepalende factoren, stand van zaken en ontwikkelpunten. MAB
Easley, D. and M. O Hara (2004). Information and Cost of Capital. Journal of Finance, 59, 1553-83.
Eisenhardt, K.M. (1989). Agency Theory: An Assesment and review. Academy of Management Review, 14,(1),57-74
Emanuels, J.A. en W.G. de Munnik (2005). Enterprise Risk Management als risicobeheersingssysteem; Een praktische uitwerking van het risicomanagementproces. Tijdschrift voor organisatie in control
Emanuels, J.A. ( 2005). Interne beheersing: in control of in de krant? Beschouwing over een crisis. Oratie, Rijksuniversiteit Groningen
Fama, E.F. and K.R. French (1993). Common risk factors in the return on stocks and bonds. Journal of Financial Economics, 33, (1), 3-56
Financial Accounting Standards Board (FASB) (2001). Improving Business Reporting: Insights into Enhancing Voluntary Disclosure
Graham, J.R. and C.R. Harvey (1999). The Theory and Practice of Corporate Finance: Evidence from the Field. AFA 2001 New Orleans; Duke University Working Paper. Available at SSRN: http://ssrn.com/abstract=220251 or doi:10.2139/ssrn.220251
Hand, J., and B. Lev (2003) Oxford management readers: Intangible assets. Oxford University Press
Healy, P.M. and K.G. Papelu (2001). Information asymmetry, corporate disclosure, and the capital markets:A review of the empirical disclosure literature. Journal of Accounting and Economics, 31, 405-440.
Jensen, M.C., and W.H. Meckling (1976). Theory of the firm: Managerial behavior, agency costs and ownership structure. Journal of Financial Economics. 3, 305-360
Jensen, M.C. (1986). Agency Costs of Free Cash flows, Corporate Finance, and Takeovers. American Economic Review, 76, (2), 323-329.
Kraakman, R. (2001). The durability of corporate form, in: The twenty-first-century firm; changing economic organization in international perspective (ed. P. DiMaggio). Princeton University Press, Princeton, pp. 147-160
Khang, K. and D. King (2002) Is Dividend Policy Related to Information Asymmetry: Evidence from Insider Trading Gains. AFA 2003 Washington, DC Meetings. Available at SSRN: http://ssrn.com/abstract=342621 or doi:10.2139/ssrn.342621
Lam, S.S. and J. Du (2004). Information asymmetry and estimation risk: Preliminary evidence from Chinese. Pacific-Basin Finance Journal, 12, 311 331
Linsley, P.M. and P.J. Schrives ( 2006). Risk reporting: A study of risk disclosures in the annual reports of UK companies. The British Accounting Review. 38, 387 404
Ligterink, J. (2002) Risicomanagement door niet-financiele ondernemingen. MAB Majoor, B. (2003). De Accountant. 109, pp 26
Michiels, A. (2008) Corporate risk reporting practices in annual reports of Belgian companies Modigliani, F. and M.H. Miller (1958). The cost of capital, corporate finance and the theory of investment. American Economic Review. 48, 3, 261- 298.
Reinganum, M,, and J, Smith. (1983). Investor Preference for Large Firms: New Evidence on Economies of Size. Journal of Industrial Economics, 213-227,
Ross, S.A., R.W. Westerfield, F.F. Jaffe and B.D. Jordon (2008). Modern financial management.
The Institute of Chartered Accountants in England and Wales (ICAEW) (2002). No Suprises: The case for better risk reporting.
Urff, E. (2000) Value based management: Concept en toepassingen. Volkskrant(2010)
http://www.volkskrant.nl/vk/nl/2680/Economie/article/detail/1000997/2010/04/03/Angelsa ksische-investeerder-rukt-op.dhtml
Widemann, R., (2003). Bankzaken: Economie van commercial banking. Reed Business information